Kataluna kuirarto: Malsamoj inter versioj

Browse history interactively

[kontrolita revizio]

← Iru al antaŭa ŝanĝo Iru al sekvanta ŝanĝo →

Enhavo forigita Enhavo aldonita

VidaVikiteksto

Enteksta

Kiel registrite je 19:23, 29 nov. 2009

*Coques* (katalunaj kukoj) iuj salaj, iuj dolĉaj. Sur kelkaj oni metis *botifarres* (speco de kataluna kolbaso).

La kataluna kuirarto komenciĝas el la baza trilogio de tritiko, olivo kaj vino riĉigita de kontribuaĵoj de la Orienta kaj la Nova Mondo, kun tradicio bazita ne nur sur ĉiutaga praktiko sed ankaŭ sur la teoria tradicio kiu reirus ĝis la mezepokaj tempoj. Efektive, la unua receptaro estas la Llibre de Sent Soví (1324), kiu kompilas pli ol du cent receptoj. Ĉi tiu kuirarta manuskripto, unu el la plej malnovaj en Eŭropo, estas pruvo ke jam en tiuj tempoj, Katalunio ĝuis kuirarton tre rafinitan kaj plena je nuancoj. Hodiaŭ, la kataluna kuirarto estas rigardata tra la tuta mondo pro la granda dozo da novigado per kiu ĝi atingis resti ĝisdatigita sen perdi la identecon de tiom multe da jaroj de tradicio. Ligtitolo Resume, ni povas dividi ĝin en monta kaj landinterna kuirarto –kie elstaras la viando, la laktaĵoj kaj la produktoj de la arbaro, de la ĝardeno kaj de la kralo– , la marista kuirarto –kie la fiŝo ludas la ĉefa parto kaj estas akompanata de rizo, nudeloj aŭ terpomoj– kaj la burĝa kuirarto de la urboj kiu reellaboras tradiciajn pladojn kaj adaptas el la internacia kuirarto.

Inter ĝiaj bazaj ingrediencoj, ĉefrolo estas ludita de legomoj, –cepo, ajlo kaj tomato (bazo de fritmiksaĵo), kapsiko kaj melongeno– kaj guŝoj –faboj, pizoj, fazeoloj kaj kikeroj. Fruktoj estas manĝata ne nur kiel deserto sed estas ankaŭ oni servas kun rostita viando kaj kortobirdoj. Sekigitaj fruktoj, migdaloj kaj aveloj estas almetataj ankaŭ, solaj aŭ pistitaj, al la viandaj kaj fiŝaj pladoj. Allioli (ajla majonezo) kaj romesco (spica saŭco por fiŝo) estas du aliaj apartaj saŭcoj.

Inter la spicoj, elstaras la cinamo kaj la safrano, kaj kiel kondimento la aromaj herboj: laŭro, timiano, petroselo, ktp. Cetere, pladoj faritaj el malsamaj specoj de fungoj estas tre tradiciaj. Kolbasoj estas aparta afero, kaj pro ĝia unikeco, necesas mencii la pa amb tomàquet –tranĉaĵo de kamparana panbulo frotita de tomata pulpo kaj kondimentita de olivoleo kaj salo.

Dolĉaĵoj kaj kukoj akompanas la manĝoj kaj montras variado kiu estas rilata al la ĉiujaraj liturgiaj ritoj: torrons (nugato) kaj neules (oblato) en Kristnasko, mones de Pasqua (Paskaj kukoj), crema de Sant Josep (kremo), coques de Sant Joan (plata kuko), panellets de Tots Sants (malgrandaj, rondaj kuketoj faritaj el marcipano en Ĉiuj Sanktuloj).

La vinoj –jam famaj en la Romiaj tempoj– , spertis plibonigon je la finaj jardekoj pro la enkonduko de novaj vitoj kaj vinellaboraj teknikoj. Ili estas protektitaj de naŭ atestoj de origino. Cava (ŝaŭmvino), produktata dum pli ol jarcento sekvante la franca ĉampana metodo, precipe ĉe la Penedès regiono, estas eksportata tra la tuta mondo.

