Aquila (genro)
Ĉi tiu artikolo temas pri la genro de grandaj birdoj en la familio Akcipitredoj. Por aliaj signifoj vidu la artikolon Aquila. | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Reĝa aglo
| ||||||||||||||
| Biologia klasado | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
Aliaj Vikimediaj projektoj
| ||||||||||||||
Aquila estas la genro de la veraj agloj. Ĝi estas ofte kunigita kun la buteoj, maragloj kaj aliaj fortikaj Akcipitredoj, sed pli ĵuse ĝi aspektas kvazaŭ ili estus malpli distingaj el la pli sveltaj akcipitroj ol supozeble. Agloj ne estas natura grupo sed aludas esence al ĉiu ajn rabobirdo sufiĉe granda por ĉasi grandajn (ĉirkaŭ 50 cm longajn aŭ eĉ plie ĝenerale) predojn vertebrulajn.
Specioj
[redakti | redakti fonton]Aquila apartenas al tre fermita grupo de "tipaj" agloj. Tiu inkludas genrojn kiaj Hieraaetus, Lophaetus, Ictinaetus kaj la formortinta Harpagornis, kaj ĉiuj tiuj ŝajnas parafiletikajn rilate al la tradicia Aquila. Ĉefe kelkaj, se ne ĉiuj, specioj de Hieraaetus, separataj dekomence pro sia pli malgrando, ŝajne apartenas ĉi tie. La tuta grupo de "tipaj agloj" estas necesa de plua reviziado, kaj tiele tiu specilisto ne povas esti nune pli ol provizora.
Plej problemaj estas certe la genro Hieraeetus, nome nizagloj. Oni scias, ke la tipa specio, nome Botaglo, estas tre proksima al kelkaj agloj de la genro Aquila. Aliaj nizagloj povus ja esti sufiĉe distingaj por garantii genran separon, sed la nomo Hieraaetus ne estas disponebla por ili, ĉar estas juna sinonimo de Aquila kiam la Botaglo estis ene inkludata.
- Nizaglo, Aquila fasciata – iam Hieraaetus fasciatus
- Botaglo, Aquila pennata - iam Hieraaetus pennatus
- Ruĝecventra aglo, Aquila kienerii - iam Hieraaetus kienerii
- Reĝa aglo, Aquila chrysaetos
- Imperia aglo aŭ Blankŝultra aglo, Aquila heliaca
- Iberimperia aglo Aquila adalberti
- Stepaglo, Aquila nipalensis
- Rabaglo, Aquila rapax
- Granda kriaglo, Aquila clanga - movota al Lophaetus aŭ Ictinaetus
- Malgranda kriaglo , Aquila pomarina - movota al Lophaetus aŭ Ictinaetus
- Hindia kriaglo, Aquila hastata – ĵus disigita el A. pomarina, movota al Lophaetus aŭ Ictinaetus
- Veroksia aglo, Aquila verreauxii
- Gurneja aglo, Aquila gurneyi
- Valberga aglo, Aquila wahlbergi
- Kojnvosta aglo, Aquila audax
- Tasmania kojnvosta aglo, Aquila audax fleayi
Fosiliaj restoj
[redakti | redakti fonton]Oni priskribis el fosilioj kelkajn taksonojn de agloj.[1] Multaj estis movataj al aliaj genroj, sed kelkaj ŝajnas ĝuste atribuataj al tiu genro:
- Aquila bullockensis (Meza Mioceno, Bullock Creek, Aŭstralio)[2]
- ?Aquila delphinensis (Meza/Fina Mioceno de Grive-Saint-Alban, Francio)
- ?Aquila pennatoides (Meza/ Fina Mioceno de Grive-Saint-Alban, Francio)
- Aquila sp. ( Fina Mioceno - Fina Plioceno de S Eŭropo)[3]
- Aquila sp. (Komenca Plioceno de Florido)
- Aquila bivia (Fina Plioceno de S Usono)
- Aquila sp. (Meza Pleistoceno de Castiglione, Korsiko)[4]
- ?Aquila fossilis (Meza/Fina Pleistoceno de Monte Reale, Sardinio)
- ?Aquila sp. (Fina Kvaternaro, Madagaskaro)[5]
Ne klaras ĉu "Hieraaetus" edwardsi (Meza -? Fina Mioceno de SOk Eŭropo) apartenas al Aquila aŭ al la nizagloj (se tiu lasta estas ja distinga). Ties komenca nomo, "Aquila" minuta Milne-Edwards, 1871, estis antaŭokupata de frua sinonimo de la Botaglo, Aquila minuta Brehm, 1831.
Ne pli lokigitaj en Aquila estas la jenaj:
- "Aquila" gervaisii – nune en Palaeohierax]
- "Aquila" borrasi, "A." sodalis – nune en Buteogallus. B. borrasi estis dumlonge lokigita en Titanohierax.
- "Aquila" pliogryps – nune en Spizaetus
- "Aquila" corroyi, "A." depredator, "A." hypogaea kaj "A." prisca – nune en Aquilavus
- "Aquila" ferox, "A." lydekkeri – protostrigeda strigo, nune en Minerva.
"Aquila" danana (Snake Creek Frua Mioceno/Komenca Plioceno de Loup Fork, Usono), eventuale lokigita en Geranoaetus aŭ Buteo, estis rabobirdo de neklara rilataro.
Pri paleosubspecioj de la nunaj vivantaj Aquila, vidu la speciajn artikolojn.
Referencoj
[redakti | redakti fonton]Literaturo
[redakti | redakti fonton]- Mlíkovský, Jirí (2002): Cenozoic Birds of the World, Part 1: Europe. Ninox Press, Prague. ISBN 80-901105-3-3 PDF plena tekstoArkivigite je 2011-05-20 per la retarkivo Wayback Machine
- Brodkorb, Pierce (1964): Catalogue of Fossil Birds: Part 2 (Anseriformes through Galliformes). Bulletin of the Florida State Museum 8(3): 195-335. PDF or JPEG plena teksto Arkivigite je 2008-02-23 per la retarkivo Wayback Machine
- Salotti, Michelle; Bellot-Gourlet, Ludovic; Courtois, Jean-Yves; Dubois, Jean-Noël; Louchart, Antoine; Mourer-Chauviré, Cécile; Oberlin, Christine; Pereira, Elisabeth; Poupeau, Gérard & Tramoni, Pascal (2000): La fin du Pléistocène supérieur et le début de l'Holocène en Corse: apports paléontologique et archéologique du site de Castiglione (Oletta, Haute-Corse) [The end of the Late Pleistocene and the Early Holocene in Corsica: New paleontological and archaeological data from Castiglione deposit (Oletta, Haute-Corse)]. Quaternaire 11: 219-230. [France kun angla resumo] HTML resumo
| ||||||||||||||||||
