Moni Ovadia
| Moni Ovadia | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 Moni Ovadia en 2010
| |||||
| Persona informo | |||||
| Naskiĝo | 16-an de aprilo 1946 (78-jaraĝa) en Plovdiv, Bulgario | ||||
| Religio | judismo • agnostikismo vd | ||||
| Lingvoj | itala • bulgara vd | ||||
| Loĝloko | Milano vd | ||||
| Ŝtataneco | Italio vd | ||||
| Alma mater | Universitato de Milano vd | ||||
| Profesio | |||||
| Alia nomo | Moni Ovadia | ||||
| Okupo | dramaturgo • verkisto • politikisto • komponisto • kantisto • scenaristo • teatra aktoro • teatra reĝisoro • aktoro • reĝisoro • muzikisto vd | ||||
| Laborkampo | teatro • aktorado • kantado • directing • muziko vd | ||||
| Aktiva en | Strasburgo • Bruselo • Milano vd | ||||
| |||||
| |||||
| En TTT | Oficiala retejo vd | ||||
| vd | Fonto: Vikidatumoj | ||||
Salomone Ovadia, konata kiel Moni Ovadia, naskiĝinta en (Plovdiv (Bulgario), la 16a de aprilo 1946), estas itala aktoro, kantisto, muzikisto kaj verkisto.
Biografio[redakti | redakti fonton]
Naskita en Plovdiv, Bulgario, li translokiĝis preskaŭ tuj kun sia familio al Milano . Lia estas familio de sefarda juda deveno, sed fakte enplantita dum multaj jaroj en medio de la jida kaj centreŭropa kulturo. Ĉi tiu cirkonstanco profunde influis lian tutan laboron kiel viro kaj artisto, konstante dediĉita al la reakiro kaj reverkado de la arta, literatura, religia kaj muzika heredaĵo de la judoj de Orienta Eŭropo .
Ovadia magistriĝis pri Politikaj Sciencoj ĉe la Ŝtata Universitato de Milano . Samtempe al sia akademia kariero li faris siajn unuajn artajn paŝojn sub la gvido de Roberto Leydi, kun kiu li komencis sian karieron kiel kantisto kaj muzikisto en la Gruppo dell'Almanacco Popolare, gvidata de Sandra Mantovani. Komence de la sepdekaj jaroj li estas la fondinto de Gruppo Folk Internazionale, poste Ensemble Havadià, kie li ludas la violonon, la gitaron kaj la trumpeton, per kiuj li faras la albumojn Popolar Festo, Daloy Polizei, La avo de Jonny, La mil kaj unu noktoj kaj (antaŭe kun la nomo de Ensemble Havadià) Ensemble Havadià kaj Speguloj. Ludante ĉi tiun novan (por la tempo) muzikĝenron, kiun hodiaŭ oni povus difini folk-progreseman, li turneis la plej gravajn eŭropajn popolmuzikajn festivalojn. Kune kun la Ŝtorma Sesopo, li animas la kooperativon La Orkestro, unua ekzemplo de sendependa itala etikedo.
Teatro[redakti | redakti fonton]
La teatra debuto okazis en 1984. En 1987, por la Juda Kultura Festivalo de la Teatro Pier Lombardo en Milano (nun la Teatro Franco Parenti), li ĉefrolis en la spektaklo Dalla sabbia dal tempo verkita kaj reĝisorita de Mara Cantoni, kiu reliefigas liajn kapablojn kiel aktoro-kantisto. En 1990 li fondis la Teatran Orkestron kaj laboris kun la CRT Artificio de Milano, kun kiu li produktis Golemon, kiun li direktis dum turneo en Bari, Milano, Romo, Berlino, Parizo kaj Novjorko.
Ankaŭ en la sama jaro li ludis rolon de Johano la Kvina, reĝo de Portugalio (aktoro kaj rakontanto) en la unua prezentado de Blimunda de Azio Corghi ĉe la Teatro Lirico por La Scala en Milano kun la Svingaj Kantistoj reĝisorita de Zoltán Peskó.
La granda turnopunkto estis la spektaklo Oylem Goylem ("La mondo estas stulta" en la jida), per kiu li sin imponas al la atento de la ĝenerala publiko. La spektaklo lerte miksas klezmer-muzikon, kiun Ovadia kantas per profunda kaj pasia voĉo, kun pripensoj faritaj laŭ la kulturo kaj vitz, tradicia juda humuro, kaj ŝercoj. La spektaklo estis filmita de la retoj Rai kaj, en 2005, eldonita en DVD fare de Einaudi.
