Sonĝointerpretado
Sonĝointerpretado estas la procezo atribui signifon al sonĝoj. En multaj antikvaj socioj, kiel tiuj de Antikva Egipto kaj Antikva Grekio, sonĝo estis konsiderata supernatura komunikado aŭ rimedo de dia interveno, kies mesaĝo povus esti interpretata de la personoj asociataj al spiritaj povoj.
En moderna epoko, variaj skoloj de psikologio kaj neŭrobiologio estis proponintaj teoriojn pri la signifo kaj la celo de sonĝoj. Plej fakuloj nuntempe klopodas interpreti la sonĝenhavon kongruante la Freud-an teorion de sonĝo en diversaj landoj, kiel en studo farita en Usono, Barato kaj Sud-Koreio.[1]
Homoj ĝenerale ŝajne kredas, ke sonĝoj estas partikulare signifoplenaj: ili atribuas pli da signifo al sonĝoj ol al similaj pensoj dumvekaj. Por ekzemplo, kelkaj informis, ke ili plej verŝajne nuligus flugveturon se ili sonĝas pri aviadilakcidento pli ol pro averto fare de la koncerna sekurecservo.[1]
Tamen, homoj ne atribuas egalan gravon al ĉiaj sonĝoj. Ŝajne oni uzas motivitan raciigon interpretante sonĝojn. Oni estas plej pretaj rigardi sonĝojn kiuj konfirmas la dumvekajn kredojn kaj dezirojn kiel pli signifoplenaj ol sonĝoj kiuj kontraŭdiras la dumvekajn kredojn kaj dezirojn.[1]
En kulturo kaj literaturo[redakti | redakti fonton]
La plej fruaj literaturaj atestaĵoj konataj de ni, en kiuj sonĝoj estas menciitaj, inkluzivas la epopeo pri Gilgameŝ, ugarita poezio, la Odiseado de Homero kaj la Biblio, precipe en la libro Genezo kaj la libro de Danielo.
Laŭ scio, la plej fruaj skribaĵoj en kiuj ili rilatis al la sonĝo devenas de akadaj kaj sumeraj kulturoj. Estis percepto, ke ekzistas speciala diaĵo aŭ anĝelo, kies tasko estis transdoni mesaĝojn en homaj sonĝoj. Ĉi tiu percepto daŭris en Asirio kaj Babilono. Laŭ ilia kono, la fonto de la sonĝoj povus esti bonaj dioj aŭ demonoj kaj malbonaj spiritoj kaj sekve la sonĝoj estis klasifikitaj kiel bonaj aŭ malbonaj. De ĉi tie disvolviĝis tuta klaso de pastroj, okupiĝanta pri la klasado kaj interpretado de sonĝoj, kaj pri la magiaj operacioj de purigado de malbonaj sonĝoj. Eble la elstara ekzemplo estas la tabletoj Iškar Zaqīqu kiuj enhavas ritaj instrukcioj por plibonigi koŝmaroj.
De tie ĉi tiu percepto alfluis al la antikva Egiptio. En antikva Egiptio, temploj estis konstruitaj por la dio Serpis, la egipta dio de sonĝoj, kie sidis pastroj, kiuj traktis sonĝan decidon. Kaj en multaj papirusoj sonĝoj estis memoritaj. La antikvaj egiptoj vidis sonĝojn kiel mesaĝojn el la ĉielo, desegnitajn por respondi homajn demandojn, averti ilin kontraŭ danĝeroj kaj gvidi ilin en sekura maniero, kaj eĉ permesi al ili penti. Ĉi tiu fenomeno ankaŭ ekzistis en Kanaano. En Ugarita poezio ekzemple estas prezentita en la legendo pri Kreto (angle: Epic of Kirta), la malfekunda reĝo, kiu plenumas ritojn en la templo por altiri al ĝi la revelacion de la dio Baalo en sonĝo.
