Luísa Diogo
| Luísa Diogo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
| Persona informo | |||||
| Naskiĝo | 11-an de aprilo 1958 (65-jaraĝa) en Provinco Tete | ||||
| Ŝtataneco | Mozambiko vd | ||||
| Alma mater | Universitato Eduardo Mondlane • Lernejo de Orientaj kaj Afrikaj Studoj • Universitato de Londono vd | ||||
| Partio | Fronto de Liberigo de Mozambiko vd | ||||
| Familio | |||||
| Gefratoj | Vitória Diogo vd | ||||
| Profesio | |||||
| Okupo | ekonomikisto • politikisto vd | ||||
| |||||
| |||||
| |||||
| vd | Fonto: Vikidatumoj | ||||
Luísa Dias DIOGO (naskita la 11-an de aprilo 1958) estas mozambika politikisto, kiu estis la unua virino en la historio de la lando kiu funkciis kiel Ĉefministro de Mozambiko de 2004 ĝis 2010 kaj estas konsiderita gvida estro por la afrika kontinento kaj kun ekonomia vizio kiu influas la politikon de la evolulandoj.
Diogo reprezentas la partion FRELIMO, kiu regis la landon ekde sendependeco en 1975 [1].
Mozambiko, situanta en Sudorienta Afriko, estas unu el la plej malriĉaj landoj en la mondo kaj signifa parto de sia loĝantaro, proksimume 70%, vivas sub la linio de malriĉeco kaj ofte suferas pro sekecoj kaj inundoj. De 1975 ĝis 1992, Mozambiko suferis pro severa kaj longa enlanda milito. Diogo funkciis kiel la Financministro kaj Planado dum kvin jaroj (De 2000 ĝis 2005) [2] kaj dum tiu periodo la normaligprocezo de la lando komenciĝis. Diogo akiris reputacion pro ŝia aktivismo por ŝanĝo, kaj kiel vizia parolanto kaj kiel sukcesa negocisto. Ŝi estas la edzino de la advokato Albano Silva, kaj patrino de tri infanoj.
Eduko kaj ekkariero[redakti | redakti fonton]
Luisa Diogo estis naskita kaj levita en okcidenta Mozambiko en la provinco de Tete. Ŝi studis por bakalaŭro pri ekonomio kaj kontado ĉe la Universitato Eduardo Mondlane en la ĉefurbo Maputo, kiun ŝi diplomiĝis en 1983, kaj ricevis magistron pri ekonomiko post studi en la Universitato de Londono en 1992.
En 1980, Diogo komencis labori ĉe la Mozambika Financministerio en la sama tempo kun sia studado por bakalaŭro. Tio estis malfacila periodo en la politika kaj armea historio de la lando, ĉar nur kvin jarojn pli frue Mozambiko akiris sian sendependecon de Portugalio kaj iĝis la "Popola Respubliko de Mozambiko". La interna milito, kiu eksplodis inter du frakcioj, FRELIMO - "la Fronto por la Liberigo de Mozambiko" kaj RENAMO - "kontraŭkomunisma politika organizaĵo", efektive kostis la vivojn de milionoj da mozambikanoj.
Diogo aliĝis al la Financministerio en la kvina jaro de la civita milito, kiu komenciĝis kiam FRELIMO formis partion kaj kaptis potencon. RENAMO-membroj kontraŭbatalis tiun movon kaj respondis bruligante pontojn, tranĉante alttensiajn kurentkonduktilojn kaj blokante vojojn. La lukto kaŭzis damaĝon al infrastrukturo, severa manko de manĝaĵo kaj medikamento kaj pliiĝo en la nombro da senlaboruloj kaj ĝenerala malriĉeco. La mozambika ekonomio estis en terura situacio, kaj Diogo estis nomumita direktoro de unu el la sekcioj de la Financministerio en 1986, en la aĝo de 28, kaj poste ŝi estis nomumita estro de la "Nacia Buĝeta Sekcio" de Mozambiko en 1989.
