Marmoto: Malsamoj inter versioj

El Vikipedio, la libera enciklopedio
Browse history interactively
(Rigardi ŝanĝojn inter stabila kaj nuna versioj)
[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
← Iru al antaŭa ŝanĝoIru al sekvanta ŝanĝo →
Enhavo forigita Enhavo aldonita
VidaVikiteksto
Neniu resumo de redakto
KuBOT (diskuto | kontribuoj)
Robotoj
112 941 redaktoj
e Robot: Removing template: Taksonomio korektita; kosmetikaj ŝanĝoj
Linio 1: Linio 1:
{{Taksonomio korektita
{{Taksonomio
| nomo = Marmoto
|nomo = Marmoto
| fossil_range = Malfrua [[Mioceno]] - Lastatempe
|troveblo de fosilioj = Malfrua [[Mioceno]] - Lastatempe
| dosiero = Groundhog.jpg
|dosiero = Groundhog.jpg
| dosiero larĝo = 220px
|dosiero larĝo = 220px
| priskribo de dosiero = ''Marmota monax''
|priskribo de dosiero = ''Marmota monax''
| regno = [[Animaloj]]
|regno = [[Animaloj]]
| regno2 = animalo
|regno2 = animalo
| filumo = [[Ĥordulo]]j
|filumo = [[Ĥordulo]]j
| klaso = [[Mamulo]]j
|klaso = [[Mamulo]]j
| ordo = [[Ronĝulo]]j
|ordo = [[Ronĝulo]]j
| familio = [[Sciuredoj]]
|familio = [[Sciuredoj]]
| tribus = [[Marmotenoj]]
|tribo = [[Marmotenoj]]
| genro = '''''Marmota'''''
|genro = '''''Marmota'''''
| genro aŭtoritato = [[Johann Friedrich Blumenbach|Blumenbach]], 1779
|genro aŭtoritato = [[Johann Friedrich Blumenbach|Blumenbach]], 1779
| specioj de subdivizio = Specioj
|specioj de subdivizio = Specioj
| subdivizio2 =
|subdivizio2 = vidu tekston
|vikispecio =
vidu tekston
|komunejo =
}}
}}


Linio 25: Linio 26:
Dieto de marmotoj plejparte konsistas je plantaj partoj kiel [[herbo]]j, [[bero]]j, [[likeno]]j, [[musko]]j, [[radiko]]j kaj [[floro]]j.
Dieto de marmotoj plejparte konsistas je plantaj partoj kiel [[herbo]]j, [[bero]]j, [[likeno]]j, [[musko]]j, [[radiko]]j kaj [[floro]]j.


==Subgenroj kaj specioj==
== Subgenroj kaj specioj ==
Ĉi-sekvas la listo de ĉiuj specioj de genro ''Marmota'' kiel agnoskita far Thorington kaj Hoffman<ref>Thorington, R. W., Jr., and R. S. Hoffman. 2005. "Family Sciuridae". ''Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference'', pp. 754–818. D. E. Wilson and D. M. Reeder, eds. Johns Hopkins University Press, Baltimore.</ref> kun aldono de nova specio ''M. kastschenkoi'', difnita en jaro [[2003]].<ref name=forest/> Oni dividas la genron je du [[subgenro]]jn.
Ĉi-sekvas la listo de ĉiuj specioj de genro ''Marmota'' kiel agnoskita far Thorington kaj Hoffman<ref>Thorington, R. W., Jr., and R. S. Hoffman. 2005. "Family Sciuridae". ''Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference'', pp. 754–818. D. E. Wilson and D. M. Reeder, eds. Johns Hopkins University Press, Baltimore.</ref> kun aldono de nova specio ''M. kastschenkoi'', difnita en jaro [[2003]].<ref name=forest/> Oni dividas la genron je du [[subgenro]]jn.


Linio 54: Linio 55:
*†''[[Marmota vestus]]'', Nebrasko, Usono
*†''[[Marmota vestus]]'', Nebrasko, Usono


==Historio kaj etimologio==
== Historio kaj etimologio ==
[[File:Marmota primigenia.JPG|thumb|right|Skeleto de fosilia marmoto]]
[[Dosiero:Marmota primigenia.JPG|thumb|right|Skeleto de fosilia marmoto]]
Homoj konis marmotojn ekde antikvaj tempoj. La plej frua mencio de marmoto en skola verko estas la priskribo de "or-fosantaj formikoj" el raporto de [[Antikva Grekio|antikva greka]] historiisto [[Herodoto]] de [[-5-a jarcento]], Laŭ esploroj de [[francoj|franca]] [[etnologio|entologiisto]] [[Michel Peissel]] fakte temis pri [[himalaja marmoto]] en [[Deosai-plato]] kaj emo de lokaj triboj kiel [[brokpoj]] ellavi [[oro|oran]] polvon en marmotaj ternestoj.<ref>Peissel, Michel. "The Ants' Gold: The Discovery of the Greek El Dorado in the Himalayas". Collins, 1984. ISBN 978-0-00-272514-9.</ref>
Homoj konis marmotojn ekde antikvaj tempoj. La plej frua mencio de marmoto en skola verko estas la priskribo de "or-fosantaj formikoj" el raporto de [[Antikva Grekio|antikva greka]] historiisto [[Herodoto]] de [[-5-a jarcento]], Laŭ esploroj de [[francoj|franca]] [[etnologio|entologiisto]] [[Michel Peissel]] fakte temis pri [[himalaja marmoto]] en [[Deosai-plato]] kaj emo de lokaj triboj kiel [[brokpoj]] ellavi [[oro|oran]] polvon en marmotaj ternestoj.<ref>Peissel, Michel. "The Ants' Gold: The Discovery of the Greek El Dorado in the Himalayas". Collins, 1984. ISBN 978-0-00-272514-9.</ref>


