Karlo la 3-a la Dika
.png)
Karlo la Dika (839 – 13-a de januaro 888) estis la imperiestro de la Karolida Imperio de 881 ĝis 887. Membro de la Karolida dinastio, Karlo estis la plej juna filo de Ludoviko la Germano kaj Hemma, kaj pranepo de Karolo la Granda. Li estis la lasta Karolida imperiestro de legitima naskiĝo kaj la lasta kiu regis la unuiĝintan regnon de la Frankoj.
Dum sia vivo, Karlo fariĝis reganto de la diversaj regnoj de la iama imperio de Karolo la Granda. Ricevinte la regadon sur Alemanio en 876, post la divido de Orienta Frankio, li sukcedis al la itala trono post la abdiko de sia pli maljuna frato Karlomano de Bavario (830-880), kiu estis senkapabligita pro apopleksio.
Kronita imperiestro en 881 de Papo Johano la 8-a, lia sinsekvo al la teritorioj de lia frato Ludoviko la Juna (Saksio kaj Bavario) la sekvan jaron reunuigis la regnon de Orienta Frankio. Post la morto de lia kuzo Karlomano la 2-a en 884, li heredis la tutan Okcidentan Frankion, tiel reunuigante la tutan Karolidan Imperion.
Kutime konsiderata letargia kaj nekapabla — li estis ofte malsana, kaj oni kredas, ke li havis epilepsion — Karlo dufoje aĉetis pacon kun vikingaj atakantoj, inkluzive dum la brutala Sieĝo de Parizo, kiu kaŭzis lian falon.
La reunuigita imperio estis mallongedaŭra. Dum puĉo gvidata de lia nevo Arnulfo de Karintio meze de novembro 887, Karlo estis detronigita en Orienta Frankio, Lotaringo, kaj la Regno de Italio. Devigita al diskreta retiriĝejo, li mortis pro naturaj kaŭzoj la 13-an de januaro 888, nur kelkajn semajnojn post sia detronigo.
La Imperio rapide disfalis post lia morto, splitiĝante en kvin apartajn posteulajn regnojn. La teritorio, kiun li okupis, ne estis tute reunuigita sub unu reganto ĝis la konkeroj de Napoleono.
_0.png)
.jpeg)
_2.png)
Moknomo kaj numero
[redakti | redakti fonton]La moknomo "Karlo la Dika" (latine Carolus Crassus) ne estas nuntempa. Ĝin unue uzis la Annalista Saxo (la anonima "Saksa Analisto") en la dekdua jarcento. Ne ekzistas nuntempa referenco pri la fizika grandeco de Karlo, sed la kromnomo restis kaj estas la komuna nomo en la plej multaj modernaj eŭropaj lingvoj (france Charles le Gros, germane Karl der Dicke, itale Carlo il Grosso).
Lia numeralo estas proksimume nuntempa. Regino de Prüm (842-915), samtempulo de Karlo registrante lian morton, nomas lin "Imperiestro Karlo, tria de tiu nomo kaj digno" (latine Carolus imperator, tertius huius nominis et dignitatis).
Biografio
[redakti | redakti fonton]Juneco kaj heredo
[redakti | redakti fonton]Karlo estis la plej juna el la tri filoj de Ludoviko la Germano, unua Reĝo de Orienta Frankio, kaj Ema de Altdorf el la Domo de Welf. Epizodo de demona posedo estis registrita en lia junaĝo, en kiu li laŭdire ŝaŭmis ĉe la buŝo antaŭ ol esti prenita al la altaro de la preĝejo. Tio forte influis lin kaj lian patron. Li estis priskribita kiel: "... tre kristana princo, timanta Dion, per sia tuta koro plenumante Liajn ordonojn, tre pie obeante la ordonojn de la Eklezio, malavara en almozdonado, senĉese praktikante preĝon kaj kanton, ĉiam intencante festi la laŭdojn al Dio."
