Nitrogena dioksido

Nitrogena duoksido
Plata kemia strukturo de la Nitrogena dioksido
Tridimensia kemia strukturo de la Nitrogena dioksido
Alternativa(j) nomo(j)
Dioksido de nitrogeno Azota dioksido
Kemia formulo	NO2
CAS-numero-kodo	10102-44-0
ChemSpider kodo	2297499
PubChem-kodo	3032552
Merck Index	15,6690
Fizikaj proprecoj
Aspekto	toksa, irita, venena, koroda, oksidiga, alte reakciema, ruĝbruna gaso kun penetranta klorsimila odoro
Molmaso	46,005 g·mol-1
Denseco	3,3g cm−3
Fandpunkto	-11,2°C
Bolpunkto	21,1°C
Refrakta indico	$n_{761}^{20}$ 1,449
Solvebleco	Akvo:reakcias
Sekurecaj Indikoj
Riskoj	R26 R34
Sekureco	S9 S26 S28 S36/37/39 S45
Pridanĝeraj indikoj
Danĝero Xi Irita T Toksa C Koroda
GHS Damaĝo Piktogramo
GHS Signalvorto	Damaĝa substanco
GHS Deklaroj pri damaĝoj	H270, H280, H319, H330, H336, H361, H370, H372
GHS Deklaroj pri antaŭgardoj	P201, P202, P220, P244, P260, P261, P264, P270, P271, P280, P281, P284, P304+340, P305+351+338, P308+313, P310, P314, P320, P321, P337+313, P370+376, P403, P403+233, P405, P410+403, P501
Escepte kiam indikitaj, datumoj estas prezentataj laŭ iliaj normaj kondiĉoj pri temperaturo kaj premo (25 °C kaj 100 kPa)

Nitrogena dioksido, aŭ foje nitrogena duoksido, (molekula formulo NO₂) estas neorganika nitrogena kombinaĵo de oksigeno, toksa, venena, ruĝbruna gaso kun klorsimila odoro, kiu reakcias kun la atmosfero por formi nitratan acidon, kontribuante por generado de la acida pluvo. Ĝi estas respondeca pri kaŭzado de fluidaĵo-akumuliĝo en la pulmoj. Krom tio, nitrogena dioksido plenumas rolon en la formado de fotokemia fumnebulo, ia duonruĝe bruna atmosfera kondiĉo tre ofte vidata en urbareoj kaj kreita de agado de la sunlumo al sur la malalta atmosfero.

Proprecoj

Nitrogena dioksido estas grava atmosfera spurgaso, ne nur pro ĝia efiko sur la sano sed pro tio, ke ĝi sorbas videblan sunradiadon kaj kontribuas por malhelpado de atmosfera videbleco, ĝi estas sorbanto de videbla radiado kaj pro tio ĝi plenumas senperan rolon en la modifo de la globa sistemo tiam kiam ĝiaj koncentriĝoj estas treege altaj, kaj kune kun nitrata oksido, ĝi estas ĉefa reguliganto de la oksidiga kapableco de la libertroposfero per kontrolado de akumuliĝo kaj efiko de la liberradikaloj, inklude de la hidroksilaj radikaloj, kaj finfine ĝi plenumas decidan rolon en la determinado de ozonaj koncentriĝoj en la troposfero pro tio ke la fotolizo de la nitrogena duoksido estas la plej grava iniciatinto de la fotokemia ozono-formiĝo kaj en nepoluciitaj kaj en poluciitaj atmosferoj.

Nitrogena dioksido estas pli densa ol aero kaj estas solvebla en karbona kvarklorido, nitrata acido, sulfata acido kaj kloroformo. Nitrogena duoksido eksplode reakcias kun metaloj, organikaj substancoj, alkoholoj, aldehidoj, acetonitrilo, dumetil-sulfuroksido, hidrokarbonidoj kaj hidroksidoj.

