Kapitalismo, socialismo kaj demokratio
| Capitalism, Socialism and Democracy | |
|---|---|
| literatura verko • kreema verko | |
| Aŭtoroj | |
| Aŭtoro | Joseph Schumpeter |
| Lingvoj | |
| Lingvo | angla lingvo |
| Eldonado | |
| Eldondato | 1949 |
| Ĝenro | nefikcio |
Kapitalismo, Socialismo kaj Demokratio (angle Capitalism, Socialism and Democracy) estas verko pri ekonomiko, sociologio kaj historio de Joseph Schumpeter, eble lia plej fama, polemika kaj grava verko [1][2][3][4]. Ĝi ankaŭ estas unu el la plej famaj, polemikaj kaj gravaj verkoj pri socia teorio, sociaj sciencoj kaj ekonomiko, en kiu Schumpeter diskutas kapitalismon, socialismon kaj kreivan detruon [5]. Ĝi estas la tria plej citita verko en la sociosciencoj publikigita antaŭ 1950, malantaŭ La Kapitalo de Marx kaj La riĉo de nacioj de Adam Smith [6].
Resumo[redakti | redakti fonton]
La verko ankaŭ lanĉis la esprimon "kreiva detruo" por priskribi la novigan eniron de entreprenistoj kiel la forton kiu daŭrigas longperspektivan ekonomian kreskon, eĉ kiam ĝi detruas la valoron de establitaj firmaoj kiuj ĝuis iom da grado de monopolpovo. Pro la signifaj baroj al eniro, kiujn monopoloj ĝuas, novaj enirantoj devas esti radikale malsamaj - certigante ke fundamenta plibonigo estas atingita, ne nura paka diferenco. La minaco de merkata eniro tenas monopolistojn kaj oligopolistojn disciplinitaj kaj konkurencivaj, certigante ke ili investu siajn profitojn en novaj produktoj kaj ideoj. Schumpeter kredis ke estas ĉi tiu noviga kvalito kiu faras kapitalismon la plej bona ekonomia sistemo [7].
Enhavo[redakti | redakti fonton]
Unua Parto: La marksisma doktrino[redakti | redakti fonton]
Schumpeter dediĉas la unuajn 56 paĝojn de la libro al analizo de marksisma penso kaj la rolo ene de ĝi por entreprenistoj. Rimarkinda estas la maniero kiel Schumpeter reliefigas la diferencon inter la kapitalisto kaj la entreprenisto. La analizo de Marx estas dividita en kvar rolojn kiujn Schumpeter atribuas al la verkisto (profeto, sociologo, ekonomikisto kaj instruisto). La sekcio de Marx la Profeto klarigas, ke se nenio alia Marx estus bone ricevita de homoj, kiuj bezonis teorion por klarigi kio okazas en sia socio. La sekcio Marx la Sociologo temigas kiel la klasteorio de Marx konvenas en la pli grandajn intelektajn tradiciojn de la tempo kaj kiel ĝi anstataŭigis ilin almenaŭ en sia kapablo sintezi sociologian penson. La sekcio Marx la Ekonomikisto temigas la ekonomian teorion de Marx kaj juĝas ĝin troe "senmova" (paĝoj 27, 31). Ĝi ankaŭ traktas la koncepton de krizo kaj komerca ciklo, du ekonomiajn teoriojn kiujn Marx helpis krei (p. 39). En la lasta sekcio, Marx la Instruisto, taksas la utilecon de la pensado de Marx en interpretado de la okazaĵoj de lia tempo kaj tiuj inter lia morto kaj tiu de Schumpeter. Schumpeter deklaras ke ĉiu krizteorio akiras subtenon kiam krizoj okazas kaj indikas kelkajn areojn kie la teorioj de Marx estis nekapablaj antaŭdiri. Sur paĝo 53 li argumentas ke la teorio plej bone antaŭdiras anglajn kaj nederlandajn koloniajn travivaĵojn en la Tropikoj, sed malsukcesas kiam aplikite en Nov-Anglio, ekzemple.