En 859, Karlo fariĝis Grafo de Brisgovio, alemania markio limanta sudan Lotaringon. En 863, lia ribelema plej aĝa frato Karlomano ribelis kontraŭ ilia patro. La sekvan jaron Ludoviko la Juna sekvis Karlomanon en ribelo kaj Karlo aliĝis al li. Karlomano ricevis regadon super la Duklando de Bavario. En 865, la pli aĝa Ludoviko estis devigita dividi siajn restantajn terojn inter siaj heredantoj: la Duklando de Saksio (kune kun la Duklando de Frankonio kaj la Duklando de Turingio) transiriĝis al Ludoviko, Alemanio (la Duklando de Ŝvabio kune kun Retio) transiriĝis al Karlo, kaj Lotaringo estis dividita inter la du pli junaj.
Kiam, en 875, la imperiestro Ludoviko la 2-a, kiu ankaŭ estis reĝo de Italio, mortis post konsenti kun Ludoviko la Germano, ke Karlomano sukcedu lin en Italio, Karlo la Kalva de Okcidenta Frankio invadis la duoninsulon kaj kronigis sin reĝo kaj imperiestro. Ludoviko la Germano sendis unue Karlon kaj poste Karlomanon mem, kun armeoj inkluzivantaj italajn fortojn sub la komando de Berengaro de Friulo, lia kuzo, al la itala regno. Ĉi tiuj militoj, tamen, ne bonsukcesis ĝis la morto de Karlo la Kalva en 877.
En 876, Ludoviko la Germano mortis kaj la heredaĵo estis dividita kiel planite post konferenco ĉe Ries, kvankam Karlo ricevis malpli da sia parto de Lotaringo ol planite. En liaj ĉartoj, la regado de Karlo en Germanio estas datita ekde lia heredaĵo en 876.
Konkero de Italio
[redakti | redakti fonton]Tri fratoj regis kunlabore kaj evitis militojn pri la divido de sia heredaĵo: malofta okazo en la Frua Mezepoko. En 877, Karlomano fine heredis Italion de sia onklo Karlo la Kalva. Ludoviko dividis Lotaringon kaj ofertis trionon al Karlomano kaj trionon al Karlo. En 878, Karlomano redonis sian lotaringan parton al Ludoviko, kiu poste dividis ĝin egale kun Karlo. xxx En 879, Karlomano estis senkapabligita pri apopleksio kaj dividis siajn regnojn inter siaj fratoj: Bavario iris al Ludoviko kaj Italio al Karlo. Karlo datigis lian regadon en Italio de ĉi tiu punkto, kaj de tiam, li pasigis la plejparton de sia regado ĝis 886 en sia itala regno.
En 880, Karlo aliĝis al Ludoviko la 3-a de Frankio kaj Karlomano la 2-a, la komunaj reĝoj de Okcidenta Frankio, en malsukcesa sieĝo de Bozono de Provenco (841-887) en Vieno de aŭgusto ĝis septembro. Provenco, laŭleĝe parto de la itala regno ekde 863, ribelis sub Bozono. En aŭgusto 882, Karlo sendis Rikardon la Justico-faranto, Dukon de Burgonjo, Grafon de Autuno, por preni la urbon, kion li fine faris en septembro. Post tio, Bozono estis limigita al la ĉirkaŭaĵo de Vieno (Isère).
Imperia kronado
[redakti | redakti fonton]La 18-an de julio 880, Papo Johano la 8-a sendis leteron al Gŭido la 2-a de Spoleto (815-893) petante pacon, sed la duko ignoris lin kaj invadis la Papajn Ŝtatojn. Johano respondis petegante la helpon de Karlo en sia rolo kiel reĝo de Italio kaj kronis Karlon imperiestro la 12an de februaro 881. Ĉi tio estis akompanata je espero pri ĝenerala reviviĝo en okcidenta Eŭropo, sed Karlo montriĝis nekapabla trakti tian taskon. Karlo faris malmulte por helpi kontraŭ Gŭido la 2-a. Papaj leteroj eĉ en novembro ankoraŭ petis Karlon pri mezuro.
