Kioto

Ĝemelurboj
	Krakovo (2024–); Prago (1996–); Kusko (1987–); Zagrebo (1981–); Gvadalaharo (1980–); Ŝiano (1974–); Kievo (1971–); Florenco (1965–); Kolonjo (1963–); Bostono (1959–); Parizo (1958–); Zermatt ; Ĉinĝu ; Edinburgo vd

Kioto
granda urbo kun esceptoj (1956–); urbo de Japanio (1889–); ŝtata eksĉefurbo (794–1869); urbego ; ĉefurbo de gubernio de Japanio ; turisma celloko ; universitata urbo ; konferenca kaj turisma urbo vd
Flago	Blazono
Administrado
Insulo	Honŝuo
Regiono	Kansajo
gubernio	gubernio Kioto
Ĝemelurboj
	Krakovo (2024–); Prago (1996–); Kusko (1987–); Zagrebo (1981–); Gvadalaharo (1980–); Ŝiano (1974–); Kievo (1971–); Florenco (1965–); Kolonjo (1963–); Bostono (1959–); Parizo (1958–); Zermatt ; Ĉinĝu ; Edinburgo vd
Poŝtkodo	600-0000–616-9999 • 520-0461–520-0465
En TTT	Oficiala retejo [+]
Demografio
Loĝantaro	1 463 723 (2020) [+]
Loĝdenso	1 768 loĝ./km²
Geografio
Geografia situo	35° 1′ N, 135° 46′ O (mapo)35.011611111111135.76811111111Koordinatoj: 35° 1′ N, 135° 46′ O (mapo) [+]
Areo	827,83 km² (82 783 ha) [+]
Horzono	UTC+09:00 [+]
	Kioto (Kioto)
	Situo de Kioto
	Kioto (Japanio)
	Situo de Kioto
Alia projekto
	Vikimedia Komunejo Kyoto [+]
	v • d • r

Por aliaj signifoj, bv. rigardi la apartigilan paĝon: Kioto (apartigilo)

Kioto^[1]^[2]^[3] (japane 京都 (きょうと) [kjoto] aŭskulti) estas urbo en Japanio, ĉefurbo de la gubernio Kioto, Urbo aldifinita de registara dekreto. Ĝi estas la historie kaj kulture plej grava urbo de Japanio. Kioto situas en la regiono Kansajo (ankaŭ nomata Kinki), kaj geografie troveblas en la centro de la insulo Honŝuo, la plej granda el la insuloj de Japanio. Laŭ la stato de 2020 en la urbo vivis 1 463 723 loĝantoj sur areo de 827,83 kvadrataj kilometroj, kio rezultigas loĝdenson de 1 768 loĝantoj/km².

La teritorio havas komunan limon kun Uĝi, Kameoka, Muko, Nagaokakjo, Jaŭata, Nantan, Oojamazaki, Kumiyama, Ocu, Takaŝima, Takacuki kaj Ŝimamoto.

Dum la epoko de Heian (794 — 1192) kaj epoko de Muromaĉi (1338 — 1573) Kioto estis ĉefurbo. Ekde 794 ĝis 1868, Imperiestroj de Japanio loĝis en la urbo.

Kioto estas ankaŭ industria urbo. Grandaj entreprenoj (Kyocera, Shimadzu, Nintendo, ktp.) situas tie.

Geografio

La plej granda parto de la urba areo de Kioto situas en la Kiota Baseno, kiu ankaŭ kreas medion en kiu la urbo Kioto estas ĉirkaŭita de montoj sur tri flankoj krom la sudo. Ĝi situas en la suda parto de la gubernio Kioto. Tra la urbo fluas la riveroj Kamo (en vikidatumoj, pli eta) kaj Uji [Uĝi] (en vikidatumoj, pli larĝa), ankaŭ nomata Yodo [Jodo] kaj Seta. Nord-oriente de la urbo troviĝas monto Hiej, nord-okcidente monto Atago.

Vidindaĵoj

Industrio

Tradiciaj industrioj

Entreprenoj

Horiba
Kyocera
Murata
Nintendo
Omron
Shimadzu
Wacoal

Ĝemelaj urboj

Kvartaloj

La urbo Kioto havas 11 kvartalojn.

Turismo

Mondaj Kulturheredaĵoj

Ora templo (Kinkaku-ĵi)
Kastelo de Niĵo (Niĵoŭ-ĵo)

Templo Ĵiŝo (Ginkaku-ĵi)
Templo Kiyomizu (Kijomizu-dera)
Templo Rokuon (Rokuon-ĵi)
Templo Rjoan (Rjoan-ĵi)

Famaj ejoj

Kiota Palaco

Sanktejo Heian
Sanktejo Jasaka

Templo Dajgo
Templo Higahi-hongan
Templo Kurama
Templo Ninna
Templo Niŝi-hongan
Templo Tou

Kiota Turo

Festoj

Ĝidaj-Festo
Gion-Festo
Dajmonĝi-fajrofesto

Servoj

Esperanto en Kioto

En Kioto vivis kaj aktivis la kompilinto de la Plena Verkaro Zamenhofa (PVZ), ludovikito.

Kioto-Esperanto-Societo ^[4] aktivas; ĝi havas kunsidojn ĉiumerkrede en la domo "Esperanto-Kaikan"^[5], ĝi ankaŭ okazigas elementan kurson, ekspozicion kaj Zamenhofan feston ĉiujare.

