Unesko

Redakti ligilojn
El Vikipedio, la libera enciklopedio
Flago de Unesko
UNESCO logoo

Unesko (Unuiĝint-Naciara Edukada, Scienca kaj Kultura Organizo, angle United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization) estas organizaĵo de la Unuiĝintaj Nacioj por edukado, scienco, kaj kulturo.

Unesko fondiĝis la 16-an de novembro 1945. Ĝi havas centran oficejon en Parizo, Francio, kaj 73 sub-oficejojn en diversaj partoj de la mondo.

Ĝia konstitucio adoptiĝis dum la Londona Konferenco en novembro de 1945 kaj efektiviĝis la 4-an de novembro 1946, kiam 20 ŝtatoj deponis akceptilojn.

Unesko nun havas 188 membrajn ŝtatojn kaj 6 kunrilatajn ŝtatojn.

La ĉefa celo de Unesko estas kontribui al paco kaj sekureco en la mondo per instigi kunlaboradon inter nacioj per edukado, scienco, kulturo kaj komunikado por antaŭenigi universalan respekton por justeco, por la regado de juro, kaj por homaj rajtoj kaj fundamentaj liberecoj, kiuj estas konfirmitaj por la popoloj de la mondo, sendepende de raso, sekso, lingvo, aŭ religio, laŭ la Ĉarto de la Unuiĝintaj Nacioj. Unesco aukaŭ kontribas al daŭrebla disvolviĝo kaj endanĝerigitaj lingvoj.

Ĝeneralaj Direktoroj

Elektoj por la renovigo de la posteno de Ĝenerala Direktoro okazis en Parizo el la 7a al la 23a de Septembro 2009. Ok kandidatoj konkurencis por la posteno, kaj 58 landoj[1] voĉdonis por ili. La Plenuma Konsilio kunvenis el la 7a al la 23a de Septembro, kaj voĉdonis komence de la 17a. Irina Bokova estis elektita nova Ĝenerala Direktoro.

La listo de Ĝeneralaj Direktoroj de UNESCO ekde ties establo en 1946 estas la jena:[2]

Julian Sorell Huxley, unua ĝenerala direktoro de Unesko
  1. Ŝablono:Flagikono Julian Huxley (1946–1948)
  2. Ŝablono:Flagikono Jaime Torres Bodet (1948–1952)
  3. Ŝablono:Flagikono John Wilkinson Taylor (provizore 1952–1953)
  4. Ŝablono:Flagikono Luther Evans (1953–1958)
  5. Ŝablono:Flagikono Vittorino Veronese (1958–1961)
  6. Ŝablono:Flagikono René Maheu (1961–1974; provizore 1961)
  7. Ŝablono:Flagikono Amadou-Mahtar M'Bow (1974–1987)
  8. Ŝablono:Flagikono Federico Mayor Zaragoza (1987–1999)
  9. Ŝablono:Flagikono Koïchiro Matsuura (1999–2009)
  10. Ŝablono:Flagikono Irina Bokova (2009– )

Ĝenerala Konferenco

Tiu estas la listo de sesioj de la Ĝenerala Konferenco de UNESCO okazintaj ekde 1946:[3]

