Botanika Ĝardeno de Padovo
| Botanika Ĝardeno de Padovo | ||
|---|---|---|
| Orto Botanico di Padova | ||
| Botanika ĝardeno | ||
  .jpg) | ||
| botanika ĝardeno [+] | ||
| Lando | Italio | |
| Municipo | Padovo | |
| Koordinatoj | 45° 23′ 58″ N, 11° 52′ 50″ O (mapo)45.3995311.880682Koordinatoj: 45° 23′ 58″ N, 11° 52′ 50″ O (mapo) [+] | |
| Akvokolektejo | 0,02 km² (2 ha) [+] | |
| Areo | 0,02 km² (2 ha) [+] | |
| Fondo | 1790 | |
| Poŝtkodo | 35123 [+] | |
| Loko de Monda heredaĵo de UNESCO | ||
| Tipo de heredaĵo | Kultura | |
| Jaro | 1997 (21) | |
| Numero | 824 | |
| Regiono | Eŭropo kaj Nordameriko | |
| Kriterioj | (ii), (iiii) | |
|
||
 |
||
| Botanika Ĝardeno de Padovo | ||
 Vikimedia Komunejo: Botanical garden of Padua [+] |
||
| En TTT: Oficiala retejo [+] | ||
La Botanika Ĝardeno de Padovo (itale Orto Botanico di Padova) estas botanika ĝardeno en Padovo, en la nordorienta parto de Italio. Fondita en 1545 de la Venecia Respubliko, ĝi estas la plej antikva akademia botanika ĝardeno en la mondo kiu estas ankoraŭ en sia origina loko.[1] La ĝardeno, aligita kun la Universitato de Padovo, nune kovras ĉirkaŭ 22,000 kvadratajn metrojn, kaj ĝi estas konata pro siaj specialaj kolektoj kaj historia desegno.
En 1997, Unesko donis al la Botanika Ĝardeno la statuson de Monda Heredaĵo. La kialoj de la decido estis:
"Padova Botanika Ĝardeno estas la originalo de la botanikaj ĝardenoj disigitaj tra la mondo, kaj ĝi reprezentas la naskiĝon de scienco, la reciprokan interŝanĝon de sciencaj informoj, kaj komprenon de la rilato inter naturo kaj kulturo. La ĝardeno faris signifan kontribuon al la evoluo de multaj modernaj sciencaj disciplinoj, precipe botaniko, medicino, kemio, ekologio kaj apoteko."
Historio
[redakti | redakti fonton]
La ĝardeno en Padovo estis konstruita laŭ ordono de la Senato de la Venecia Respubliko. Ĝia celo estis kreskigi kuracherbojn nomitajn "simplaj plantoj" ( itale: Orto dei semplici ), de kiuj naturaj medikamentoj estis produktitaj, kaj rajtigi studentojn lerni kiel distingi inter realaj herboj kaj plantoj kiuj estas similaj al herboj sed ne tiaj.
Fakte, la malnova botanika ĝardeno de la Universitato de Padovo estas botanika ĝardeno en Pizo ( Orto botanico di Pisa ) establita en 1544. Tiu ĝardeno estis transdonita dufoje kaj ĝia fina loko estis determinita en 1591.
Fermita muro estis konstruita ĉirkaŭ la ĝardeno por protekti ĝin kontraŭ ŝtelistoj kiuj infiltris ĝin malgraŭ la pezaj punoj disponigitaj perleĝe (monpuno, malliberigo kaj ekzilo). La botanika ĝardeno absorbis kreskantan nombron da plantoj de ĉirkaŭ la mondo, kaj precipe de landoj kiuj havis komercajn rilatojn kun Venecio. Post tio, Padovo ludis signifan rolon en akirado kaj esplorado de multaj ekzotikaj specioj de plantoj, kaj iom post iom aldonis al la herbĝardeno, biblioteko kaj multaj laboratorioj.
Hodiaŭ, la administrado de la botanika ĝardeno ebligas fari vastajn edukajn agadojn en ĝi, krom grava altnivela esplorado. La administrado de la ĝardeno ankaŭ respondecas pri la konservado de la raraj specioj trovitaj en ĝi.
La ĝardeno restis modloko ekde tiu tempo. Tra la jaroj pluraj aldonoj estis aldonitaj al ĝi: en la malfrua 17-a jarcento estis aldonita akvopumpilo por provizi akvon al dek fontanoj, kaj en la malfruaj 18-a kaj 19-a jarcentoj novaj forcejoj estis konstruitaj. En la sama tempo, ankaŭ arbovartejo estis konstruita kaj malgranda monteto konata kiel la Somera Domo.
Arkitekturo
[redakti | redakti fonton]
La dezajno de la botanika ĝardeno ricevis al Andrea Moroni, kiu en la frua 16-a jarcento kreis kelkajn el la plej gravaj publikaj monumentoj en Padovo kiel ekzemple la Baziliko de Santa Justina, la Urbodomo kaj la Universitato. Fakte, la arkitekto estis Daniel Barbara, nobla veneciano estis lerninta kiu tradukas la Pri Arkitekturo de Vitruvio. Barbara imitis la ekzemplon de la Horti Conclusi de la Mezepoko, en kiu la ĉefa trajto de ĝia konstruo estis perfekta ekzemplo de kvadrato ene de cirklo. Dividita en kvar partoj uzante du vojojn konstruitaj laŭ la ventorozo. La ĝardeno estis inaŭgurita en 1545, kaj funkciis kiel studinstalaĵo por la Universitato de Padovo la sekvan jaron.
