Saltu al enhavo

Fenĉolo

El Vikipedio, la libera enciklopedio
Ne konfuzu ĉi tiun artikolon kun Fenkolo aŭ Fenolo.
Fenĉolo
Molekula strukturoMolekula strukturo
α-Fenĉolo β-Fenĉolo
Alternativa(j) Nomo(j)
  • Fenĉola alkoholo
  • Endo-Fenĉolo
  • 2-Fenĉanolo
  • 3,3-dimethyl-8,9-dinorbornan-2-ol
Kemia formulo C10H17OH
PubChem-kodo 6997371
ChemSpider kodo 4882019
CAS-numero-kodo
Kemiaj proprecoj
Aspekto senkolora ĝis flaveca
solido aŭ duonsolida je
meditemperaturo kun
kamforeca odoro
Molmaso 154.135765 g mol−1
Smiles CC1(C2CCC(C2)(C1O)C)C
Denseco
  • 0,942 g/cm3 (20 °C)
Refrakta indico  1,4625 ĝis  1,4780
Fandopunkto 39 to 45 °C
(102 to 113 ; 312 to 318 K)
Bolpunkto 201 °C (394 ; 474 K)
Ekflama
temperaturo
65 °C (149 ; 338 K)
Solvebleco
Sekurecaj Indikoj
Riskoj R36/38
Sekureco S22/24/25 S24/25
Pridanĝeraj indikoj
Danĝero
GHS etikedigo de kemiaĵoj[1]
GHS Damaĝo-piktogramo
07 – Toksa substanco
GHS Signalvorto Averto
GHS Deklaroj pri damaĝoj H315, H319, H335
GHS Deklaroj pri antaŭgardoj P261, P264, P271, P280, P302+352, P304+340, P305+351+338, P312, P321, P332+313, P337+313, P362, P403+233, P405, P501
Escepte kiam indikitaj, datumoj estas prezentataj laŭ iliaj normaj kondiĉoj pri temperaturo kaj premo
(25 °C kaj 100 kPa)

FenĉoloFenĉila alkoholo estas dicikla unuterpeno kaj izomero de la borneolo. Ĝi prezentiĝas laŭ kvar izomeraj stereokemiaj modifitaj, α-Fenĉolo (endo- kaj ekzo- tipaj) kaj β-Fenĉolo (endo- kaj ekzo- tipaj), kie la hidroksila grupo staras super kaj malsuper la nivelo de ties sesmembra grupo. Fenĉolo troviĝas en plantoj kiel Oficina rosmareno, Vera lupolo, Muskato, Pino kaj fruktoj kiel Limeo, Oranĝo kaj Grapfrukto.

La odoro varias el kamforsimila ĝis citroneca aŭ ligneca. La gusto estas amara kaj limeosimila. La α-izomeroj estas iritaj al la okuloj, haŭto kaj mukozaj membranoj. Kiam ingestita ĝi kaŭzas iriton al la digesta sistemo, kaj kiam inhalita ĝi estas irita al la spira sistemo. La Fenĉolo estas produkta elde la Fenĉono-reduktiĝo kaj rekristalizita per miksaĵo da benzeno kaj etero aŭ distilado. La Fenĉono same estas produktebla per malhidrogenizo de la Fenĉolo. Kiel gustigilo ĝi estas uzata en trinkaĵoj, glaciaĵoj, dolĉaĵoj kaj bakaĵoj. Fenĉolo estas antisepsa kaj neŭrotonika. En medicino ĝi estas aplikebla en kazoj de hepata kaj galvezika unsuficienco.

Literaturo

[redakti | redakti fonton]

Plantoj enhavantaj fenĉolon

[redakti | redakti fonton]


Izomeroj de la fenĉolo

[redakti | redakti fonton]

Referencoj

[redakti | redakti fonton]

Vidu ankaŭ

[redakti | redakti fonton]