En 1994 li eklaboris kun Roberto Andò, pri la plurmedia verko Fragmentoj pri la Apokalipso, tiam prezentita ĉe la Roma Europa Festivalo en julio 1995. Komence de 1995 li starigis kun Mara Cantoni Dybbuk, nome spektaklon pri la holokaŭsto, kiu fariĝis unu el la plej gravaj eventoj de la teatra sezono. En la sama jaro, Taibele kaj lia demono debutis, kun Pamela Villoresi. Ankaŭ en 1995 naskiĝis Ironia Taglibro el la Ekzilo (Diario ironico dall'esilio) verkita kun Andò kaj produktita por la Biondo Stabile Teatro en Palermo.
En februaro 1996, kun Mara Cantoni kaj la Piccolo Teatro de Milano, li surscenejiĝis per Ballata di fine millennio, kiun li portis en turneon ĉie en Italio. Samjare li sin prezentis ĉe la Gibellina Festivalo kun la spektaklo Pala patrino, tenera fratino, reĝisorita de Piero Maccarinelli.
Por la Biondo-Teatro li revenis labori en 1997, denove kun Andò, kiu tiam reĝisoris ilian Il caso Kafka. En oktobro 1998, spektaklo produktita ekskluzive por la Teatro Stabile de Triesto kaj titolita Triesto ... Judoj kaj ĉirkaŭaĵoj estis surscenejigita. La sekvan monaton, ĉe la Piccolo Teatro en Milano, aperis: Mame, mamele, mamma, mamà ..., kiun li verkis, reĝisoris kaj ludis kun la Theater Orchestra.
En decembro 1999 estis la vico de Joss Rakover alparolas Dion, sekvita la sekvan jaron de Tevjie und mir. De ĉi tiu spektaklo en 2002 Ovadia adaptis kaj ludis la italan version de La violonisto sur la tegmento. En 2001 li debutis en spektaklo pri mono, nomata La Vaganta Bankisto. Finfine en 2003 li produktoris la verkon L'armata a Cavallo.
En 2005 li kunlaboris kun la Modena City Ramblers pri ilia albumo dediĉita al la 60a datreveno de la liberigo de Italio de la nazi-faŝisma okupo, Appunti partigiani, pruntedonante sian voĉon por la kanto Oltre il ponte. En 2005 li estis la gajninto de la premio Colombe d'Oro per la Pace, premio donita ĉiujare de la Malarmada Arkivo al eminenta personeco sur la internacia sceno.
De 2003 ĝis 2008, li estis artdirektoro de Mittelfest en Cividale del Friuli. En la teatra sezono 2008/2009 li turneis kun la spektaklo La bella utopia, pri la historio de komunismo en Sovetunio.
En 2015 li surscenejiĝis kun La petegantinoj de Esĥilo ĉe la greka teatro de Sirakuso, reĝisorita de Moni Ovadia kaj Mario Incudine, kun tradukoj en la sicilia lingvo de Mario Incudine kaj Kaballà, originala muziko de Mario Incudine.
Ekde decembro 2020 li estas ĝenerala direktoro de la Urba Teatro de Ferrara. [1]
Kino, televido kaj radio[redakti | redakti fonton]
Krom teatraj prezentoj Ovadia ankaŭ havas en sia kariertabelo partoprenojn en filmoj kaj televidaj programoj. Li estis inter la ĉefroluloj kun Bruno Ganz de la Taglibro sen datoj, de Andò, kiu poste partoprenis la Festivalon de Venecio. Li poste pruntedonis sian vizaĝon al aliaj plenlongaj filmoj, kiel La vera vita di Antonio H. de Enzo Monteleone, kie li ludas la rolon de juda muzikisto, Caro diario de Nanni Moretti kaj Facciamo paradiso de Mario Monicelli.
En 1994 li ankaŭ kondukis la radioprogramon Notoj nekombitaj, elsenditan en Radio2, kies aŭtoro li ankaŭ estis, kun Mara Cantoni.
En 2006 li rolis kiel benediktana monako en la filmo Nicola, kie la suno leviĝas reĝisorita de Vito Giuss Potenza.
En 2007 li partoprenis kiel rakontanto en la filmo Zero - enketo pro la 11a de septembro de reĝisoroj Franco Fracassi kaj Francesco Trento, surbaze de scenredaktado de Giulietto Chiesa.
En 2009 li rolis kiel rabeno en la filmo Mi memoras Anna Frank .
