18-a de marto

marto 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

La 18-a de marto estas la 77-a tago de la jaro (la 78-a en superjaroj) laŭ la gregoria kalendaro. 288 tagoj restas.

Je la 18-a de marto okazis, interalie:

Eventoj[redakti | redakti fonton]

37: Kaligulo iĝis romia imperiestro (post morto de Tiberio)
235: Malkontentaj pri intertraktoj kun barbaroj, soldatoj proklamis Maximinus Thrax traka imperiestro, poste mortigante Aleksandron Severon kaj lian patrinon
417: Juddevena greko Zosimo iĝis papo
731: Gregorio la 3-a iĝis papo
1068: Proksima oriento: laŭtakse 20 000 homoj mortis kiam perforta tertremo frapis nordan finon de Akaba Golfo
1229: Frederiko la 2-a kroniĝis kiel reĝo de Jerusalemo
1241: Unua invado de mongoloj al Pollando: malvenko de pola armeo en la batalo de Chmielnik
1314: Parizo: Jacques de Molay kaj aliaj gvidantoj de templanoj estis ŝtiparumitaj - antaŭ morto la akuzito pri herezo ĵetis malbenon al la reĝo kaj papo
1438: Albreĥto la 2-a iĝis reĝo de la Sankta Romia Imperio
1522: Eŭska navigisto Juan Sebastián Elcano malkovris Amsterdam-Insulon en la Hinda Oceano
1584: Fjodor la 1-a Ivanoviĉ iĝis caro de Rusio
1596: Pro incendio sur Vavelo la reĝo Sigismondo la 3-a Vasa ekdecidis pri translokigo de la ĉefurbo de Krakovo al Varsovio, realigata iom post iom ĝis 1611
1662: En Parizo ekfunkciis unua publika transporto - kaleŝo kun 8 lokoj
1676: Franca-Nederlanda milito: franca armeo komencis sieĝon de fortreso Ipro
1793: En okupata Majenco fare de franca revolucia armeo, oni proklamis unuan respublikon sur la teritorio de hodiaŭa Germanio
1830: Caro de Rusio kaj reĝo de Pollando Nikolao la 1-a alinomis honore al sia frato Aleksandro la 1-a Reĝan Universitaton Varsovian al Reĝa-Aleksandra Universitato
1834: Sindikatismo: martiroj de Tolpuddle estis kondamnitaj al ekziligo pere de prizontransportado, pro sekreta ĵuro kiel membroj de amika socio en Dorset (Anglio)
1839: Unua opio-milito inter Unuiĝinta Reĝlando de Granda Britio kaj Irlando kaj dinastio Qing eksplodis
1848: Ribelo de Milananoj kontraŭ Aŭstrio komenciĝis
1863: Januara ribelo kontraŭ Rusa Imperio: venka por poloj batalo de Grochowiska (proksime al Pińczów); perdo de ambaŭ flankoj estis granda - po 300 viktimoj
1868: Dmitrij Mendelejev prezentis la periodan tabelon
1865: Diktatoro de Paragvajo Francisco Solano López deklaris militon al Argentino
1871: En Parizo, la popolo ribelis kontraŭ la repreno de la kanonoj el Montmartre - oni poste proklamis Parizan Komunumon, kies ĉefkomandanto estis nomumita pola generalo Jarosław Dąbrowski
1874: Aŭtra astronomo Johann Palisa malkovris asteroidon Aŭstrio
1890: Vilhelmo la 2-a maldungis kancelieron Otto von Bismarck
1892: Germana astronomo Max Wolf malkovris asteroidon Gudruno
1900: Nederlanda futbala klubo AFC Ajax fondiĝis
1906: Rumana inventisto Traian Vuia iĝis unua persono fluganta en pli peza ol aero monoplano kun memstara ekflugo
1913: En Tesaloniko anarkiisto pafmortigis reĝon de Grekio Georgo la 1-a
1913: En Lvovo fondiĝis Ukrainaj siĉ-pafistoj