  • 1a sesio (Parizo, 1946) – direktorita de Léon Blum (Francio)
  • 2a sesio (Meksikurbo, 1947) – direktorita de Manuel Gual Vidal (Meksiko)
  • 3a sesio (Bejruto, 1948) – direktorita de Hamid Bey Frangie (Libano)
  • 1a eksterordinara sesio (Parizo, 1948)
  • 4a sesio (Parizo, 1949) – direktorita de Ronald Walker (Aŭstralio)
  • 5a sesio (Florenco, 1950) – direktorita de Grafo Stefano Jacini (Italio)
  • 6a sesio (Parizo, 1951) – direktorita de Howland Sargeant (Usono)
  • 7a sesio (Parizo, 1952) – direktorita de Sarvepalli Radhakrishnan (Barato)
  • 2a eksterordinara sesio (Parizo, 1953)
  • 8a sesio (Montevideo, 1954) – direktorita de Justino Zavala Muñiz (Urugvajo)
  • 9a sesio (Nov-Delhio, 1956) – direktorita de Maulana Abul Kalam Azad (Barato)
  • 10a sesio (Parizo, 1958) – direktorita de Jean Berthoin (Francio)
  • 11a sesio (Parizo, 1960) – direktorita de Akale-Work Abte-Wold (Etiopio)
  • 12a sesio (Parizo, 1962) – direktorita de Paulo de Berrêdo Carneiro (Brazilo)
  • 13a sesio (Parizo, 1964) – direktorita de Norair Sissakian (Sovetunio)
  • 14a sesio (Parizo, 1966) – direktorita de Bedrettin Tuncel (Turkio)
  • 15a sesio (Parizo, 1968) – direktorita de Willian Eteki-Mboumoua (Kameruno)
  • 16a sesio (Parizo, 1970) – direktorita de Atilio Dell'Oro Maini (Argentino)
  • 17a sesio (Parizo, 1972) – direktorita de Toru Haguiwara (Japanio)
  • 3a eksterordinara sesio (Parizo, 1973)
  • 18a sesio (Parizo, 1974) – direktorita de Magda Jóború (Hungario)
  • 19a sesio (Nairobi, 1976) – direktorita de Taaita Toweett (Kenjo)
  • 20a sesio (Parizo, 1978) – direktorita de Napoléon LeBlanc (Kanado)
  • 21a sesio (Belgrado, 1980) – direktorita de Ivo Margan (Jugoslavio)
  • 4a eksterordinara sesio (Paris, 1982)
  • 22a sesio (Parizo, 1983) – direktorita de Saïd Tell (Jordanio)
  • 23a sesio (Sofia, 1985) - direktorita de Nikolaï Todorov (Bulgario)
  • 24a sesio (Parizo, 1987) – direktorita de Guillermo Putzeys Alvarez (Gvatemalo)
  • 25a sesio (Parizo, 1989) – direktorita de Anwar Ibrahim (Malajzio)
  • 26a sesio (Parizo, 1991) – direktorita de Bethwell Allan Ogot (Kenjo)
  • 27a sesio (Parizo, 1993) – direktorita de Ahmed Saleh Sayyad (Jemeno)
  • 28a sesio (Parizo, 1995) – direktorita de Torben Krogh (Danio)
  • 29a sesio (Parizo, 1997) – direktorita de Eduardo Portella (Brazilo)
  • 30a sesio (Parizo, 1999) – direktorita de Jaroslava Moserova (Ĉehio)
  • 31a sesio (Parizo, 2001) – direktorita de Ahmad Jalali (Irano)
  • 32a sesio (Parizo, 2003) – direktorita de Michael Omolewa (Niĝerio)
  • 33a sesio (Parizo, 2005) – direktorita de Musa bin Jaafar bin Hassan (Omano)
  • 34a sesio (Parizo, 2007) – direktorita de George N. Anastassopoulos (Grekio)
  • 35a sesio (Parizo, 2009) – direktorita de Davidson Hepburn (Bahamoj)
  • 36a sesio (Parizo, 2011) – direktorita de Katalin Bogyay (Hungario)
  • 37a sesio (Parizo, 2013) - direktorita de Hao Ping (Ĉinio)

Esperanto

Universala Esperanto-Asocio estas la sola Esperanto-organizo en konsulta partnereco kun Unesko[4]. Parto de tiu kunlaboro rilatas al tradukado de dokumentoj al Esperanto por pli vasta diskonigo.

Rezolucioj

Unesko faris plurajn rezoluciojn rilate al Esperanto - interalie en 1954 en Montevideo kaj en 1985 en Sofio[5], ambaŭ laŭ klopodoj de UEA. La rezolucion de 1993 survojigis la Radikala Partio.

La signifon de la rezolucioj oni taksas malsame. István Ertl opinias, ke "se ni volus revui ĉiujn konkretajn atingojn kiujn ni povas danki al la rezolucioj de Montovideo kaj Sofio - de libroeldonoj ĝis konferencoj kaj subvencioj -, ni povus plenigi paĝojn."[6] Ankaŭ Kalle Kniivilä esprimas sin pozitive: "Antaŭ 50 jaroj la Esperanto-movado post longa laborado atingis unu el siaj plej grandaj venkoj ĝis nun." Tion komentas Sten Johansson per: "Vantaĵo de vantaĵoj, ĉio estas vantaĵo!"[7]

Rezolucio de 1954 (Montevideo)

Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Rezolucio de Montevideo.