Eĉ en antikva Grekio estis temploj specialaj por Sonĝoj. En la helena mitologio Morfeo estas la dio de la profetaj sonĝoj. Ĉi tiuj temploj nomiĝas inkubatoraj temploj. Temploj, kie la kredanto farus diversspecajn klopodojn altiri al li la sonĝojn. Inter la famaj inkubatoraj temploj estis la temploj de Asklepio, en la helena mitologio la dio de la medicino. En ĉi tiuj temploj oni preparis diversajn preparojn por allogi sonĝojn kiel drogmanio, baniĝi en banoj kun diversaj substancoj kaj apliki ban- kaj korpoleojn. Eĉ je revekiĝo post la sonĝo la pastroj havis rolon, ĉu per instrukcioj ĉu per medikamentoj kaj pocioj laŭ la sonĝo. Se persono ne povintus havi sonĝon, mesaĝisto aŭ pastro sonĝus por li. Fakte, laŭ la antikva grekaj lingvoj oni ne havas sed vidas sonĝon, do estas tipo de vizio.
En la biblia rakontaro elstaras iuj rakontoj pri sonĝoj kaj iliaj interpretado, ĉefe en la libro de Genezo. Estas la prapatro Jakobo kiu sonĝas pri anĝeloj levantaj kaj mallevantaj sur ŝtuparo ĉielen. Genezo sekvas per priskribo de la du sonĝojn de Jozef, kies avaran signifon facile deĉifris liaj fratoj kaj patro. Poste Jozef solvus la profetajn sonĝojn de Faraono, kiu nomas Jozefon iom kiel la deĉifristo de ĉifro. La interpretado, biblie: solvado, de siajn proprajn sonĝojn kaj de la sonĝojn de la Faraono tute ŝanĝis la kurson de la vivo de Jozefo. La vizio en sonĝo ankaŭ estas ekzempligita en la biblia rakonto de la reĝo Salomono de Izraelo dormante sur la sankta monto kiam li ricevis ordonon konstrui la templon en jerusalemo. La libro de Daniel rakontas pri Daniel kiel la sonĝanto de Nebukadnecar, reĝo de Babel.
Kontraste al ĉi tiu koncepto de homa pasiveco en la sorbado de la sonĝo, en la Malproksima Oriento, la reganta koncepto estis, ke en la sonĝo la animo entreprenis aktivan vagan vojaĝon, ĉu en la reala mondo, ĉu en la mondo de la animoj. En ĉi tiu vojaĝo la animo povus renkonti aliajn animojn kaj interagi kun ili kaj ankaŭ sperti spertojn de transcendeco, proksimeco al la percepto de vero, kaj kunfandiĝo kun estaĵo aŭ la esteco mem. Laŭ ĉi tiu koncepto estis danĝere veki la malnovan ekstere, ĉar tiam la animo povus perdi la ligon al la korpo. Laŭ konfuceismo la diaĵo de la sonĝoj estas la duko de Zhou.
Ofta supozo de orienta filozofia estas, ke en la sonĝa sperto oni povas atingi pli grandan veron ol en la sperto de reala vivo. Eĉ en ĉi tiuj kulturoj estis kutime fari preparojn dum vekaj horoj por atingi mistikajn spertojn en sonĝoj. Ekzemple en Ĉinio gravuloj dormis en temploj por peti la gvidon de la dioj.
Erich Fromm atentigas, ke tiu ĉi aliro ankaŭ estis akceptita de la popoloj Kiwaj de Gujano, kiuj kredis, ke se magiisto sukcesos kapti la animon de la sonĝulo, tio igus la sonĝulon neniam vekiĝo. Kaj en la Mohoka kaj Juma indianoj, kie la apero en sonĝo de ĵus mortintaj parencoj vekis grandan maltrankvilon. Dum la Aŝantioj kredis, ke se viro sonĝas seksumi kun edzino de alies, li devas esti punita pagante monpunon pro la delikto de adulto, ĉar lia animo kaj ŝia animo havis seksajn rilatojn inter ili. La diaĵo de sonĝo de la Zapotekoj, praloĝantaro de Meksiko, nomiĝas Pekala. En la Eŭska mitologio la diaĵo de sonĝoj nomiĝas Inguma. Li estis rigardata kiel malica forto, kiu eniris domojn nokte kaj turmentis la loĝantojn per koŝmaroj. Li ankaŭ mortigas homojn dormante.
