Polaba lingvo: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
aldono de literaturo |
informkesto, navigada listelo, aldono |
||
| Linio 1: | Linio 1: | ||
{{redaktas|redaktanto=Tlustulimu}} |
{{redaktas|redaktanto=Tlustulimu}} |
||
{{Informkesto lingvo |
|||
| ⚫ | |||
|Koloro=Hindeŭropa |
|||
| ⚫ | |||
|Nomo=Polaba lingvo |
|||
|Morto=Mezo de la 18-a jarcento |
|||
|Klasifiko=[[Hindeŭropa lingvaro]] |
|||
|Fam2=[[Slava lingvaro]] |
|||
|Fam3=[[Okcidentslava lingvaro]] |
|||
|Fam4='''Polaba lingvo''' |
|||
|ISO1=neniu |
|||
|ISO2=sla |
|||
|ISO3=pox |
|||
|Mapo=Lenguas eslavas occidentales minoritarias.png |
|||
| ⚫ | |||
}} |
|||
La '''polaba lingvo''' estas mortinta [[Slava lingvaro|slava lingvo]], kiun parolis okcidentaj slavoj, kiuj ekde la [[7-a jarcento]] setlis en la nordoriento de la teritorio, kie nuntempe estas [[Germanio]] kaj en la nordokcidento de la nuna [[Pollando]] el la rivero [[Elbo (rivero)|Elbo]] ĝis la marenfluo de la rivero [[Vistulo]]. Ĉirkaŭ 2800 polabaj vortoj estas sciataj. |
|||
== Lingvaj trajtoj == |
|||
La grandeco de la lingva teritorio grandparte rekonstrueblas per la loknomoj, kiuj montras certajn karakterizaĵojn de la polaba lingvo kaj limigas ĝin disde la malnova soraba lingvo en la sudo kaj la pomorania lingvo en la oriento. |
|||
La polaba havis la jenajn trajtojn: |
|||
# Konservado de nazalaj vokaloj |
|||
# Parta ŝanĝo de praslava *ě antaŭ malmolaj dentaloj al a |
|||
# Ŝanĝo de la praslava sonkombino *tort al tart (ĉi tie t staras por iu ajn konsonanto) |
|||
# Konservado de palataj *ť kaj *ď |
|||
| ⚫ | Ekde la [[12-a jarcento]] la lingvo iom post iom formortis: Sur la insulo [[Rügen]] ĝi malaperis en la [[15-a jarcento]], en iuj fiŝistaj vilaĝoj de [[Brandenburgio]] restis ĝis la [[17-a jarcento]] kaj en la germania regiono [[distrikto Lüchow-Dannenberg|Lüchow-Dannenberg]] (ĝis hodiaŭ germane nomata "Wendland", do "lando de [[vendoj|venedoj]]" respektive "lando de okcidentslavoj") sude de [[Hamburgo]] la lasta parolantino formortis meze de la [[18-a jarcento]] (en la mapo blue estas markita tiu regiono Lüchow-Dannenberg). |
||
La polaba de tiu tempo havis la jenajn trajtojn: |
|||
# Ŝanĝo de la praslava *a al o, ekz. ''brot'' (k-u pola ''brat'', suprasoraba ''bratr'', malsuprasoraba ''bratš'', el praslava *brat(r)ъ) „frato“ |
|||
# Ŝanĝo de a el *ě al o, ekz. ''ľotu'' (k-u pola ''lato'', ĉeĥa ''léto'', soraba ''lěto'', el praslava *lěto) „jaro“ |
|||
# Ŝanĝo de a en tart el praslava *tort al o, ekz. ''gord'' „burgo, kastelo“ (k-u malnova polaba ''grad'', pola ''gród'', ĉeĥa ''hrad'', suprasoraba ''grod'', el praslava *gordъ) |
|||
# Estiĝo de diftongoj ai, åi, oi, au el praslava *i, *y kaj *u, ekz. ''pait'' (k-u pola ''pić'', ĉeĥa ''pit'', suprasoraba ''pić'', malsuprasoraba ''piś'', el praslava *piti) „trinki“; dǎim (k-u ĉeĥa ''dým'', pola kaj soraba ''dym'', el praslava *dymъ) „fumo“ |
|||
# Grandparte ŝanĝo de praslava *o al ü aŭ ö, ekz. ''vǎknü'' (k-u pola kaj ĉeĥa ''okno'', soraba ''wokno'', el praslava *okno) „fenestro“ |
|||
# Grandparte evoluo de praslava *ь kaj *ъ al a aŭ ǎ, ekz. ''dan'' (k-u pola ''dzeń'', ĉeĥa ''den'', suprasoraba ''dźeń'', malsuprasorba ''źeń'', el praslava *dьnъ) „tago“; ''m'ǎglə'' (k-u pola ''mgła'', ĉeĥa ''mlha'', suprasoraba ''m(h)ła, malsuprasoraba ''mła, el praslava *mьgla) „vaporo; nebulo“ |
|||
# Transiro de g kaj k en certaj pozicioj al d aŭ t, ekz. ''ďörə'' (el praslava *gora) „monto“; ''ťün'' (el praslava *konь) „ĉevalo“ |
|||
# Evoluo de la praslavaj *ьl kaj *ъl al ǎu, ekz. ''dǎuďě'' (el praslava *dьlgъ) „longa“ |
|||
# Eĉ la aoristo kaj imperfekto konserviĝis tie kontraŭe al la plej multaj aliaj slavaj lingvoj. |
|||
== Literaturo == |