La rezolucio akceptita de la Ĝenerala Asembleo, la 10-an de decembro 1954, sekve de kelkjara kampanjo kunordigita de UEA, precipe de ĝia estrarano Ivo Lapenna.

Citaĵo
„ IV.4.422 La Ĝenerala Konferenco, diskutinte la Raporton de la Ĝenerala Direktoro pri la Internacia Peticio favore al Esperanto:

IV.4.4221 Notas la rezultojn atingitajn per Esperanto sur la kampo de la internaciaj intelektaj interŝanĝoj kaj por la proksimigo de la popoloj de la mondo;

IV.4.4222 Rekonas, ke tiuj rezultoj respondas al la celoj kaj idealoj de Unesko;

IV.4.4223 Notas, ke pluraj Ŝtatoj-Membroj informis pri sia preteco enkonduki aŭ ampleksigi la instruadon de Esperanto en siaj lernejoj aŭ superaj edukaj institucioj, kaj petas tiujn Ŝtatojn-Membrojn informadi la Ĝeneralan Direktoron pri la rezultoj atingitaj sur tiu kampo;

IV.4.4224 Komisias la Ĝeneralan Direktoron sekvi la kurantan evoluon en la uzado de Esperanto en scienco, edukado kaj kulturo, kaj tiucele kunlabori kun Universala Esperanto-Asocio en aferoj koncernantaj ambaŭ organizaĵojn. ”

Rezolucio de 1985 (Sofio)

La rezolucio XI.4.4.218 akceptita en la 23-a sesio de la Ĝenerala Konferenco de Unesko la 8-an de novembro 1985 okaze de la 36-a plena seanco[8].

Citaĵo
„ 11.11 - Festado de la centjariĝo de Esperanto.

La Ĝenerala Konferenco,

Konsiderante, ke ĝi en sia sesio de 1954, okazinta en Montevideo, per la rezolucio IV.1.422-4224 notis la rezultojn, atingitajn pere de la internacia lingvo Esperanto sur la kampo de internaciaj intelektaj interŝanghoj kaj reciproka kompreniĝo inter la popoloj de la mondo, kaj agnoskis, ke tiuj kongruas kun la celoj kaj idealoj de Unesko,

Memorigante, ke Esperanto intertempe faris konsiderindan progreson kiel ilo de kompreniĝo inter popoloj kaj kulturoj de malsamaj landoj, penetrante en la plimulton de la regionoj de la mondo kaj la plimulton de la homaj agadoj,

Agnoskante la grandajn eblecojn, kiujn Esperanto prezentas por la internacia kompreniĝo kaj la komunikado inter popoloj de malsamaj naciecoj,

Notante la tre gravan kontribuon de la Esperanto-movado, kaj precipe de la Universala Esperanto-Asocio, al la disvastigado de informoj pri la agado de Unesko, same kiel ĝian partoprenon en tiu agado,

Konscia pri la fakto, ke en 1987 oni festos la centjariĝon de la ekzisto de Esperanto,

1. Gratulas la Esperanto-movadon okaze de ĝia centa datreveno ;

2. Petas la Ĝeneralan Direktoron daŭre sekvi kun atento la evoluon de Esperanto kiel rimedo por plibonigi la komprenon inter malsamaj nacioj kaj kulturoj ;

3. Invitas la Ŝtatojn-Membrojn marki la centjariĝon de Esperanto per konvenaj aranĝoj, deklaroj, eldono de specialaj poŝtmarkoj kaj simile, kaj instigi al la enkonduko de studprogramo pri la lingvo-problemo kaj pri Esperanto en siaj lernejoj kaj siaj institucioj de supera edukado ;

4. Rekomendas al la internaciaj neregistaraj organizaĵoj aliĝi al la festado de la centjariĝo de Esperanto kaj pristudi la eblecon utiligi Esperanton kiel rimedon por disvastigi inter siaj membroj ĉiajn informojn, inkluzive de tiuj pri la agado de Unesko. ”

Rezolucio de 1993 (malsukcesa nova provo)

27 C/DR.373 de 15.11.1993[9]

Ĉar la enhavo ne alportis ion novan kompare kun la du antaŭaj rezolucioj,tiu tria rezolucio ne atingis la tagordon de la Ĝenerala Konferenco.