Kontraste al ĉi tiuj aliroj, inter la grekoj kaj judoj aperis la nocioj, ke oni devas atribui al la sonĝo psikologian signifon. Ekzemple, Sokrato (laŭ Platono en Phaedo) kredis, ke sonĝoj esprimas la konsciencan voĉon, kaj tial devas esti konsiderataj serioze kaj obeitaj. Kontraste, en sia Respubliko Platono iris aliflanke, kaj vidis en la sonĝo esprimon de la neracia besto en la homo: "Al tiuj [voluptoj] ekestantaj en dormo, kiam la alia elemento de la animo, la logika, la homa, la modera, ekdormas kaj dum la sovaĝa kaj besta potenco saltas kaj celas plenumi sian instinkton." Lia disĉiplo Aristotelo klinis sin al la racio kaj kredis ("sur aŭgurado per sonĝoj"), ke en la sonĝo la homo povas vidi klare mensajn planojn kaj agadajn principojn. Li plue klasifikis la sonĝojn en tri: kialoj de eventoj okazantaj, signoj de aferoj okazantaj kaj hazardaj alvokoj. En Iliado, Homero mencias sonĝsolvantojn. Pindaro diras, ke Belerofono leviĝas matene kaj rapidas por trovi sonĝiston, kiu solvos tion, kion li sonĝis nokte.
La romanoj, kies imperio sekvis la ties de la grekoj, malsukcesis atingi la nivelon de klareco kaj profundo trovitaj en Platono kaj Aristotelo. La poeto Lukrecio ("Pri la naturo de la universo") argumentis, ke la sonĝo ĉefe traktas la aferojn, kiuj tage okupas la homon. La plej sistema teorio estis prezentita de Artemidorus, de la dua-jarcenta p.K., kiu dediĉis specialan libron, Oneirocritica, al la temo. Laŭ li, ekzistas kvin malsamaj specoj de sonĝo:
- Sonĝo - malkaŝantaj kaŝitajn vidindaĵojn,
- Vizio - kie la persono sonĝas,
- Profetaĵo - kiu estas revelacio farita dum dormado de anĝelo aŭ sanktulo,
- Fantazio - kie emocioj influas penson,
- Koŝmaro - kiu estas monstra iluzio de imago, kiu ŝajnas al infanoj kaj maljunuloj timigi aŭ vundi ilin.
En la babilona Talmudo estas prilaborita doktrino pri sonĝoj. La Amora Rav Cheseda diris: "Nesolvita sonĝo - ĝi estas kiel nelegita letero." Laŭ Erich Fromm, ĉi tiu aserto esprimas freŭdajn principojn, laŭ kiuj sonĝoj havas signifon. Multa intereso estas dediĉita en la Talmudo al la simboleco de la sonĝo, kaj ĝi havas multajn ekzemplojn de sonĝinterpretado. Elstara en la interpreto de la simboloj, ĉar neseksaj simboloj estas interpretataj kiel seksa enhavo. Ekzemple, sonĝo en kiu persono diluas olivarbon per olivoleo, indikas inceston, dum seksaj simboloj estas interpretataj kiel neseksaj enhavoj, kiel ekzemple homo, kiu sonĝas, ke seksrilatoj kun sia patrino estas konsiderata benita al troa inteligenteco. Ĉi tiu percepto fontas el la fakto, ke laŭ ilia percepto ĉiu simbolo indikas ion diferencan de sia kutima signifo
Vidu ankaŭ[redakti | redakti fonton]
Notoj[redakti | redakti fonton]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Morewedge, Carey K.; Norton, Michael I. (2009). "When dreaming is believing: The (motivated) interpretation of dreams". Journal of Personality and Social Psychology. 96 (2): 249–264. doi:10.1037/a0013264. PMID 19159131. Alirita la 31an de januaro 2020.