Kiel imperiestro, Karlo komencis la konstruadon de palaco ĉe Selestato en Alzaco. Li modelis ĝin laŭ la Palaco de Akeno, kiun konstruis Karolo la Granda, kiun li konscie celis imiti, kiel indikite de la Gesta Karoli Magni de Notker la Balbutulo (840-912). Ĉar Akeno situis en la regno de lia frato, estis necese por Karlo konstrui novan palacon por sia kortego en sia propra potenca bazo de okcidenta Alemanio. Selestato ankaŭ estis pli centre lokita ol Akeno.
En februaro 882, Karlo kunvokis dieton en Raveno. La duko, imperiestro kaj papo faris pacon, kaj Gŭido kaj lia onklo, Gŭido de Kamerino, ĵuris redoni la papajn terojn. En marta letero al Karlo, Johano asertis, ke la ĵuroj ne estis plenumitaj. En 883, Gŭido de Kamerino, nun duko de Spoleto kiel Gŭido la 3-a, estis akuzita pri ŝtatperfido ĉe imperia sinodo okazinta en Nonantola fine de majo.
Karlo revenis al Spoleto kaj faris aliancon kun la saracenoj. Karlo sendis Berengaron kontraŭ Gŭido la 3-a. Berengaro komence sukcesis ĝis epidemio, kiu detruis la tutan Italion, influante la imperiestron kaj lian akompanantaron same kiel la armeon de Berengaro, devigis lin retiriĝi.
En 883, Karlo subskribis traktaton kun Giovanni la 2-a Participazio, Doĝo de Venecio, koncedante, ke ĉiu murdisto de doĝo, kiu fuĝus al la teritorio de la Imperio, estus monpunita per 100 funtoj da oro kaj ekzilita.
Regado en Orienta Frankio
[redakti | redakti fonton]Komence de la 880-aj jaroj, la restaĵoj de la Granda Pagana Armeo, venkita de Alfredo la Granda ĉe la Batalo de Ethandun en 878, komencis setliĝi en la Malaltaj Landoj. La frato de Karlo, Ludoviko la Juna, kontraŭstaris ilin kun iom da sukceso, sed li mortis post mallonga kampanjo la 20-an de januaro 882, lasante sian tronon al Karlo, kiu reunuigis la tutan orientfrankan regnon.
Post reveno el Italio, Karlo okazigis asembleon ĉe Vormjo kun la celo negoci kun la vikingoj. Armeoj el la tuta Orienta Frankio estis kunvenigitaj en la somero sub Arnulfo, Duko de Karintio, kaj Henriko de Babenbergo, Grafo de Saksio (825-886). La ĉefa vikinga tendaro estis poste sieĝita ĉe Asselt. Karlo tiam komencis intertraktadojn kun la vikingaj ĉefoj Godfrido (840-885) kaj Sigfredo (750-804). Godfrido akceptis kristanismon kaj fariĝis vasalo de Karlo.
Godfrido estis edziĝinta al Ĵizela] (869-907), filino de Lotaro la 2-a de Lotaringo. Sigfredo estis subaĉetita. Malgraŭ la sugestoj de kelkaj modernaj historiistoj, neniu nuntempa raporto kritikis la agojn de Karlo dum ĉi tiu kampanjo. En 885, timante Godfridon kaj lian bofraton, Hugon, Dukon de Alzaco (855-895), Karlo aranĝis konferencon ĉe Spijk proksime de Lobith, kie la vikinga gvidanto falis en lian kaptilon. Godfrido estis ekzekutita, kaj Hugo blindigita kaj sendita al Prüm.
De 882 ĝis 884, la Vilhelmina Milito englutis la Markion de Panonio (poste la Markion de Aŭstrio). Arnulfo de Karintio, la ekstergeedza nevo de Karlo, faris aliancon kun la ribelanto Engelschalk la 2-a (849-895) kontraŭ Aribo de Aŭstrio, la nomumita margrafo de la regiono fare de Karlo. Svatopluk la 1-a, reganto de la Granda Moravio, konsentis helpi Aribon kaj en 884 ĉe Kaumberg ĵuris fidelecon al Karlo. Kvankam la imperiestro perdis siajn vasalojn de la Vilhelmina familio kaj lia rilato kun sia nevo rompiĝis, li akiris potencajn novajn aliancanojn ĉe la morava duklando kaj aliaj slavaj dukoj de la regiono.
