Ĥamza Ĥakimzoda Nijazi
| Ĥamza Hzakimzoda Nijazi | ||
|---|---|---|
| ||
| Persona informo | ||
| Naskiĝo | 6-an de marto 1889 en Kokando, Turkestano | |
| Morto | 18-an de marto 1929 en Ŝoĥimardon, Uzbeka SSR, USSR. | |
| Mortis pro | Hommortigo  vd
| |
| Mortis per | Ŝtonumado vd
| |
| Religio | ateismo vd | |
| Nacieco | uzbeko | |
| Etno | uzbekoj vd | |
| Lingvoj | uzbeka • persa • araba vd | |
| Ŝtataneco | Rusia Imperio Sovetunio vd
| |
| Partio | Komunista Partio de Sovetunio vd
| |
| Profesio | ||
| Alia nomo | Nihon vd | |
| Okupo | verkisto scenaristo dramaturgo politika aktivisto romanisto politikisto komponisto poeto sciencisto vd
| |
| Laborkampo | Dramo, literaturo, politiko, poezio kaj scienco vd
| |
| Sukcesis kiel |
| |
| Artista celigo | Nacia verkisto de Uzbeka SSR | |
| vd | Fonto: Vikidatumoj | |
Ĥamza Ĥakimzoda NIJAZI (uzbeke Hamza Hakimzoda Niyoziy) estis soveta kaj uzbeka verkisto, komponisto, dramisto, poeto, politika aktivulo kaj lingva reformisto[1]. Nijazi, kune kun Gafur Gulom, estas vaste vidita kiel unu el la gvidaj figuroj en la frua evoluo de la moderna literatura tradicio de Uzbekio[2]. Li estas ĝenerale konsiderita kiel la unua uzbeka dramisto, la fondinto de moderna uzbekaj muzikaj formoj, tiel kiel la fondinto de uzbeka socia realismo[3].
Vivkuro
[redakti | redakti fonton]Ĥamza Ĥakimzoda Nijazi estis naskita la 6-an de marto 1889 en Kokando al familio de resanigantoj. Ibn Yamin Niyoz-oʻgʻli (1840-1922), lia patro, sciis uzbekan kaj persan kaj estis fervora je literaturo. Lia patrino Jahonbibi Rabiboy-qizi (1858-1903) ankaŭ estis resaniganto. Ĥamza Nijazi unue estis edukita en maktab, tiam de 1899 ĝis 1906 en medreseo. Organizis liberan lernejon por la infanoj de la senhavuloj, Nijazi dediĉis sin al la projekto en la kapacito de instruisto. Li mem skribis enkondukojn por infanoj kiel ekzemple "Yengil adabiyot", "Oʻqish kitobi", kaj "Qiroat kitobi"[4]. Liaj fruaj skribaĵoj elmontras fortajn soci-demokratajn tendencojn kaj akrajn kondamnojn de socia maljusto.
Nijazi entuziasme apogis la Oktobran revolucion de 1917. Li eniris la Ĉia-Rusa-Komunistan Partio De Alberton (La bolŝevikoj) en 1920 (post 1952 la organizo estis konata kiel la Komunista Partio de Sovetunio) kaj, inter aliaj aĵoj, organizis teatrotrupon por la distro de ruĝarmeaj soldatoj
Aldone al uzbeko, Nijazi sciis multajn aliajn lingvojn, kiel ekzemple la araba, la persa, la rusa kaj la turka. La verkoj de la verkinto ĝenerale donis al deziraj socialaferoj, kiel ekzemple la rajtoj de virinoj, socian malegalecon, kaj la tropezon de superstiĉo.
Entuziasma subtenanto de la revolucio, Nijazi estis ŝtonumita al morto en la urbo Ŝoĥimardon fare de islamaj fundamentistoj por siaj kontraŭreligiaj agadoj.
Referencoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ (ru) Filip Noubel, Узбекистан: традиционный дизайн интерьера возрождается, благодаря домам-музеям (Uzbekio: Tradicia interna dezajno reviviĝas danke al dommuzeoj), Global Voices, la 10-an de aŭgusto 2023.
- ↑ Mirbadaleva, A. S. "Gafur Gulyam" Arkivigite je 2014-12-09 per la retarkivo Wayback Machine
- ↑ Malcolmson, Scott. (1995) Empire's Edge: Travels in South-Eastern Europe, Turkey and Central Asia. Verso, p. 212–219.
- ↑ Hamza Hakimzoda Niyoziy uzbeke
Vidu ankaŭ
[redakti | redakti fonton]Eksteraj ligiloj
[redakti | redakti fonton]- Adeeb Khalid: Printing, Publishing, and Reform in Tsarist Central Asia[1]. 1994
- Mark Dickens: Uzbek Music Arkivigite je 2008-07-23 per la retarkivo Wayback Machine[2] Arkivigite je 2008-07-23 per la retarkivo Wayback Machine. 1989
- Mark Dickens: The Uzbeks Arkivigite je 2008-07-23 per la retarkivo Wayback Machine[3] Arkivigite je 2008-07-23 per la retarkivo Wayback Machine. 1990
- Works of Niyazi in English, Russian, and Arabic at the Wayback Machine (archived March 25, 2008)