Itala dezajno
Italujo, same kiel aliaj eŭropaj landoj, eliris el la Dua Mondmilito trovante la superecon de Usono en la monda merkato; la usona registaro sukcesis reunuigi la internacian merkaton danke al la amasa "helpo" donita al Eŭropo (konkretigita en Italio per la Plano Marshall de 1947) kaj la dolaro fariĝis la valuto de referenco kaj Usono la vivmaniero de referenco por la okcidenta mondo. En 1946 la Triennale di Milano organizis la ekspozicion RIMA (itala renkontiĝo por meblaj ekspozicioj), kie junaj arkitektoj implikitaj en la projektado de individuaj meblaj aranĝoj aŭ tipaj loĝejoj estis invititaj partopreni: jes temis pri BBPR, kaj la arkitektoj Ignazio Gardella, Carlo De Carli, Vico Magistretti kaj Gabriele Mucchi, kiuj proponis repertuaron de meblaj aranĝoj, kiuj povus esti amase produktitaj kaj projektitaj por minimumaj domoj kun spacoj ekspluatitaj racie.
En 1947 okazis la internacia konsekro de itala dezajno per la 8a Triennale di Milano, kie la sekcio pri mebloj, direktita de Piero Bottoni, estis zorgita de Franco Albini (kreinto de la fama Cicognino kaftablo) kaj Luciano Canella kune kun Anna Castelli Ferrieri, Ettore Sottsass kaj aliaj. La projektisto Gualtiero Galmanini[1] post realigado de diversaj instalaĵoj kaj projektoj kun Piero Portaluppi, li estis elektita kiel unu el la ikonoj de la nuntempa arkitekturo kaj elektita por realigi la projekton de la Ŝtuparo de honoro de la 8a Milana Triennale.
Ekde 1948 kiam, kiel observite de François Burkhardt (internacia Compasso d'oro premio 2011):
 |
|
Ĝuste de ĉi tiu jaro la marko farita en Italujo komencis koni sian sukceson sur internacia nivelo. Tamen, jam du jarojn antaŭe, en 1946, aperis la Vespa V98 farobasso de la Piaggio, de la helikoptera inĝeniero Corradino D 'Ascanio, kiu markas la komencon de la sukceso de la' 'skotero' ', nova transportilo por mallongaj / mezaj distancaj vojaĝoj. Anstataŭe ĝia eterna rivalo datiĝas de 1947, nome la Lambretta de Innocenti, projektita de Cesare Pallavicino kaj Pierluigi Torre.
Projektado kaj transporto[redakti | redakti fonton]
Restante en la mondo de mallongdistancaj transportiloj, oni nepre devas mencii la Moskito Garelli, malgranda propulso aplikota al la biciklo, kaj al la aŭteto sur tri radoj Isetta de Ermenegildo Preti, produktita de Iso Rivolta en 1953.
Poste, en 1955, Dante Giacosa desegnis la 600 por la FIAT, kaj poste transiris al la Nuova 500, ambaŭ veturiloj kiuj anstataŭas la Fiat 500 "Topolino". Ĉi tiuj estas la jaroj de amasa motorizado, kiu vidis pliiĝon de veturiloj cirkulantaj de 14 aŭtoj por 1000 loĝantoj al unu aŭto por 17 loĝantoj en 1962[3].
En 1948 la Officine Meccaniche petis Renzo Zavanella restarigi malpezan relveturilon difektitan dum la milito. Ĉi-okaze naskiĝis "Belvedere railcar", sur kies tegmento estas volumetra etendo, kiu fariĝas ia panorama vidpunkto kun 360° vido de la pejzaĝo ĉirkaŭanta. Restante en la kampo de fervoja projektado, la ETR 300, pli konata kiel Settebello (de Giulio Minoletti kaj produktita de Breda Costruzioni Ferroviarie de 1949), fariĝis la ĉefa modelo de la Ŝtataj Fervojoj.