Unua mondmilito:
- 1915: Batalo de Kalipolis: venko de turkoj super brita-franca ŝiparo en la marbatalo de markolo Dardaneloj - unu el la plej grandaj ŝipaj bataloj de la kampanjo, tri aliancaj batalŝipoj enprofundiĝis kaj severe damaĝis tri aliaj; sur Norda Maro brita HMS Dreadnought kiel unusola kirasŝipo en la historio ramis kaj sinkigis submarŝipon – germanan U-29
- 1918: Pola kopirajta kolektivo ZAiKS fondiĝis - unua en la mondo (inter la kunfondintoj estis esperantisto Julian Tuwim)
1919: Futbala klubo Valencia CF fondiĝis - interalie 7-foja gajninto de la Copa del Rey
1921: Rusia enlanda milito: Matrosribelo de Kronstadt sufokigita de bolŝevikoj
1921: En Rigo oni subskribis packontrakton, kiu finis polan-bolŝevikan militon, subskribita de la Dua Pola Respubliko, Rusia Soveta Federacia Socialisma Respubliko kaj Ukraina Soveta Socialisma Respubliko - en Sovetunio restis miloj da poloj, kiuj en la 30-aj jaroj estos genocide ekstermataj
1922: Brita Hindio: Mohandas Karamchand Gandhi estas arestita pro civila malobeo kaj kondamnita al plurjara enkarcerigo.
1925: Super usonaj subŝtatoj Misurio, Ilinojso kaj Indianio trapasis tornado mortigante 695 personojn
1931: En Usono oni patentigis elektran razilon
1936: Esperantujo: finna astronomo Yrjö Väisälä malkovris la sunsisteman asteroidon 1421 Esperanto
1939: Post anekso de Karpata Ukrainio fare de hungara armeo rekreiĝis pola-hungara landlimo - ĝi daŭris duonjaron
Dua mondmilito en Pollando kaj la mondo:
- 1940: Apud Grodno soveta NKVD arestis Gustaw Herling-Grudziński; Pola Rezistomovado: en Varsovio kreiĝis Sekreta Militista Eldona Fako ĉe la Asocio de Armita Batalado - la plej granda en okupata Eŭropo konspira poligrafia konzerno; ekzistanta en Silezio konspira Pola Organizaĵo de Ribelantoj komencis eldoni subteran revuon "Świt" (Aŭroro)
- Bukareŝto: aperis broŝuro La mondo en defendo de Pollando kun eldiroj de ĉefreprezentantoj de la demokratia mondo; en Parizo aperis la dua en Okcidenta Eŭropo libro pri septembra defendo de Varsovio: Journal d'un defenseur de Varsovie; Ĉina Fronto: ĉinaj trupoj postsekvataj retiriĝantajn japanojn okupis Naningon - rekreo de ligiteco kun Hindoĉinio; renkonto de Hitler kun Benito Mussolini sur la Montpasejo Brenero - duce esprimis pretecon aliri al la milito flanke de Italio; Hispanio ricevis krediton de 2 milionoj da britaj pundoj
- 1941: En Poznań germanoj plenumis verdikton de mortpuno al 12 poloj; germana polico en kelkaj pli grandaj urboj de Ĝenerala Gubernio faris surstratan homkaptadon kontraŭ "eksterleĝaj komercistoj"
- Londono: dum kunsido de la konsilio de ministroj ĉefministro Władysław Sikorski rekomendis politikan kontrolon pri elpaŝoj de profesoro Oskar Halecki; "Dziennik Żołnierza": en datrevena artikolo okaze de Riga pactraktato oni rememorigas, ke Sovetunio okupas preskaŭ duonon de la pola teritorio, kie 5,3 milionoj de polaj civitanoj estas same kruele traktataj kiel flanke de germanoj; nokte Luftwaffe atakis Hull (378 aviadiloj, 316 tunoj da detruaj bomboj, 1240 bruligaj skatoloj)