Regado en Okcidenta Frankio
[redakti | redakti fonton]Kiam Karlomano la 2-a de Okcidentfranka Regno mortis la 12-an de decembro 884, la nobeloj de la regno invitis Karlon por alpreni la reĝecon. Karlo volonte akceptis, ĉar ĝi estis la tria regno, kiu "falis en liajn manojn".
Laŭ la Anglosaksa kroniko, Karlo bonsukcesis en la tuta regno de Karlomano krom Bretonio, sed tio ŝajnas ne esti vera. Estas probable, ke Karlo estis kronita de Gejlo, episkopo de Langres, kiel reĝo en Gaŭlio la 20-an de majo 885 ĉe Grand en la Vogezoj en suda Loreno. Kvankam Gejlo eĉ evoluigis specialan okcidentfrankan sigelon por li, la registaro de Karlo en la Okcidento ĉiam estis tre malproksima kaj li lasadis la plej multajn ĉiutagajn aferojn al la pli alta nobelaro.
Kvankam Okcidenta Frankio (la estonta Francio) estis multe malpli minacata de la vikingoj ol la Malaltaj Landoj, ĝi tamen estis forte atakita. En 885, grandega floto gvidata de Sigfredo velis supren laŭ Sejno, por la unua fojo post jaroj, kaj sieĝis Parizon. Sigfredo denove postulis subaĉeton, sed ĉi-foje Karlo rifuzis. Li estis en Italio tiutempe kaj Eŭdo la 1-a, grafo de Parizo, sendis kelkajn virojn tra malamikaj linioj por serĉi lian helpon. Karlo sendis Henrikon de Saksio (825-886) al Parizo.
En 886, kiam malsano komencis disvastiĝi tra Parizo, Eŭdo mem iris al Karlo por serĉi subtenon. Karlo alportis grandan armeon kaj ĉirkaŭis la armeon de Rollo kaj starigis tendaron ĉe Montmartre. Tamen, Karlo tute ne intencis batali. Li sendis la atakantojn supren laŭ Sejno por detrui Burgonjon, kiu estis en ribelo. Kiam la vikingoj retiriĝis el Frankio venontan printempon, li donis al ili 700 funtojn da promesita arĝento. La prestiĝo de Karlo en Frankio iĝis multe malpliigita.
Karlo eldonis kelkajn ĉartojn por okcidentfrankaj ricevantoj dum sia restado en Parizo kaj post la sieĝo. Li agnoskis rajtojn kaj privilegiojn donitajn de siaj antaŭuloj al favoritoj en la Hispanaj Markioj kaj Provenco, sed precipe en Neŭstrio, kie li havis kontakton kun Nantes en tempo kiam la bretona duko Alano la 1-a estis konata kiel potenca en la graflando Nantes.
Estas probable, ke Karlo donis al Alano la rajton esti titolita reĝo; kiel imperiestro li havus tiun prerogativon kaj la uzo de la titolo fare de Alano ŝajnas legitima. Ĉarto datita inter 897 kaj 900 faras mencion al la animo de Karolus, nome al kiu Alano ordonis preĝojn en la monaĥejo de Redon. Tio estis verŝajne Karlo la Dika.
Problemoj pri sinsekvo
[redakti | redakti fonton]Karlo, seninfana pro sia edziĝo kun Riĉgarda (840-896), provis agnoski Bernardon, sian ekstergeedzan filon de nekonata konkubino, kiel sian heredanton en 885, sed tio renkontis opozicion de pluraj episkopoj. Li havis la subtenon de Papo Hadriano la 3-a, kiun li invitis al asembleo en Worms en oktobro 885, sed la papo mortis survoje tien, tuj post transiro de la rivero Po. Hadriano intencis forigi la episkopojn malhelpantajn la ascendon de Karlo, ĉar li dubis, ke li mem povus fari tion, kaj legitimi Bernardon.