@@ Linio 1: / Linio 1: @@
-[[Dosiero:Coques.JPG|thumb|right|300px|''[[Coca (manĝaĵo)|Coques]]'' (katalunaj kukoj) iuj salaj, iuj dolĉaj. Sur kelkaj oni metis ''[[Botifarra|botifarres]]'' (speco de kataluna kolbaso).]]
+[[Dosiero:Coques.JPG|thumb|right|250px|''[[Coca (manĝaĵo)|Coques]]'' (katalunaj kukoj) iuj salaj, iuj dolĉaj. Sur kelkaj oni metis ''[[Botifarra|botifarres]]'' (speco de kataluna kolbaso).]]
-{{redaktata}}
+[[Dosiero:Sarsuela.jpg|150px|thumb|''[[Sarsuela de peix]]'']]
-La [[Katalunio|kataluna]] kuirarto komencas el la baza trilogio de [[tritiko]], [[olivo]] kaj [[vino]] riĉigita de kontribuaĵoj de la [[Oriento|Orienta]] kaj la [[Nova Mondo]], kun tradicio bazita ne nur sur ĉiutaga praktiko sed ankaŭ sur la teoria tradicio kiu reirus ĝis la [[Mezepoko|mezepokaj tempoj]]. Efektive, la unua receptaro estas la "Llibre de Sent Soví" ([[1324]]), kiu kompilas pli ol du cent receptoj. Ĉi tiu kuirarta manuskripto, unu el la plej malnovaj en [[Eŭropo]], estas pruvo ke jam en tiuj tempoj, Katalunio ĝuis kuirarton tre rafinitan kaj plena je nuancoj. Hodiaŭ, la kataluna kuirarto estas rigardata tra la tuta mondo pro la granda dozo da novigado per kiu ĝi atingis resti ĝisdatigita sen perdi la identecon de tiom multe da jaroj de tradicio.
+La [[Katalunio|kataluna]] kuirarto komenciĝas el la baza trilogio de [[tritiko]], [[olivo]] kaj [[vino]] riĉigita de kontribuaĵoj de la [[Oriento|Orienta]] kaj la [[Nova Mondo]], kun tradicio bazita ne nur sur ĉiutaga praktiko sed ankaŭ sur la teoria tradicio kiu reirus ĝis la [[Mezepoko|mezepokaj tempoj]]. Efektive, la unua receptaro estas la ''Llibre de Sent Soví'' ([[1324]]), kiu kompilas pli ol du cent receptoj. Ĉi tiu kuirarta manuskripto, unu el la plej malnovaj en [[Eŭropo]], estas pruvo ke jam en tiuj tempoj, Katalunio ĝuis kuirarton tre rafinitan kaj plena je nuancoj. Hodiaŭ, la kataluna kuirarto estas rigardata tra la tuta mondo pro la granda dozo da novigado per kiu ĝi atingis resti ĝisdatigita sen perdi la identecon de tiom multe da jaroj de tradicio.
+[[Ligtitolo]]
+Resume, ni povas dividi ĝin en [[Pireneoj|monta]] kaj landinterna kuirarto –kie elstaras la [[viando]], la [[laktaĵo]]j kaj la produktoj de la [[arbaro]], de la [[ĝardeno]] kaj de la [[kralo]]– , la [[Mediteraneo|marista]] kuirarto –kie la [[fiŝo]] ludas la ĉefa parto kaj estas akompanata de [[rizo]], [[nudelo]]j aŭ [[terpomo]]j– kaj la [[burĝo|burĝa]] kuirarto de la urboj kiu reellaboras tradiciajn pladojn kaj adaptas el la internacia kuirarto.
+[[Dosiero:Allioli.jpg|150px|thumb|[[Ajlolea saŭco]]]]
-Resume, ni povas disigi ĝin en monta kaj landinterna kuirarto –kie elstaras la [[viando]], la [[laktaĵo]]j kaj la produktoj de la [[arbaro]], de la [[ĝardeno]] kaj de la [[kralo]]– , la [[marbordo|marista]] kuirarto –kie la [[fiŝo]] ludas la ĉefa parto kaj estas akompanata de [[rizo]], [[nudelo]]j aŭ [[terpomo]]j– kaj la [[burĝo|burĝa]] kuirarto de la urboj kiu reellaboras tradiciajn pladojn kaj adaptas el la internacia kuirarto.
+Inter ĝiaj bazaj [[ingredienco]]j, ĉefrolo estas ludita de [[legomo]]j, –[[cepo]], [[ajlo]] kaj [[tomato]] (bazo de fritmiksaĵo), [[kapsiko]] kaj [[melongeno]]– kaj [[guŝo]]j –[[fabo]]j, [[ĝardena pizo|pizoj]], [[fazeolo]]j kaj [[kikero]]j. [[Frukto]]j estas manĝata ne nur kiel [[deserto]] sed estas ankaŭ oni servas kun rostita viando kaj kortobirdoj. Sekigitaj fruktoj, [[migdalo]]j kaj [[avelo]]j estas almetataj ankaŭ, solaj aŭ pistitaj, al la viandaj kaj fiŝaj pladoj. ''[[Allioli]]'' (ajla [[majonezo]]) kaj ''[[romesco]]'' (spica saŭco por fiŝo) estas du aliaj apartaj saŭcoj.