- 1942: Ĝendarmoj kaj taĉmento de Wehrmacht murdis en distrikto Lubartowski 15 personojn, kaj en 2 aliaj lokoj 33 polojn, krome polico pafekzekutis en Lublin 140 personojn, en Karolinj (distrikto Zwoleński) 38, en Płońsk 6 polojn kaj en Bełchatów 10 judojn; revenĝe, pro mortigo de germana ĝendarmo, polico ekzekutis po 16 poloj kaj judoj, loĝantoj de Kazanów kaj de ĉirkaŭaĵoj (proksime al Zwoleń); regopovoj de ĜG konstatis ke la Pola Rezistomovado konas adresojn de ĉiuj germanaj familioj; germanoj en ĜG komencis korpan traboradon de brutaro por malebligi falsigon de registroj
- Evakuo de Pola Armeo en Sovetunio al Mezoriento (ĝis Irano) komenciĝis - unue tiuj, por kiuj "mankis nutraĵo" - interkonsento pri limigo de Polaj Armitaj fortoj al 44 mil soldaoj; ĉefministro Stalin parolante kun generalo Władysław Anders deklaris, ke sovetaj regopovoj ne konas sorton de internigitaj en Sovetunio kaj perdiĝintaj polaj oficiroj; okupaciaj regopovoj deportis 100 mil personojn por trudlaboro ĝis tiu ĉi tago de Galicio al Nazia Germanio; venko de Wehrmacht en batalo de Ĥarkovo
- 1943: Germana polico masakris ĉirkaŭ 200 loĝantojn de pola vilaĝo Różaniec (proksime al Tarnogród), bruligis 187 bienojn kaj deportis mil loĝantojn al koncentrejo en Zwierzyniec; en distrikto Lipski polico murdis 18 personojn bruligante kelkajn domojn kaj en Krakovo pafmortigis na malpli ol 10 personojn de apuda trudlaborejo; Volinia masakro: armitaj grupoj de ukrainoj kaj germana polico murdis kelkcent polojn el 11 vilaĝoj; "Biuletyn Informacyjny": Gvidantaro de Civila Batalo anoncis ke ĉantaĝa denunco de judoj ekster getoj estos punata per morto fare de bataltaĉmentoj de Pola Subtera Ŝtato - kaj same "ellogo de presto inter familioj de politikaj malliberuloj pro ŝajnaj klopodoj de la liberigo de arestitoj"; Pola Rezistomovado: taĉmento de Pola Enlanda Armeo transprenis en Łuków vagonon da municio; Kamparana Bataliono de "Ryś" batalis defende de la pola vilaĝo Górka Kolonia, murdata de ukrainoj - postkure apud Hrubieszów haltigis germanan kolumnon forprenante municion kaj detruante 2 kanonojn
- Joseph Goebbels rekomendis al gazetaro de ĜG eviti ofendajn vortojn adresitajn al poloj; Gvidantaro de Civila Batalo, estrata de Stefan Korboński, anoncis ke ĉantaĝo estos mortpunata; Orienta Fronto: germana 4-a Kirasita Armeo apogata de 4-a Aera Floto ekatakis al Belgorodo; Usona Kongreso plilongigis Lend-Lease je unu jaro
- 1944: Germanaj ĝendarmoj murdis en distrikto Wysokomazowiecki pli ol 90 personojn kaj polico pafmortigis en Chełm 20 personojn; germanaj civiluloj forlasis 3 lokojn en Lviva provinco; nokte de la 17-a/18-a de marto en vilaĝo Tarnoszyn (Distrikto Tomaszowski) banditaj taĉmentoj de Ukraina Ribela Armeo murdis kelkdekon de poloj (ĝis 1946 ukrainoj murdis ĉirkaŭ 150 personojn); Pola Rezistomovado: lernejo de substandardistoj el Krasnystaw-areo, 72 soldatoj, batalis kun germanoj, oni malarmigis kaj liberigis 20 da ili post akiro de armiloj kaj municio; taĉmento de "Grab" el Kozienice-areo embuskis kontraŭ ĝendarmoj revenantaj el punado de vilaĝo Grzywacz, liberigante arestitajn polojn