Citaĵo
„ La Ĝenerala konferenco,

Memorigante la Rekomendon pri Edukado por Internacia Kompreniĝo, Kunlaboro kaj Paco de 1974 kaj la Rekomendojn de la internacia Kongreso pri Paco en la mensoj de la Homoj (Yamoussoukro, Ebura Bordo, 1989),

Konsiderante la fundamentan rolon kiun lingva komunikado alirebla por ĉiuj povas ludi en la antaŭenigo de paco kaj de interpopola kompreniĝo,

Memorigante la rezolucion IV.1.4.422-4224, per kiu la Ĝenerala Konferenco de 1954 en Montevideo rekonis "la rezultojn atingitajn per Esperanto sur la kampo de la internaciaj intelektaj interŝanĝoj kaj por la proksimigo de la popoloj de la mondo" kaj rekonis "ke tiuj rezultoj respondas al la celoj kaj idealoj de Unesko",

Memorigante la rezolucion 11.11, per kiu la dudek-tria sesio de la Ĝenerala Konferenco de Unesko petis la Ĝeneralan Direktoron plu sekvi "kun atento la evoluon de Esperanto kiel rimedo por plibonigi la komprenon inter malsamaj nacioj kaj kulturoj" kaj invitis la Ŝtatojn-Membrojn "instigi al la enkonduko de studprogramo pri la lingvo-problemo kaj pri Esperanto en siaj lernejoj kaj siaj institucioj de supera edukado",

Konsiderante krome ke, en la kadro de lastatempaj stukoj pri aŭtomata tradukado, ekzamenado de la speciala rolo kiun povas ludi lingvo kiel Esperanto povas montriĝi aparte grava,

Petas la Ĝeneralan Direktoron konsideri la rezultojn atingitajn de la movado disvastiganta Esperanton: (a) en la Sinteza raporto pri ellaborado de instruprogramoj, pri trejnado de instruistoj kaj pri novigoj en la kampo de edukado por internacia kompreniĝo, paco, homaj rajtoj kaj demokratio, (b) en la redaktota manlibro pri gvidaj principoj por komunikado de pac-valoroj,

Petas tiucele la Ŝtato-membrojn raporti pri la agado plenumita kiel sekvo de la rezolucio 11.11 de 1985, precipe koncerne la studprogramojn pri Esperanto kaj iliajn rezultojn. ”

Notoj kaj fontoj

  1. ↑ List of the voting countries ne ekzistanta ligiloj jam en Junio de 2012}}
  2. ↑ UNESCO, oficiala retejo: Directors-General
  3. ↑ UNESCO oficiala retejo: Previous Sessions of the General Conference
  4. ↑ Gazetaraj Komunikoj de UEA, n-ro 445: UEA en konsulta partnereco kun Unesko.
  5. ↑ Tekstoj laŭ euroscola , kiu referencas al la jarlibro 1999 de UEA, p. 9-10. Ankaŭ en postaj jarlibroj, ekzemple 2005, p. 9-10.
  6. ↑ Eventoj 46 (kie cetere troveblas ankaŭ la akompana noto de la ĝenerala direktoro de Unesko, Mayor) kaj revuo Esperanto, dec. 1993
  7. ↑ Ambaŭ citaĵoj el Libera Folio, 2005-02-01.
  8. ↑ Versioj en la angla, franca, hispana kaj Esperanto sur lingvo.org. Unu el la kernaj frazoj tekstas originale: "Invites the Member States (...) to promote the introduction of a study programme on the language problem and Esperanto in their schools and higher educational institutions"
  9. ↑ Laŭ Eventoj 47. Kp. komenton en Eventoj 46 (mallongigo el "Esperanto", dec. 1993)

Vidu ankaŭ

Eksteraj ligiloj

Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=Unesko&oldid=5620678"