Privata vivo[redakti | redakti fonton]
Ovadia estas vegetarano, pro sanaj kaj etikaj kialoj. Li estis granda admiranto kaj amiko de la pastro Don Andrea Gallo. Li deklaras sin agnostika; la 5-an de novembro 2013 li deklaris en intervjuo kun Il Fatto Quotidiano, ke li celas forlasi la Judan Komunumon de Milano pro la subteno de ĉi-lasta al Israelo [2] kaj ankaŭ pro sia malsukceso alpreni pozicion al la deklaroj faritaj de Silvio Berlusconi, kiu deklaris, ke liaj infanoj "diras, ke ili sentas sin, kiel judaj familioj en Germanio devis senti sin dum la naziisma reĝimo de Hitlero" [3]. Tri tagojn poste Ovadia plue klarigis siajn kialojn al Il Manifesto [4] .
Politika aktivismo[redakti | redakti fonton]
En la regionaj elektoj de Lombardio en 2010 li estis kandidato en la blokita listo de la kandidatoj de la Federacio de Maldekstruloj Vittorio Emanuele Agnoletto sen esti elektita.
Ĉe la italaj politikaj elektoj en 2013 li deklaris, ke li voĉdonas por la listo de Civila Revolucio de Antonio Ingroia. [5] Ĉe la eŭropaj elektoj en 2014 li partoprenis rekte, kandidatiĝante por Alia Eŭropo kun Tsipras; post la balotkonsulto de la 25a de majo li estis elektita al la Eŭropa Parlamento en la distrikto Nordokcidenta Italio (kiu inkluzivas la regionojn Piemonto, Lombardio, Ligurio kaj Aosta Valo). Kun 33 478 voĉdooj li estas la unua en la Nordokcidenta Distrikto por la Tsipras-Listo (el kiu ankaŭ Barbara Spinelli kaj Eleonora Forenza estis elektitaj al la Eŭropaj balotoj) sed rezignis la sidlokon, kiel anoncita dekomence, favore al la unua el la neelektitaj membroj de sia distrikto: Curzio Maltese.
La 29an de aŭgusto 2014, baldaŭ post la unua "daŭranta" armistico ekde la komenco de Operacia Marĝeno de Protekto inter Israelo kaj la Gaza Sektoro, Ovadia donas novan intervjuon al Fatto Quotidiano en kiu li klarigas kial li subtenas palestinajn rajtojn kaj kiel obsedo priantisemitismo kaj la Ŝoaho, kune kun israela ultranaciismo, estas ekspluatitaj de la "reakciaj" dekstruloj de Israelo de Netanjahu por daŭrigi mortigon kaj koloniigon de palestinaj teritorioj per propagando. Lia figuro estas la temo de disputo ene de itala judismo, kiel montrite fare de Moked, la pritema organo de UCEI.
Verkoj[redakti | redakti fonton]
- Kial ne? La Koroda Judo, Milano, Bompiani, 1996. ISBN 88-452-2942-4
- La ridanta judo. Juda humuro en ok lecionoj kaj ducent rakontoj, Torino, Einaudi, 1998. ISBN 88-06-14916-4
- Oylem Goylem. La mondo estas stulta, Milano, A. Mondadori, 1998. ISBN 88-04-45248-X
- Ni esperas, ke ĝi teniĝos. Vojaĝo de akrobato suspendita inter ĉielo kaj tero, Milano, A. Mondadori, 1998. ISBN 88-04-45623-X
- La Pordego de Sion. Triesto, judoj kaj ĉirkaŭaĵoj. Duon-serioza itinero en la formo de spektaklo de la juda ĉeesto en la urbo, Gorizia, eldoneja librovendejo Gorizia, 1999. ISBN 88-86928-23-8
- Balado de la fino de la jarmilo, kun Mara Cantoni, Torino, Einaudi, 2000. ISBN 88-06-15210-6
- Iru al vi mem, Torino, Einaudi, 2002. ISBN 88-06-16139-3
- Kontraŭ fetiĉkulto, Torino, Einaudi, 2005. ISBN 88-06-17644-7
- La princo kaj la kokido, San Dorligo della Valle, Emme Edizioni, 2006. ISBN 88-7927-862-2
- Laboristoj tra la tuta mondo, ridu. La humura revolucio de komunismo, Torino, Einaudi, 2007. ISBN 978-88-06-18535-0
- Defendi Dion, Breŝo, Morcelliana, 2009. ISBN 978-88-372-2326-7
- Por amikeco de diferencoj. Aŭskultante aliajn kulturojn, kun Majid Rahnema kaj Jean-Léonard Touadi, Città di Castello, L'Altrapagina, 2009. ISBN 978-88-87530-28-5