- En Manchester komenciĝis dutaga ciklo de lekcioj pri Pollando, organizita por anglaj instruistoj kaj studentoj
- 1945: 1-a Armeo de Pola Soldataro post 10-taga batalo konkeris Kołobrzeg ekregante havenan kvartalon, germana garnizono komencis evakuiĝi tra la maro - tagmeze okazis nupto de la urbo kun la Balta Maro; Ruĝa Armeo konkeris Niemodlin kaj Prudnik; soldatoj de 1-a Ukraina Fronto liberigis aron de germanaj internigejoj en Łambinowice (distrikto Nyski), kie mortis pli ol 100 mil militkaptitoj - kutime 3 tagojn poste NKVD-taĉmentoj per teroro komencis la duan sovetan okupadon de Pollando (post anekso de Orientaj Limregionoj)
- En Romo Polaj Armitaj Fortoj en Okcidento ricevis de usona organizaĵo 6 tendojn kun kampaj kuirejoj; 1250 usonaj bomb-aviadiloj atakis Berlinon
1948: En Moskvo oni subskribis sovetan-bulgaran traktaton pri amikeco, kunlaboro kaj reciproka helpo
1961: La 6-a Eŭrovido-Kantokonkurso okazis en Cannes
1962: Alĝeria Milito de Sendependeco finiĝis
1962: La 7-a Eŭrovido-Kantokonkurso okazis en Luksemburgo
1965: Soveta kosmonaŭto Aleksej Leonov kiel unua forlasis kosmoveturilon
1965: Jacek Kuroń kaj Karol Modzelewski disdonis en Universitato de Varsovio dekkelkajn ekzemplerojn de "Malferma letero al membroj de Pola Unuiĝinta Laborista Partio", en kiu kritikis komunistajn regopovojn en Pollando, riproĉante al ili kreon de partia burokratio, malkonkorda kun la principoj de marksismo - responde estis arestitaj kaj akuzitaj pri malutileco por la ŝtato, kondamnitaj por 3 kaj 3,5 jaroj de mallibero
1970: En Kamboĝo okazis puĉo, apogita de CIA, kontraŭ Norodom Sianuk estanta eksterlande
1974: Plimulto de landoj asociitaj en Organizaĵo de Petrol-Eksportaj Landoj nuligis 5-monatan petrolan embargon kontraŭ Usono, Eŭropo kaj Japanio
1980: Sovetunio: sur kosmodromo Pleseck (Arĥangelska provinco) eksplodis raketo mortigante 50 personojn
1988: Plena suna eklipso en Indonezio kaj okcidenta Pacifiko
1990: Unua demokratia parlamenta baloto okazis en Germana Demokratia Respubliko
1996: En incendio de nokta klubejo en Kezonurbo sur Filipinoj 162 personoj pereis kaj 95 vundiĝis
2003: Romano La kodo de Da Vinci, verkita de Dan Brown, aperis
2003: En Kubo oni arestis 75 disidentojn
2011: NASA-sondilo MESSENGER enorbitigis Merkuron
2011: Usona kosmosondilo New Horizons preterpasis la orbiton de Urano
2012: Joachim Gauck iĝis prezidento de Germanio, elektita de Federacia Kunveno
2014: Anekso de Krimeo: en Moskvo oni subskribis pakton inter Rusio kaj Respubliko Krimeo kune kun la apartigita urbo Sebastopolo pri ilia enigo al Rusio kiel novaj federaciaj subjektoj - en Ukrainio estis anoncita mobilizo
2015: Atako al Bardo Muzeo en Tunizo: 24 personoj pereis kaj 50 vundiĝis en terorisma atako de Islama Ŝtato
2019: 37-jara turka enmigrinto pripafis pasaĝerojn de tramo en Utreĥto - 3 personoj pereis, 7 vundiĝis, el kiuj unu mortis en malsanulejo