Ekonomia restarigo[redakti | redakti fonton]
Dum kvar jaroj, Diogo funkciis kiel la estro de la nacia buĝeta sekcio de Mozambiko, sed post ricevado de magistro en ekonomiko de la Universitato de Londono, ŝi komencis labori por la Monda Banko en la lando. Post la baloto de 1994, prezidanto Joaquim Chissano petis al Diogo forlasi ŝian laboron ĉe la Monda Banko kaj aliĝi al la FRELIMO-registaro. Ŝi estis nomumita Vicministro pri Financo, pozicio kiun ŝi tenis ĝis 2000, kiam ŝi komencis funkcii kiel Financministro kaj gvidis la "Unuan Kvinjaran Planon por Evoluo", kiu estis origine intencita por certigi pacon ene de la limoj de Mozambiko en la periodo post la civita milito.
Komencante en 2000, la programo temigis ekonomian reformon; Diogo komencis trakti la problemon de malriĉeco kaj pliigi la ekonomian kreskon de Mozambiko kaj trovis ke la respondo al la ekonomiaj problemoj de la lando estis kvesto. La reputacio kaj nomo, kiujn Diogo gajnis por ŝi mem en la kampo de financo, estis je ŝia dispono en kolektado de financoj de internaciaj financaj institucioj, inkluzive de la Monda Banko kaj la Internacia Monunua Fonduso. Ekde la 1-a de januaro 2004, ĉirkaŭ sep miliardoj da dolaroj fluis en la landon el eksteraj fontoj. Nur en 2004 Diogo sukcesis akiri 790 milionojn da dolaroj de la Monda Banko. La monrimedoj estis investitaj en disvolviĝo en la kampo de komunikado, en pliigo de agrikultura produktado kaj en planoj por batali Aidoson. Kvankam la plimulto de mozambikaj civitanoj restis malriĉa, la mozambika ekonomio komencis kreski malrapide konservante stabilecon. Sekve de tio, Diogo estis elektita en januaro 2004 de la internacia financa revuo The Banker kiel la "Ministro de Financo de la Jaro" en Afriko [3].
Ĉefministro[redakti | redakti fonton]
En februaro 2004, la Ĉefministro de Mozambiko, Pascoal Mocumbi, estis nomumita al pozicio ĉe la Monda Organizaĵo pri Sano. Laŭ la Mozambika Konstitucio, la prezidanto, elektita unufoje ĉiujn kvin jarojn, respondecas pri nomumado de la ĉefministro. Prezidanto Chissano, kiu vidis Diogo kiel parto de la nova generacio de gvidantoj, petis ŝin plenigi la lokon de Mocumbi kiel ĉefministro, samtempe kun ŝia rolo kiel ministro pri financo.
Unu el la unuaj politikoj de Diogo en ŝia nova ofico estis trakti la problemon de aidoso. En 2004, proksimume 1.4 milionoj el la 18 milionoj da civitanoj de Mozambiko estis infektitaj kun la viruso, kaj estis portantoj de la HIV- viruso, kun proksimume 500 homoj infektitaj ĉiutage, averaĝe.
En julio 2004 Diogo oficiale sciigis la "Emergency Plan to Fight AIDS" de la mozambika registaro. La celoj de la programo: eduki civitanojn pri preventado, certigi financan enspezon por homoj infektitaj kun HIV kaj iliaj familioj, disponigante helpon kaj kuracadon al homoj vivantaj kun aidoso kaj helpi infanojn kiuj estis orfigitaj de la malsano. La kosto de la programo estis 8,6 milionoj da dolaroj, la mono estis donacita de la Monda Banko kaj la Aidosa Fonduso.