Surbaze de la malfavora sinteno montrita de la kronikisto respondeca pri la daŭrigo de la "Annales Fuldenses" en Majenco, la ĉefa kontraŭulo de Karlo en ĉi tiu afero estis plej verŝajne Liutberto (863-889), Ĉefepiskopo de Majenco. Ĉar Karlo kunvokis la "episkopojn kaj grafojn de Gaŭlio" same kiel la papon por renkonti lin ĉe Vormjo, estas probable, ke li havis planojn igi Bernardon reĝo de Lotaringio. Notker la Balbutulo, kiu konsideris Bernardon kiel eblan heredanton, skribis en siaj Aktoj de Karlo la Granda[1]:
"Mi ne rakontos al vi [Karlo la Dika] pri ĉi tio (la vikinga rabo de la Abatejo de Prüm) ĝis mi vidos vian malgrandan filon Bernardon kun glavo zonita al lia femuro."
Post la malsukceso de la unua provo, Karlo ekprovis denove. Li enigis la terminon "proles" (idoj) en siajn ĉartojn (fakto kiu ne estis okazinta en antaŭaj jaroj), en verŝajna provo legitimi Bernardon. Komence de 886 Karlo renkontis la novan Papon Stefano la 5-a kaj probable negocis por la rekono de lia ekstergeedza filo kiel heredanto. Asembleo estis planita por aprilo kaj majo de la sekva jaro ĉe Waiblingen."
Papo Stefano nuligis sian planitan ĉeeston la 30-an de aprilo 887. Tamen, en Waiblingen, Berengaro, kiu post mallonga kverelo kun Liutvardo (878-880), episkopo de Vercelli, perdis la favoron de la imperiestro, venis komence de majo 887, paciĝis kun la imperiestro kaj kompensis pro siaj agoj de la antaŭa jaro per disdonado de grandaj donacoj.
Karlo fine forlasis siajn planojn por Bernardo kaj anstataŭe adoptis Ludovikon de Provenco (880-928) kiel sian filon ĉe asembleo en Kirchen en majo. Tamen eblas, ke la interkonsento kun Ludoviko celis nur generi subtenon por la subreĝeco de Bernardo en Lotaringo. En junio aŭ julio, Berengaro alvenis en Kirchen, probable sopirante esti deklarita heredanto de Karlo; li eble fakte estis tiel nomita en Italio, kie li estis aklamita (aŭ faris sin) reĝo tuj post la detronigo de Karlo.
Eŭdo, Grafo de Parizo, eble havis similan celon vizitante Karlon en Kirchen. Aliflanke, la ĉeesto de ĉi tiuj magnatoj ĉe ĉi tiuj du grandaj asembleoj eble nur necesis por konfirmi la ekstergeedzan filon de Karlo kiel sian heredanton (Waiblingen), plano kiu malsukcesis kiam la papo rifuzis ĉeesti, kaj poste por konfirmi Ludovikon anstataŭe (Kirchen).
Sentronigo, morto kaj heredaĵo
[redakti | redakti fonton]Ĉar Karlo estis ĉiam pli vidata kiel senvirta kaj nekompetenta, aferoj atingis kulminon fine de 887. En la somero de tiu jaro, rezigninte pri planoj por la sinsekvo de sia filo, Karlo bonvenigis Eŭdon kaj Berengaro, Markgrafon de Friulo, parencon sian, ĉe sia kortego. Li eble akceptis nek unu, nek ambaŭ el ĉi tiuj kiel siajn heredantojn en iliaj respektivaj regnoj. Lia interna rondo tiam komencis disfali.
Unue, li akuzis sian edzinon Riĉgarda pri amafero kun sia ĉefministro kaj arkikanceliero, Liutvardo, episkopo de Verĉelo. Ŝi pruvis sian senkulpecon per fajroprovado kaj forlasis lin por sin dediĉi al la monaĥa vivo. Li tiam turnis sin kontraŭ Liutvardo, kiu estis malamata de ĉiuj, kaj forigis lin de sia ofico, nomumante Liutberton, ĉefepiskopon de Majenco, anstataŭ li.