Oni tiam venas al veturiloj por aera vojaĝo. En 1960 Ignazio Gardella desegnis la unuan klason de la nova DC10 Alitalia, elpensita kiel bonvena loĝoĉambro por la meza klaso, kun centra tablo kaj foteloj en ledo kaj boiserie el ligno kun pentraĵoj kaj litografioj alternante kun servaj grafikoj. Koncerne al ŝipa transporto, Salvatore Fiume desegnis, en 1953, la renesancajn perspektivojn de la salono de la transatlantiko Andrea Doria (mallevita la 26-an de julio 1956), ankaŭ karakterizita per la drinkeja vendotablo de Lucio Fontana. Siaflankee, Vincenzo Monaco kaj Amedeo Luccichenti laboris pri la grandaj spacoj de la Leonardo da Vinci (1958-59).
Dezajno kaj aparatoj[redakti | redakti fonton]
La 1950-aj jaroj markis la kreskon de la nombro de hejmaj aparatoj en italaj hejmoj: lavmaŝinoj iris de 7 000 ekzempleroj en 1957 al 262 000 en 1961, fridujoj iris de 18 500 en 1951 al 370 000 en 1957, ĝis 1 529 000 pecoj en 1960[4]. Konsiderante ĉi tiujn kreskojn de produktado, la formo-problemo ankaŭ fariĝis emblema en la teknologiaj sektoroj, kaj ne plu nur en mebloj. Ĉi tion dokumentas, ekzemple, la produktado Olivetti por tajpiloj kaj komputado, proksime ligita al la nomo de Marcello Nizzoli, kiu jam komencis kunlaboron kun ĉi tiu kompanio ekde 1935. Fakte, per la elektra komputila maŝino de Nizzoli Divisumma (1956). Ankaŭ de Nizzoli estas la kudromaŝino Mirella, desegnita por Necchi en 1957.
La 1950-aj jaroj estis la jardeko de la miriga kresko en la disvastigo de televido en Italio. Kaj la televido Fonolo 17/18, projektita de Berizzi, Buttè kaj Montagni, por la kompanio Fonola, estas ĝuste de 1956, prenante la projektan logikon uzatan de Franco Albini por la radio-objekto (la teknologio metita inter du kristalaj platoj en la konkurenco de 1938) kaj de Luigi Caccia Dominioni kaj la fratoj Castiglioni por la menciita "radioricevilo 547" kun 5 valvoj de 1940.
En 1953 la surplankaj lampoj Imbuto kaj Monachella estis kreitaj, desegnitaj de Luigi Caccia Dominioni, kiu projektis la fotelon Catilina en 1958.
La sezono de televida projektado estis inaŭgurita de Pierluigi Spadolini per lia Movision desegnita en 1954 por RadioMarelli. Spadolini estas sekvita de Franco Albini kaj Franca Helg kiuj en la modelo Orion ĉe 23 coloj por Brionvega de 1961 projektis ekranon sur metala bazo kapabla transformi la bildon en interrompitan solvon, kiel ŝveba objekto kun forta esprimkapabla karakterizo [5]. Ankaŭ por Brionvega, Marco Zanuso projektis la porteblan modelon Doney kun travidebla plasto, kiu envolvas la teknologian parton de la aparato (solvo, kiu estos prenita en 1998 fare de brita Jonathan Ive por la iMac de Apple.
En 1960 la fratoj Castiglioni projektis la polvosuĉilon Spalter por la kompanio REM, malgranda objekto portota super la ŝultro. Eĉ la carter de la akvovarmigilo fariĝis studobjektoj por projektistoj, kiel tiu, kiun Alberto Rosselli projektis por la SIM-kompanio en 1957. Sed estas en la mondo de kafmaŝinoj, ke la projektado de la "haŭto de la objekto" estas eksplicite altrudita, kiel en la Pavoni de Gio Ponti de 1949, destinita por samnoma kompanio.
Tamen komence de 1956 oni atestis la naskiĝon de novaj modeloj de kafmaŝinoj, kiuj emfazis la riton de kafo en italaj trinkejoj; ĉio ĉi de la kompanio La Pavoni kunlabore kun la revuoj Domus kaj Stilo kaj Industrio. Okazis la naskiĝo de la modelo Diamante, desegnita de Bruno Munari kaj Enzo Mari por La Pavoni (1956). Oni estas en la jardeko de kresko de eksportado de italaj produktoj eksterlanden: inter 1951 kaj 1961 ĉi tiuj kreskis je 259%[6].