Kioto kaj Esperanto

En la kvina kanto de la verko de Abel Montagut nome Poemo de Utnoa okazas asembleo de la Gobanoj (eksterteranoj). Tie oni akceptas, ke oni plikuraĝigu la malfortigitan Utnoan (nome la ĉefrolulo Noa) pere de la drogo anoŭdo. Inna malsupreniras kaj liveras ĝin al Noa. Je ties efiko aperas antaŭ li la poeto Valmikio kiu montras al li la enormajn atingojn de la estonta homaro, se li sukcesas savi ĝin, nome, en Azio, el Ĉina Murego al insulo Srilanko. Poste aperas la japana pentristo Hokusajo kiu siavice montras aliajn mirindaĵon el Azio. Jen kiel oni prezentas Kioton:

En lia akompano Utnoa superlibelas

la landon de Honŝuo, meze de maro safira.

Ili alflugas Kjoton, kaj poste Sanhusagendon,

la lignan konstruaĵon sur tuta mondo plej vastan,

sanktejojn ĝardenitajn kun harmonia primeto.

Kaj la pentristo fama al Uttu diras indike:

-Leviĝas jen Rjoanji kaj la palaco Kacura,

la Ora Pavilono kaj la Reĝhalo Feniksa.

Vidu sur stratoj longaj la girlanditan amason

dum la Printempaj festoj de la Floranta Ĉerizo.^[6]

Notoj kaj referencoj

↑ La ĝis nun sola esperantlingva atlaso, Poŝatlaso de la mondo de 1971 el Prago, dokumentigas esperantigon "Kioto" en la mapo 24, kaj same en listo en paĝo antaŭ tiu du-paĝa mapo.
↑ artikolo Kioto en la Plena Ilustrita Vortaro de Esperanto (PIV), eldono de 2020, reta versio, ankaŭ jam en la presita eldono de 1970, paĝo 510
↑ Ankaŭ en artikoloj de la revuo Monato multfoje dokumentiĝas la esperanta urbonomo, ekzemple en la tekstoj Reza Kheir-Khah: Mirinda dimensio de nia vivo, 2000/09, p. 16; Marko Naoki Lins: Ĉu la tero fariĝos saŭno?, 2005 aŭ Stefan Maul: Modera espero, 2008; same kompreneble en multaj aliaj verkoj de la esperantlingva literaturo kaj gazetaro, parte troveblaj per la serĉilo tekstaro.com.
↑ Blogo de Kioto-Esperanto-Societo
↑ Esperanto-Kaikan. Arkivita el la originalo je 2014-02-25. Alirita 2014-05-21 .
↑ Abel Montagut, Poemo de Utnoa. Pro Esperanto. Vieno, 1993. ISBN 3-85182-007-X. 225 p., p. 115.

Vidu ankaŭ

Eksteraj ligiloj

Oficiala retejo (japane)

Kioto en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)
Kategorio Kioto en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)
Kioto en Vikivojaĝo (Turisma gvidilo)
Kioto en ReVo

Gubernio Kioto

Kioto:	Kita-ku \| Kamigjo \| Sakjo \| Nakagjo \| Higaŝijama \| Ŝimogjo \| Minami-ku \| Ukjo \| Fuŝimi \| Jamaŝina \| Niŝikjo
Aliaj urboj:	Fukuĉijama \|Maizuru \|Ajabe \|Uĝi \|Mijazu \|Kameoka \|Ĝojo \|Muko \|Nagaokakjo \|Jaŭata \|Kjotanabe \|Kjotango \|Nantan \|Kizugaŭa
Otokuni:	Oojamazaki
Kuse:	Kumijama
Cuzuki:	Ide \| Uĝitaŭara
Soraku:	Kasagi \| Ŭazuka \| Sejka \| Minamijamaŝiro
Funaj:	Kjotamba
Josa:	Ine \| Josano

Bibliotekoj

[poŝatlaso-1] La ĝis nun sola esperantlingva atlaso, Poŝatlaso de la mondo de 1971 el Prago, dokumentigas esperantigon "Kioto" en la mapo 24, kaj same en listo en paĝo antaŭ tiu du-paĝa mapo.

[PIV-2] rtikolo Kioto en la Plena Ilustrita Vortaro de Esperanto (PIV), eldono de 2020, reta versio, ankaŭ jam en la presita eldono de 1970, paĝo 510

[3] Ankaŭ en artikoloj de la revuo Monato multfoje dokumentiĝas la esperanta urbonomo, ekzemple en la tekstoj Reza Kheir-Khah: Mirinda dimensio de nia vivo, 2000/09, p. 16; Marko Naoki Lins: Ĉu la tero fariĝos saŭno?, 2005 aŭ Stefan Maul: Modera espero, 2008; same kompreneble en multaj aliaj verkoj de la esperantlingva literaturo kaj gazetaro, parte troveblaj per la serĉilo tekstaro.com.

[4] Blogo de Kioto-Esperanto-Societo

[5] Esperanto-Kaikan. Arkivita el la originalo je 2014-02-25. Alirita 2014-05-21 .

[6] Abel Montagut, Poemo de Utnoa. Pro Esperanto. Vieno, 1993. ISBN 3-85182-007-X. 225 p., p. 115.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]