Dua Parto: Ĉu kapitalismo povas pluvivi?[redakti | redakti fonton]
Schumpeter respondas "ne" en la prologo al tiu ĉi sekcio. Sed li diras: "Se kuracisto antaŭdiras, ke lia paciento mortos," li skribas, "tio ne signifas, ke li volas tion." La sekcio konsistas el 100 paĝoj kun la sekvaj dek temoj:
- La indico de pliiĝo de totala produktado (The Rate of Increase of Total Output);
- Plausible Capitalism (Plausible Capitalism);
- La procezo de krea detruo (The Process of Creative Destruction) ;
- Monopolaj Praktikoj (Monopolistic Practices);
- Fermita Sezono (Closed Season);
- La Malapero de Investa Ŝanco (The Vanishing of Investment Opportunity);
- La Civilizo de Kapitalismo (The Civilization of Capitalism);
- Disfalantaj Muroj (Crumbling Walls);
- Kreskanta Malamikeco (Growing Hostility);
- Malkomponiĝo (Decomposition).
De tiuj, kreiva detruo estis absorbita en norma ekonomia teorio. Tiu sekcio konstruas vizion de kapitalismo kiu finfine tendencas al korporaciismo kiu, li sugestas, estos sia propra pereo.
Tria Parto: Ĉu Socialismo povas funkcii?[redakti | redakti fonton]
Tiu sekcio analizas la komparajn analizojn de la konataj teorioj de socialismo. La kvin sekcioj en ĉi tiu parto estas:
- Malbaraj Ferdekoj (Clearing Decks);
- La socialisma modelo (The socialist Blueprint);
- Komparo de Skizoj (Comparison of Blueprints);
- La Homa Elemento (The Human Element);
- Transiro (Transition).
Kvara Parto: Socialismo kaj Demokratio[redakti | redakti fonton]
Ĉi tiu sekcio diskutas kiel demokratio kaj socialismo kongruos. La kvar sekcioj de ĉi tiu parto inkluzivas,
- La fono de la problemo (The Setting of the Problem);
- La klasika doktrino de demokratio (The Classical Doctrine of Democracy);
- Alia Teorio de Demokratio (Another Theory of Democracy);
- La Inferenco (The Inference).
Kvina Parto: Historia Skizo de Socialismaj Partioj[redakti | redakti fonton]
Ĉi tiu parto evoluigas kvin periodojn de socialisma penso.
- Antaŭ Markso (Before Marx);
- La tempo de Markso, de 1875 ĝis 1914 (Marx's time, 1875 to 1914);
- La intermilita periodo (The interwar period);
- La siatempa postmilita periodo de Schumpeter (Schumpeter's contemporary post-war period).
Kapitalismo kaj socialismo[redakti | redakti fonton]
La teorio de Schumpeter argumentas, ke la sukceso de kapitalismo kondukos al formo de korporaciismo kaj la promocio de valoroj malamikaj al kapitalismo, precipe inter intelektuloj. La intelekta kaj socia klimato necesa por ke entreprenado prosperu ne ekzistos en progresinta kapitalismo; ĝi estos anstataŭigita per ia formo de socialismo. Ne estos revolucio, sed simple tendenco por socialdemokratiaj partioj esti elektitaj en parlamentojn kiel parto de la demokratia procezo. La verkinto argumentas ke la kolapso de kapitalismo de interne okazos kiam plimultoj voĉdonos por krei socialan ŝtaton kaj trudi restriktojn al entreprenado kiu ŝarĝos kaj finfine detruos la kapitalisman strukturon. Schumpeter emfazas en ĉi tiu libro ke li analizas tendencojn, ne okupiĝante pri politika lobiado.