- Binario 21, teatra verko pri Binario 21, de kaj kun Felice Cappa, Bolonjo, Corvino Meda - Romo, Rai-Trade, 2010. ISBN 978-88-902950-9-6
- La fakturo pri la Lasta Vespermanĝo. La manĝaĵo, spirito kaj humuro judaj, kun Gianni Di Santo, Torino, Einaudi, 2010. ISBN 978-88-06-20035-0
- La memoro. Falcone kaj Borsellino ankoraŭ estas kun ni, en AA. VV., Kie Ni Estis. Dudek jarojn post Capaci kaj per D'Amelio, Napolo, Caracò, 2012
- Patrino-Digno, Torino, Einaudi, 2012. ISBN 978-88-06-21313-8
- La mirinda vivo de Jovica Jovic, kun Marco Rovelli, Milano, Feltrinelli, 2013. ISBN 978-88-07-17248-9
- La kuniklo Hitler kaj la cilindro de la demagogo, Milano, La ŝipo de Tezeo, 2016. ISBN 978-88-9344-081-3
Kino[redakti | redakti fonton]
- Giulia en oktobro de Silvio Soldini (1984)
- Kara Taglibro de Nanni Moretti (1993)
- Animo dividita en du de Silvio Soldini (1993)
- La Vera Vivo de Antonio H. de Enzo Monteleone (1994)
- Kie estas Yankel de Paolo Rosa (Studio Azzurro, 1994)
- Ni Faru Ĉielon de Mario Monicelli (1995)
- Taglibro sen datoj de Roberto Andò (1995)
- Aŭtuno de Nina Di Majo (1999)
- Nicola, Kie la suno leviĝas reĝisorita de Vito Giuss Potenza (2006)
- Donkiixoto kaj ... reĝisorita de Bruno Bigoni (2006)
- Nulo - Enketo 9/11, reĝisorita de Franco Fracassi kaj Francesco Trento (2007)
- Alma rakonto de Gerardo Lamattina (2009)
- La Lasta Reĝo de Aurelio Grimaldi (2011)
- Anita B de Roberto Faenza (2014)
- La sindromo de Antonio de Claudio Rossi Massimi (2016)
- Alfradelindian (La hindia Frato), reĝisorita de Rogelio Farfuquino (2019)
Diskaro[redakti | redakti fonton]
- Preter la limoj - judoj kaj ciganoj, kun Moni Ovadia Stage Orchestra, Ĝenovo, Promo Music Records / Edel, 2011
- Bonvenon en la geto, kun la Ŝtorma Sessopo, BTF, 2013
Fine Ovadia ankaŭ kunproduktis KD-ojn kun la muziko de iuj spektakloj: Oylem Goylem, Dybbuk, Ballata di fine millennio kaj Nigun .
Honorojn[redakti | redakti fonton]
- En 1995 la Municipo de Florenco donis al li la Sigelon por Paco .
- En 2007 la Universitato de Pavio donis al li honoran diplomon pri Literaturo.
- En 2006 la komunumo Monfalcone donis al li la sigelon de la urbo.
- En 2013 la komunumo Sinalunga donis al li honoran civitanecon.
- En 2019 la Universitato de Palermo donis al li honoran diplomon pri Muzikologio kaj Distraj Sciencoj.
Premioj[redakti | redakti fonton]
- La 27an de majo 2010 la Itala Psikanaliza Societo, okaze de la 15a Nacia Kongreso, donis al li la premion Cesare Musatti . [6]
Notoj[redakti | redakti fonton]
- ↑ Moni Ovadia direttore di teatro nella Ferrara leghista: "Scelta anticonformista, grazie" - Il Resto del Carlino
- ↑ "Moni Ovadia: "Lascio la Comunità ebraica di Milano, fa propaganda a Israele"".
- ↑ Moni Ovadia: «Berlusconi è un fanfarone da quattro soldi», Lettera 43
- ↑ Perché lascio la «mia» comunità ebraica Arkivigite je 2015-02-16 per la retarkivo Wayback Machine, Il Manifesto
- ↑ Elezioni 2013 - Per chi votano Travaglio, Guzzanti, Scanzi, ecc. Tra Rivoluzione Civile e il Movimento 5 Stelle. Arkivita el la originalo je 2013-02-11. Alirita 2021-07-27.
- ↑ Vincitori del Premio Musatti.[rompita ligilo]
Rilataj eroj[redakti | redakti fonton]
- Sella Arto
Aliaj projektoj[redakti | redakti fonton]
Wikiquote enhavas citaĵoj de aŭ pri Moni Ovadia
Wikimedia Commons enhavas bildojn aŭ aliajn dosierojn pri Moni Ovadia