La plej granda parto de la jaro 2004 estis dediĉita, el la vidpunkto de Diogo, al la antaŭenigo de la "dua kvinjara plano por disvolviĝo". Diogo kompromitis vastigi la provizon de edukado kaj sanservoj en la lando, por trejni 6,000 novajn instruistojn, 8,000 eduklaboristojn kaj 2,000 sanlaboristojn. Krome, Diogo antaŭenigis reformojn en aliaj kampoj, kiel la reviviĝon de la juĝa sistemo de Mozambiko, kiu estis konata pro sia korupto ekde la tempo de prezidanto Chissano (de 1986 ĝis 2004). En gazetara konferenco por la "Afrika Novaĵservo" okazigita la 15-an de marto 2005, Diogo diris, ke la batalo kontraŭ la problemo de malriĉeco en Mozambiko restas ŝia ĉefa celo. Ŝi estis elektita numero 73 en la listo de la 100 plej influaj virinoj en la mondo por 2004 de la revuo Forbes unuafoje kaj aperis en ĝi ankaŭ en 2005 [4].
Diogo instigis la sanministrojn de afrikaj landoj permesi senpagajn medicinajn servojn por familia planado kaj seksa edukado tra la kontinento. Ĉi tiuj servoj povus redukti infanan mortecon je du trionoj kaj patrinan mortecon je tri kvaronoj, redukti la indicon de aidosinfekto kaj antaŭenigi seksan egalecon kaj virinan povigon. UN fiksis la jaron 2015 kiel mejloŝtonon por atingi ĉi tiujn celojn [5].
Internacia atento[redakti | redakti fonton]
En la baloto de decembro 2004, Armando Guebuza anstataŭigis Chissano'n kiel prezidanto. Diogo restis en sia pozicio kiel Ĉefministro de Mozambiko, sed nun kiam ŝi ankaŭ finas sian rolon kiel Financministro, ŝi povis fari sian vojon al la gvidado de la lando [6]. La agoj de Diogo en Mozambiko altiris tutmondan atenton kaj ŝia partopreno en internaciaj temoj pliiĝis. En oktobro 2004, Diogo estis persone invitita al la jarkunveno de la Ĝenerala Direktoro de Unuiĝintaj Nacioj, ŝi estis la nura ĉefministro elektita por reprezenti la evolulandojn.
Post la fino de ŝia mandato kiel ĉefministro en decembro 2010, Diogo daŭre reprezentis la FRELIMO-partion en parlamento, dum en la sama tempo ŝi tenas poziciojn ene de la diversaj komisionoj en la Unuiĝintaj Nacioj [7]. En januaro 2012, ŝi ricevis oferton por esti nomumita kiel la prezidanto de la Barclays Banka-filio en Mozambiko [8].
Referencoj[redakti | redakti fonton]
- ↑ Skard, Torild (2014), "Luisa Diogo", in Women of Power - half a century of female presidents and prime ministers worldwide, Bristol: Policy Press, (ISBN 978-1-44731-578-0).
- ↑ Mateus Chale, "Guebuza names cabinet to fight poverty", Reuters (IOL), February 4, 2005
- ↑ Global Sustainability Panel (GSP) Secretariat
- ↑ 2005 World's Most Powerful Women". Forbes"
- ↑ Mozambique; Diogo Calls for Free Reproductive Health Services". Africa News, 21 September 2006"
- ↑ Mateus Chale, "Guebuza names cabinet to fight poverty", Reuters (IOL), 4 February 2005.
- ↑ Felicity Barringer (27 July 2003), "U.N. Will Back Entrepreneurs In Bid to Lift Poor Nations", The New York Times.
- ↑ Mozambique: Luisa Diogo New Barclays Chairperson". allAfrica.com, 20 January 2012"
Eksteraj ligiloj[redakti | redakti fonton]
- Mark Malloch Brown, Luisa Diogo: Aktivulo por Afriko. TIME, la 26-an de aprilo 2004
- Luisa Dias Diogo, Membro de la Altnivela Panelo pri Tutmonda Daŭripovo (GSP), retejo de UN
- "Luisa Diogo Biografio", Encyclopedia of World Biography.