Ekspozicioj kaj premioj[redakti | redakti fonton]
En 1955 kaj 1958 en Londono du inaŭguraj ekspozicioj estis inaŭguritaj, dum en 1959 alia ekspozicio estis organizita en Ĉikago de la Ilinojsa Instituto pri Teknologio. En ĉi tiuj ekspozicioj, itala dezajno estis prezentita en ĉiuj siaj aspektoj, de motorcikloj ĝis aŭtoj ĝis la metalaj pilonoj de Edison por elektraj linioj de alta tensio. Tamen la ĉefa referenca punkto por itala projektado restis la Milana Triennale, kiu en 1954 atingis sian dekan okazon. En la sama jaro estis establita la premio Compasso d'oro promociita de Rinascente, gajnita en ĉi tiu unua okazo de dek kvin projektistoj, inkluzive Bruno Munari pro sia ludila simio "ZIZI" por la kompanio Pigomma, Marcello Nizzoli por la kudromaŝino BU supernova desegnita por Necchi kaj la portebla tajpilo Lettera 22 de Olivetti.
En 1954 Lucio Fontana prezentis la junan meblan industriiston Dino Gavina al la 10a Triennale por igi lin renkontiĝi kun Pier Giacomo kaj Achille Castiglioni, Carlo Scarpa kaj Luigi Caccia Dominioni, kun kiuj li produktos iujn el la plej gravaj pecoj en la historio de itala dezajno. La 11a Triennale (1957) gastigis la Internacian Ekspozicion pri Industria Dezajno, sponsoritan de la Asocio por Industria Dezajno, sed kune kun industria projektado en Italujo la projektado de la domo kaj mebloj daŭre disvolviĝis: ĝuste en tiu sama jaro Pier Giacomo kaj Achille Castiglioni anoncis sian programon pri miksado de historio kaj moderneco en la ekspozicio Koloroj kaj formoj en la hodiaŭa domo okazinta ĉe Villa Olmo en Como.
La 1960-aj jaroj estas, interalie, la jaroj, kiuj konstruis gravajn arkitekturajn verkojn en norda Italio: la Turo Velasca en Milano de Ernesto Nathan Rogers kaj Enrico Peressutti, la domo ĉe la Zattere en Venecio de Ignazio Gardella, la Muzeo de la trezoro de la katedralo de Sankta Laŭrenco en Ĝenovo de Franco Albini, la laborejo de Erasmo en Torino de Roberto Gabetti kaj Amaro Isola estas nur kelkaj ekzemploj.
En 1960 la ekspozicio "Novaj projektoj por italaj mebloj" estis starigita ĉe la Industria Arta Observatorio en Milano, dum kiu ekspoziciis dudek unu mebloj kaj dek du lampoj de junaj milanaj arkitektoj. Iuj el la ĉefroluloj de ĉi tiu ekspozicio estis Aldo Rossi, Vittorio Gregotti, Roberto Gabetti, Amaro Isola, Guido Canella, Virgilio Vercelloni, Umberto Riva, Giotto Stoppino, Lodovico Meneghetti, Leonardo Ferrari, Sergio Asti kaj Gae Aulenti.
En ĉi tiu periodo okazis multaj ekzemploj de la produktado de Achille Castiglioni: inter ĉi tiuj, la tabureto Mezzadro kaj la seĝo Sella (1957), la Lierna seĝo (1960), la fotelo Sanluca (1960), la lampo Splugen Brau (desegnita en 1961 por la samnoma milana restoracio), la lampoj Arco, Toio kaj Lampo Taccia (1962), la lampo Luminator (1957). Sed de ĉi tiu periodo ekzistas ankaŭ verkoj de Cesare Cassina, kiel la seĝo Carimate de 1959.
Referencoj[redakti | redakti fonton]
- ↑ Triennale story: VIII edizione, 1947 - Giornale dell'Architettura Arkivigite je 2017-09-03 per la retarkivo Wayback Machine Il Giornale dell'Architettura, Triennale story: VIII edizione, 1947, 4a de februaro 2016.
- ↑ Vercelloni, 2008 | pp. 88-89
- ↑ Vercelloni, 2008, p. 92
- ↑ Vercelloni, 2008, p. 94
- ↑ Vercelloni, 2008, p. 96
- ↑ Vercelloni, 2008, p. 98
Bibliografio[redakti | redakti fonton]
- Matteo Vercelloni, Breve storia del design italiano, Carocci, 2008.