En tiu jaro, lia kuzino iam forigita, Ermengarda de Provenco, filino de la imperiestro Ludoviko la 2-a kaj edzino de Bozono de Provenco, alportis al li sian filon Ludovikon la Blindan por protekto. Karlo konfirmis Ludovikon en Provenco (eble li eĉ adoptis lin) kaj permesis al ili vivi ĉe lia kortego. Li verŝajne intencis igi Ludovikon heredanto de la tuta regno kaj la imperio. En novembro, li kunvokis asembleon al Frankfurto. Dum lia restado tie, li ricevis novaĵon, ke ambicia nevo, Arnulfo de Karintio, incitis ĝeneralan ribelon kaj marŝis en Germanion kun armeo de bavaroj kaj slavoj.
La sekva semajno li vidis la kolapson de sia tuta subteno en Orientfranko. La lastaj, kiuj forlasis lin, estis liaj lojalaj Alemanoj, kvankam la viroj de Lotaringo ŝajne neniam formale akceptis lian detronigon. Antaŭ la 17-a de novembro, Karlo estis ekster la povo, kvankam la preciza kurso de la eventoj estas nekonata. Krom riproĉi sian malfidelecon, Karlo faris malmulte por malhelpi la translokiĝon de Arnulfo — li ĵus denove malsaniĝis — sed certigis, ke Bernardo estis konfidita al lia zorgo kaj eble ankaŭ Ludoviko. Li petis kelkajn propraĵojn en Ŝvabio, kie li vivis siajn tagojn, kaj tiel li ricevis Naudingen (Donaueschingen). Tie li mortis ses semajnojn poste, la 13-an de januaro 888.
La Imperio disfalis, kaj neniam plu estis restarigita. Laŭ Regino de Prüm, ĉiu parto de la regno elektis "reĝeton" el siaj propraj "internaj teritorioj" — la internaj teritorioj estis la regionoj ene de la regno. Estas probable, ke Arnulfo deziris la tutan imperion, sed la sola parto, kiun li ricevis krom Orienta Frankio, estis Lotaringo. La francoj elektis Eŭdon, kvankam li komence kontraŭstaris Gŭido la 3-a de Spoleto, kiu ankaŭ kontraŭstaris Arnulfo en Lotaringo. Gŭido serĉis la reĝecon en Italio post siaj malsukcesoj en Frankio, malgraŭ ke Berengaro jam estis estinta kronita.
Ludoviko estis kronita en Provenco, kiel Karlo intencis, kaj li serĉis la subtenon de Arnulfo kaj akiris ĝin, verŝajne per petegado al li. Eŭdo poste ankaŭ submetiĝis al la supereco de Arnulfo. En Supra Burgonjo, iu Rudolfo, duko de la regiono, estis elektita kiel reĝo en klare ne-Karolida kreaĵo, verŝajne la rezulto de lia malsukceso konkeri la tutan Lotaringon. En Akvitanio, Ranulfo la 2-a (850-890) deklaris sin reĝo kaj prenis la protektecon de la juna Karlo la Simpla, la Karolida heredanto de la Okcidento, rifuzante rekoni la elekton de Eŭdo.
Oni ne scias, ĉu ĉi tiuj elektoj estis respondo al la orientfranka detronigo de Karlo aŭ al lia morto. Nur tiuj de Arnulfo kaj Berengaro povas esti certe lokitaj antaŭ lia morto. Nur la magnatoj de la Oriento iam formale detronigis lin. Li estis entombigita kun honoro en Hajŝenao post sia morto kaj la Annales Fuldenses amasigas laŭdojn pri lia pieco kaj dieco. Efektive, la nuntempa opinio pri Karlo estas firme pli afabla ol la pli posta historiografio, kvankam estas moderna sugesto, ke lia manko de ŝajnaj sukcesoj estas la pardonebla rezulto de preskaŭ konstantaj malsanoj kaj malfortecoj.
Karlo estis la temo de admonanta peco de latina prozo, la Visio Karoli Grossi ("La Vizio de Karlo la Dika"), destinita por defendi la aferon de Ludoviko la Blinda kaj averti la Karolidojn, ke ilia daŭra regado ne estus certa se ili ne havus "dian" (t.e., eklezian) favoron.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Historio de Francio - Kapetidoj - Valois - Burbonoj - Bonaparte | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