Sintezoj

Sintezo 1

• Preparado ekde plumba (II) nitrato:

2${\mathsf {{\xrightarrow[{\,}]{}}\,}}$4+2

Sintezo 2

• Preparado ekde zinka nitrato:

+4${\mathsf {{\xrightarrow[{\,}]{}}\,}}$2++2

Sintezo 3

• Preparado per interagado de kupro kaj nitrata acido:

+4${\mathsf {{\xrightarrow[{\,}]{}}\,}}$2++2

Sintezo 4

• Preparado per traktado de acetata acido kaj nitrata acido:

+6${\mathsf {{\xrightarrow[{\,}]{}}\,}}$6+5++

Sintezo 5

• Preparado per reakcio inter nitrogena monooksido kaj oksigeno:

2+${\mathsf {{\xrightarrow[{\,}]{}}\,}}$2

Sintezo 6

• Per interagado de fosfora kvinoksido kaj nitrata acido:

2+4${\mathsf {{\xrightarrow[{\,}]{}}\,}}$4+4

Reakcioj

Reakcio 1

• Dumerigo de la nitrogena dioksido:

2${\mathsf {{\xrightarrow[{\,}]{}}\,}}$

Reakcio 2

• Malkomponado de nitrogena dioksido:

2${\mathsf {{\xrightarrow[{\,}]{}}\,}}$2+

Reakcio 3

• Hidrolizo de nitrogena dioksido tiam kiam proporcio NO₂/H₂O estas 2:1:

2+${\mathsf {{\xrightarrow[{\,}]{}}\,}}$+

Reakcio 4

• Hidrolizo de nitrogena dioksido tiam kiam proporcio NO₂/H₂O estas 3:1:

3+${\mathsf {{\xrightarrow[{\,}]{}}\,}}$2+

Reakcio 5

• Traktado de nitrogena dioksido kaj natria hidroksido:

2+2${\mathsf {{\xrightarrow[{\,}]{}}\,}}$++

Reakcio 6

• Reakcio inter nitrogena dioksido kaj hidrogena peroksido:

4+2${\mathsf {{\xrightarrow[{\,}]{}}\,}}$4

Reakcio 7

• Oksidigo de karbonatomo:

2+2${\mathsf {{\xrightarrow[{\,}]{}}\,}}$2+

Reakcio 8

• Oksidigo de fosforo:

10+8${\mathsf {{\xrightarrow[{\,}]{}}\,}}$2+5

Reakcio 9

• Oksidigo de sulfura duoksido:

+${\mathsf {{\xrightarrow[{\,}]{}}\,}}$+

Reakcio 10

• Oksidigo de sulfuro:

4+2${\mathsf {{\xrightarrow[{\,}]{}}\,}}$2+4

Reakcio 11

• Oksidigo de kupro:

4+${\mathsf {{\xrightarrow[{\,}]{}}\,}}$+2

Reakcio 12

• Oksidigo de klorgaso:

2+2${\mathsf {{\xrightarrow[{\,}]{}}\,}}$++

Reakcio 13

• Oksidigo de fluoro:

2+${\mathsf {{\xrightarrow[{\,}]{}}\,}}$2

Reakcio 14

• Osidigo de kobalta (III) fluorido al kobalta (II) fluorido:

+${\mathsf {{\xrightarrow[{\,}]{}}\,}}$+

Reakcio 15

• Nitrogena dioksido igas jodidojn en nitritojn:

2+2${\mathsf {{\xrightarrow[{\,}]{}}\,}}$2+

Reakcio 16

• Transformado de kalia jodido en kalian nitriton:

2+2${\mathsf {{\xrightarrow[{\,}]{}}\,}}$2+

Literaturo

• Air Quality Guidelines
• Prudent Practices in the Laboratory: Handling and Disposal of Chemicals
• Pollution Prevention and Abatement Handbook
• Pollution: Causes, Effects and Control
• The Chemistry of Nitrogen: Pergamon Texts in Inorganic Chemistry
• Special Report: The Hazards Associated with Agricultural Silo Fires
• Clinical Veterinary Toxicology
• Classic Chemistry Demonstrations