La nuna aspekto de la ĉefpalaco devenas de la 17-a kaj 18-a jarcentoj. Fine de la 16-a jarcento pluraj fontanoj estis konstruitaj en la ĝardeno, kiuj estis nutritaj per la ĉefa irigacia tubo. En 1704 konstruis kvar pordoj kaj koridoroj kun Akrotrionoj de ŝtono ruĝa ornamita plantoj el fero forĝita. Dum la unua duono de la 18-a jarcento oni aldonis balustradon el Istria ŝtono por plifortigi la muron, kaj sur ĝi estis metitaj urnoj kaj malgrandaj portretoj de gravaj personecoj.
Ĉe la pordo de la Banko konstruis statuon de Teofrasto, same kiel statuon de Salomono, kiu estis grava punkto ĉe la orienta pordo kaj la Fontano de la Kvar Sezonoj, kaj dum la 18-a jarcento estis ornamita per portretoj faritaj el marmoro el Kararo.
La kornico de la forcejoj kaj la botanika teatro estas ornamita kun portretoj de konataj botanikistoj kiel Carolus Linnaeus. En unu el la forcejoj, tiuj arkaĵoj kaj feraj kolonoj ankoraŭ konservas ĝis hodiaŭ.
La ĝardeno havas tri sunhorloĝojn : kuba, cirkla kaj cilindra. En la interna parto de la ĝardeno estis konstruitaj kvar glacisoj, kiuj servas kiel substrato por kreskigi florojn. En la centro de la ĝardeno, akvonaĝejo estis konstruita por kultivado de akvaj plantoj. La naĝejo estas nutrata per kontinua fluo de varma akvo el subtera akvorezervujo je profundo de 300 metroj.
Arboj
[redakti | redakti fonton]
Ĝis 1984 ĝi estis la Ĝardena ligno el tipo Vitex agnus-castus estis datiĝita en 1550. La plej malnova planto ekde tiam estas palmo kiu estis plantita en 1585 kaj estis nomita la "Goethe Palmo" ĉar la poeto rilatis al ĝi en sia eseo "La Metamorfozoj de Plantoj"; Tiu ĉi arbo estas en forcejo ene de la botanika sfero (Ortus Sphearicus). Ĉi tiu strukturo ankaŭ kultivas ginko bilobon kaj magnolion, kiuj datiĝas al la mezo de la 18-a jarcento kaj estas konsideritaj la plej malnovaj de sia speco en Eŭropo. A grandega Platana arbo ekster la arboreto datiĝas al 1680 ; La arbo havas kavan trunkon post fulmofrapo. La arboreto enhavas trunkon de ulmo kiu mortis en 1991, sur kiu videblas la aĝaj ringoj.
Kolektoj
[redakti | redakti fonton]
Pro la manko de hejtigitaj konstruaĵoj, la plantoj troviĝas ĉefe en la libera aero. La ĝardeno kultivas 6,000 specojn de plantoj, aranĝitaj laŭ taksonomio, utileco, historio kaj ekologia- media valoro. La sistema kolekto estas koncentrita en kvar grandaj floro litoj.
Herboj estas la plej gravaj el la utilaj kolektoj. Tiuj estas klasifikitaj laŭ la taksonomio de Engler bazita sur la filogenetika analizo de la rilatoj inter la diversaj familioj. Ĉiu planto portas etikedon kun sia scienca nomo kaj kuracaj propraĵoj.
Kolekto de venenaj plantoj estas lastatempe starigita por edukaj celoj: la plej multaj venenaj plantoj troviĝas kune kun kuracaj plantoj, ĉar en ĝusta dozo ili ankaŭ havas gravajn sanigajn ecojn.
Aliaj Gravaj Kolektoj
[redakti | redakti fonton]- Insektmanĝantaj plantoj troviĝas en malalta nitrogena grundo, kaj ili devas uzi la proteinojn de malgrandaj insektoj kaptitaj en siaj folioj por pluvivi.
- Plantoj de la Veronaj montetoj kaj norda Italio: reprezenta kolekto de plantoj de la areo ĉirkaŭanta la ĝardenon. Krome, ekzistas aparta sekcio dediĉita al la kolekto, konservado kaj studo de plantoj kiuj estas en danĝero de formorto.
- Karnovoraj plantoj
- Orkideoj
- Akvoplantoj
- Alpaj plantoj
- Plantoj de la mediteranea regiono
Bildaro
[redakti | redakti fonton]-
-
-
-
-
-
-
-
La forcejo "Goethe palmo".
Referencoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ Oficiale, la plej antikva universitata botanika ĝardeno estas la Orto botanico di Pisa, kiu estis fondita en 1544; tamen, tiu ĝardeno estis relokita dufoje kaj okupis sian nunan, kaj nune konstantan, lokon nur ekde 1591.
Literaturo
[redakti | redakti fonton]- Minelli, A. The botanical garden of Padova (1545-1995), Marsilio, 1988. ISBN 88-317-6977-4
- G. Buffa, F. Bracco, N. Tornadore, Guida all’Orto Botanico di Padova. Quattro percorsi per conoscerne la storia e le piante. Centrooffset, Padova, 1999. ISBN 88-900229-1-4
Vidu ankaŭ
[redakti | redakti fonton]Eksteraj ligiloj
[redakti | redakti fonton]- The Botanical Garden of Padua Arkivigite je 2011-06-18 per la retarkivo Wayback Machine, oficiala retejo ĉe la Universitato de Padovo
- Botanical Garden, Padua at the UNESCO World Heritage Centre
- Storia dell'Orto botanico di Padova Arkivigite je 2009-04-22 per la retarkivo Wayback Machine itale, el la Società Botanica Italiana
45° 24′ 05″ N 11° 52′ 48″ O / 45.40139 °N, 11.88000 °O (mapo)