== Literaturo == |
||
| Linio 7: | Linio 44: | ||
|Aŭtoro=diversaj |
|Aŭtoro=diversaj |
||
|Titolo=Die Slawen in Deutschland |
|Titolo=Die Slawen in Deutschland |
||
|Eldonejo= |
|Eldonejo=Akademie-Verlag |
||
|Loko=Berlino |
|Loko=Berlino |
||
|Jaro=1985 |
|Jaro=1985 |
||
}}, paĝoj 51-54 {{ref-de}} |
}}, paĝoj 51-54 {{ref-de}} |
||
{{Slava lingvaro}} |
|||
[[Kategorio: Okcidentslava lingvaro]] |
[[Kategorio: Okcidentslava lingvaro]] |
||
Kiel registrite je 17:26, 30 nov. 2012
| Polaba lingvo | |
| |
| Etendo de la polaba antaŭ formorti kaj de aliaj du minoritataj okcidentslavaj lingvoj. | |
| mortinta lingvo • formortinta lingvo | |
|---|---|
| Leĥaj lingvoj • slava lingvaro | |
| Parolantoj | 0 |
| Morto | Mezo de la 18-a jarcento |
| Lingvistika klasifiko | |
Hindeŭropa lingvaro
| |
| Lingvaj kodoj | |
| Lingvaj kodoj | |
| ISO 639-2 | sla |
| ISO 639-3 | pox |
| Glottolog | pola1255 |
| Angla nomo | Polabian |
| Franca nomo | polabe |
La polaba lingvo estas mortinta slava lingvo, kiun parolis okcidentaj slavoj, kiuj ekde la 7-a jarcento setlis en la nordoriento de la teritorio, kie nuntempe estas Germanio kaj en la nordokcidento de la nuna Pollando el la rivero Elbo ĝis la marenfluo de la rivero Vistulo. Ĉirkaŭ 2800 polabaj vortoj estas sciataj.
Lingvaj trajtoj
La grandeco de la lingva teritorio grandparte rekonstrueblas per la loknomoj, kiuj montras certajn karakterizaĵojn de la polaba lingvo kaj limigas ĝin disde la malnova soraba lingvo en la sudo kaj la pomorania lingvo en la oriento.
La polaba havis la jenajn trajtojn:
- Konservado de nazalaj vokaloj
- Parta ŝanĝo de praslava *ě antaŭ malmolaj dentaloj al a
- Ŝanĝo de la praslava sonkombino *tort al tart (ĉi tie t staras por iu ajn konsonanto)
- Konservado de palataj *ť kaj *ď
Ekde la 12-a jarcento la lingvo iom post iom formortis: Sur la insulo Rügen ĝi malaperis en la 15-a jarcento, en iuj fiŝistaj vilaĝoj de Brandenburgio restis ĝis la 17-a jarcento kaj en la germania regiono Lüchow-Dannenberg (ĝis hodiaŭ germane nomata "Wendland", do "lando de venedoj" respektive "lando de okcidentslavoj") sude de Hamburgo la lasta parolantino formortis meze de la 18-a jarcento (en la mapo blue estas markita tiu regiono Lüchow-Dannenberg).
La polaba de tiu tempo havis la jenajn trajtojn:
- Ŝanĝo de la praslava *a al o, ekz. brot (k-u pola brat, suprasoraba bratr, malsuprasoraba bratš, el praslava *brat(r)ъ) „frato“
- Ŝanĝo de a el *ě al o, ekz. ľotu (k-u pola lato, ĉeĥa léto, soraba lěto, el praslava *lěto) „jaro“
- Ŝanĝo de a en tart el praslava *tort al o, ekz. gord „burgo, kastelo“ (k-u malnova polaba grad, pola gród, ĉeĥa hrad, suprasoraba grod, el praslava *gordъ)
- Estiĝo de diftongoj ai, åi, oi, au el praslava *i, *y kaj *u, ekz. pait (k-u pola pić, ĉeĥa pit, suprasoraba pić, malsuprasoraba piś, el praslava *piti) „trinki“; dǎim (k-u ĉeĥa dým, pola kaj soraba dym, el praslava *dymъ) „fumo“
- Grandparte ŝanĝo de praslava *o al ü aŭ ö, ekz. vǎknü (k-u pola kaj ĉeĥa okno, soraba wokno, el praslava *okno) „fenestro“
- Grandparte evoluo de praslava *ь kaj *ъ al a aŭ ǎ, ekz. dan (k-u pola dzeń, ĉeĥa den, suprasoraba dźeń, malsuprasorba źeń, el praslava *dьnъ) „tago“; m'ǎglə (k-u pola mgła, ĉeĥa mlha, suprasoraba m(h)ła, malsuprasoraba mła, el praslava *mьgla) „vaporo; nebulo“
- Transiro de g kaj k en certaj pozicioj al d aŭ t, ekz. ďörə (el praslava *gora) „monto“; ťün (el praslava *konь) „ĉevalo“
- Evoluo de la praslavaj *ьl kaj *ъl al ǎu, ekz. dǎuďě (el praslava *dьlgъ) „longa“
- Eĉ la aoristo kaj imperfekto konserviĝis tie kontraŭe al la plej multaj aliaj slavaj lingvoj.
Literaturo
- diversaj. (1985) Die Slawen in Deutschland. Berlino: Akademie-Verlag., paĝoj 51-54 germane
| ||||||||||||