En lia vizio, la intelekta klaso ludos gravan rolon en la fino de kapitalismo. La termino "intelektuloj" indikas klason de homoj kapablaj evoluigi kritikon pri sociaj aferoj, pri kiuj ili ne rekte respondecas kaj kapablaj defendi la interesojn de klasoj al kiuj ili mem ne apartenas. Unu el la grandaj avantaĝoj de kapitalismo, li argumentas, estas ke kompare kun antaŭkapitalismaj tempoj, kiam eduko estis privilegio de malmultaj, pli kaj pli da homoj akiras (pli altan) edukon. Tamen, la havebleco de kontentiga laboro estas limigita kaj tio, kombinita kun la sperto de senlaboreco, produktas malkontenton. La intelekta klaso do kapablas organizi protestojn kaj evoluigi kritikajn ideojn kontraŭ la libera merkato kaj privata proprieto, kvankam tiuj institucioj estas necesaj por sia ekzisto. Tiu analizo estas simila al tiu de filozofo Robert Nozick, kiu argumentis ke intelektuloj indignis pri la fakto ke kapabloj tiel rekompencitaj en la lernejo estis malpli rekompencitaj en la labormerkato, kaj tiel ili turnis sin al kapitalismo, eĉ kiam ili ĝuis de multe pli agrabla vivo el aliaj vidpunktoj [8].
Laŭ kelkaj analizistoj, la teorioj de Schumpeter pri la transiro de kapitalismo al socialismo estis "preskaŭ ĝustaj" krom ke li ne antaŭvidis la evidentan lastatempan fiaskon de socialismo en Orienta Eŭropo nek la rolon de teknologio en antaŭenigado de kapitalismo, kaj entreprenemo en okcidenta socio ekde la 1980-aj jaroj. Tio estis kontraste al la teorio de Schumpeter ke teknologio nur utilus por koncentri proprieton kaj riĉaĵon direkte al grandaj entreprenoj.
Kreiva detruo[redakti | redakti fonton]
La libro ankaŭ enkondukis la esprimon "kreiva detruo" por priskribi la novigan eniron de entreprenistoj kiel la forton kiu subtenas longperspektivan ekonomian kreskon, eĉ kiam ĝi detruas la valoron de establitaj firmaoj kiuj ĝuis iun monopolan potencon. Pro la signifaj baroj al eniro en la merkaton, kiuj estas profitigas la monopolojn, novaj enirantoj devas esti radikale malsamaj kompare al la establitaj provizantoj - certigi plibonigon (plialtigi la kvalito) estas ŝlosila al merkata eniro kaj sukceso, ne nur diferenco en pakado. La minaco de merkata eniro tenas monopolistojn kaj oligopolistojn disciplinitaj kaj konkurencivaj, certigante ke ili investu siajn profitojn en novaj produktoj kaj ideoj. Schumpeter kredis ke ĝi estis tiu noviga kvalito kiu igis kapitalismon la plej bona ekonomia sistemo [9].
Referencoj[redakti | redakti fonton]
- ↑ Schumpeter on the Economics of Innovation And the Development of Capitalism, Arnold Heertje, Jan Middendorp (Ed.), Edward Elgar Publishing, 2006, p. 41
- ↑ Essays: On Entrepreneurs, Innovations, Business Cycles, and the Evolution of Capitalism, Joseph Alois Schumpeter, Transaction Publishers, 1951, Classics in economics collection, in the introduction by editor Richard Vernon Clemence, p. xviii–xix
- ↑ Capitalism and Democracy in the 21st Century: Proceedings of the International Joseph A. Schumpeter Society Conference, Vienna 1998 "Capitalism and Socialism in the 21st Century", (Ed.s) Dennis C. Mueller and Uwe Cantner, Springer, 2000, p. 2
- ↑ Economics Broadly Considered: Essays in Honour of Warren J. Samuels, Jeff E. Biddle, Volume 48 de Routledge Studies in the History of Economics, Routledge, 2001, p. 125
- ↑ About this book on Capitalism, Socialism and Democracy in Google books
- ↑ What are the most-cited publications in the social sciences (according to Google Scholar)?. London School of Economics (12 May 2016).
- ↑ Joseph Alois Schumpeter. Arkivita el la originalo je 2020-11-14. Alirita 2021-01-30.
- ↑ Why Do Intellectuals Oppose Capitalism? by Robert Nozick
- ↑ Joseph Alois Schumpeter: The Concise Encyclopedia of Economics | Library of Economics and Liberty
Vidu ankaŭ[redakti | redakti fonton]
Eksteraj ligiloj[redakti | redakti fonton]
- Resumo Arkivigite je 2012-04-27 per la retarkivo Wayback Machine (angle)