+[[Dosiero:Pa amb tomàquet - 001.jpg|150px|thumb|''[[Pa amb tomàquet]]'']]
-Inter ĝiaj bazaj ingrediencoj, ĉefrolo estas ludita de [[legomo]]j, –[[cepo]], [[ajlo]] kaj [[tomato]] (bazo de fritmiksaĵo), [[kapsiko]] kaj [[melongeno]]– kaj [[guŝo]]j –[[fabo]]j, [[ĝardena pizo|pizoj]], [[fazeolo]]j kaj [[kikero]]j. [[Frukto]] estas manĝata ne nur kiel [[deserto]] sed estas ankaŭ oni servas kun rostita viando kaj kortobirdoj. Sekigita frukto, [[migdalo]]j kaj [[avelo]]j estas almetataj ankaŭ, solaj aŭ pistitaj, al la viandaj kaj fiŝaj pladoj. ''[[Allioli]]'' (ajla [[majonezo]]) kaj ''[[romesco]]'' (spica saŭco por fiŝo) estas du aliaj apartaj saŭcoj.
+Inter la [[spico]]j, elstaras la [[cinamo]] kaj la [[safrano]], kaj kiel kondimento la aromaj herboj: [[nobla laŭro|laŭro]], [[timiano]], [[petroselo]], ktp. Cetere, pladoj faritaj el malsamaj specoj de [[Manĝeblaj fungoj|fungoj]] estas tre tradiciaj. [[Kolbaso]]j estas aparta afero, kaj pro ĝia unikeco, necesas mencii la ''[[pa amb tomàquet]]'' –tranĉaĵo de kamparana [[pano|panbulo]] frotita de [[tomato|tomata]] [[pulpo]] kaj kondimentita de [[olivoleo]] kaj [[salo]].
+[[Dolĉaĵo]]j kaj [[kuko]]j akompanas la [[manĝo]]j kaj montras variado kiu estas rilata al la ĉiujaraj [[liturgio|liturgiaj]] [[rito]]j: ''[[torrons]]'' ([[nugato]]) kaj ''[[neules]]'' ([[oblato]]) en [[Kristnasko]], ''mones de Pasqua'' ([[Pasko|Paskaj]] kukoj), ''[[crema de Sant Josep]]'' ([[kremo]]), ''[[coques de Sant Joan]]'' (plata kuko), ''[[panellets de Tots Sants]]'' (malgrandaj, rondaj kuketoj faritaj el [[marcipano]] en [[Ĉiuj Sanktuloj]]).
-Inter la spicoj, cinamo kaj safrano elstar, kaj kiel spicaĵo la aromaj herboj: laŭro, thyme, petroselo, ktp. Cetere, pladoj farita el malsamaj specoj de ĉampinjonoj estas tre tradicia. Kolbasoj estas aparta afero kaj por sia(n) singularity, estas necesa al menci* "la pa amb tomàquet" - tranĉ de dometo panbulo frotita kun tomato pulpo kaj vest kun olivoleo kaj salo.
-Pasteĉo kaj kukoj akompaj manĝoj kaj montriĝo vario tio estas rilat al la ĉiujara liturgia rita: torrons (nugato) kaj neules (oblato)  Por Kristnasko, lundoj de Pasqua (Pasko kukoj), crema de Sant Josep (kremo), coques de Sant Joan (plata kuko), panellets de Tots Sants (malgrandaj, rondaj kukoj farita el marzipan Por ĉiuj Sanktuloj). La vinoj - jam fama en Romaj tempoj - , havas mal konsiderinda plibonigo en la finaj jardekoj pro la enkonduko de nova vinberujo akcioj kaj enological teknikoj. Ili estas protektita de naŭ appellations de deveno. Cava, produktis dum pli ol jarcento sekv la Franca ĉampano metodo, precipe ĉe la Penedès regiono, estas eksportita tra la tuta mondo.
+La [[vino]]j –jam famaj en la [[Romio|Romiaj tempoj]]– , spertis plibonigon je la finaj jardekoj pro la enkonduko de novaj [[vito]]j kaj vinellaboraj teknikoj. Ili estas protektitaj de naŭ [[atesto de origino|atestoj de origino]]. ''[[Cava]]'' ([[ŝaŭmvino]]), produktata dum pli ol jarcento sekvante la franca [[ĉampano|ĉampana]] metodo, precipe ĉe la [[Penedès]] regiono, estas eksportata tra la tuta mondo.