Linio 62: Linio 63:
La [[marmota tago]] (''Groundhog day'') je [[2-a de februaro]] estas tradicia festo en multaj lokoj de [[Usono]] kaj [[Kanado]]. Oni festas ĝin ĉiujare ekde [[1887]] en [[Pensilvanio]], kvankam rekordoj pri eĉ pli fruaj festoj ekzistas. Ekde [[2010]] en [[Alasko]] oni nomas la feston ''Marmot day'', ĉar [[alaska marmoto|alaska]] kaj [[griza marmoto]] estas pli kutimaj en la ŝtato ol la [[arbara marmoto]] (''groundhog'').<ref>The Associated Press. [http://www.newsminer.com/view/full_story/5722944/article-Alaska-to-celebrate-its-first-Marmot-Day-? "Alaska to Celebrate its First Marmot Day"], Fairbanks Daily News-Miner. Feb. 1, 2010. Accessed Feb. 1, 2010.</ref>
La [[marmota tago]] (''Groundhog day'') je [[2-a de februaro]] estas tradicia festo en multaj lokoj de [[Usono]] kaj [[Kanado]]. Oni festas ĝin ĉiujare ekde [[1887]] en [[Pensilvanio]], kvankam rekordoj pri eĉ pli fruaj festoj ekzistas. Ekde [[2010]] en [[Alasko]] oni nomas la feston ''Marmot day'', ĉar [[alaska marmoto|alaska]] kaj [[griza marmoto]] estas pli kutimaj en la ŝtato ol la [[arbara marmoto]] (''groundhog'').<ref>The Associated Press. [http://www.newsminer.com/view/full_story/5722944/article-Alaska-to-celebrate-its-first-Marmot-Day-? "Alaska to Celebrate its First Marmot Day"], Fairbanks Daily News-Miner. Feb. 1, 2010. Accessed Feb. 1, 2010.</ref>


==Galerio de specioj==
== Galerio de specioj ==
<gallery perrow=5>
<gallery perrow=5>
Image:Marmot_princeton.JPG|[[Flavventra marmoto]] (''Marmota flaviventris''), apud [[Princeton, Brita Kolumbio|Princeton]], [[Brita Kolumbio]]
Image:Marmot_princeton.JPG|[[Flavventra marmoto]] (''Marmota flaviventris''), apud [[Princeton, Brita Kolumbio|Princeton]], [[Brita Kolumbio]]
Linio 82: Linio 83:
<br clear=all>
<br clear=all>


==Referencoj==
== Referencoj ==
<references/>
<references/>


Kiel registrite je 03:00, 28 nov. 2012

Kiel legi la taksonomionVikipedio:Kiel legi la taksonomion
Kiel legi la taksonomion
Marmoto
Troveblo de fosilioj: Malfrua Mioceno - Lastatempe
Marmota monax
Marmota monax
Biologia klasado
Regno: Animaloj
Filumo: Ĥorduloj
Klaso: Mamuloj
Ordo: Ronĝuloj
Familio: Sciuredoj
Tribo: Marmotenoj
Genro: Marmota
Blumenbach, 1779
Specioj

vidu tekston

Aliaj Vikimediaj projektoj
Sistematiko en Vikispecioj
Komunejo pri Marmoto
v • d • r

Marmoto (Marmota) estas holarkta genro de mamuloj el la ordo de ronĝuloj, familio sciuredoj. Entute oni agnoskas 15 speciojn en la genro. Arealoj de la plej konataj specioj inkluzivas plaejparte montarajn areojn kiel Alpoj, Karpatoj, Tatroj, Pireneoj kaj nordaj Apeninoj en Eŭropo, Roka Montaro, Kaskada Montaro, Black Hills kaj Sierra Nevada en Norda Ameriko, Deosai-plato en Pakistano kaj Ladako en Bharato. Krome marmotoj troveblas en vastaj kaj sekaj Eŭraziaj stepoj. La arbara marmoto (Marmota monax) troveblas en arbaraj regionoj tra plejparto de Usono kaj Kanado, ekde suduesta Georgio ĝis Alasko. La preria hundo, kiu troveblas en preriaj regionoj de Usono, ankaŭ estis iam konsiderata marmoto, sed nun zoologiistoj apartenigis ĝin en apartan genron Cynomys.

Marmotoj plej kutime vivas en ternestoj aŭ en piloj de falintaj rokoj. En malvarmaj regionoj ili hiberniĝas dum vintro. Plimulto de marmotoj estas tre sociaj kaj kunekzistas en grandaj grupoj. Ili uzas laŭtajn fajfojn kiel signalojn por komunikado, aparte en danĝero.

Dieto de marmotoj plejparte konsistas je plantaj partoj kiel herboj, beroj, likenoj, muskoj, radikoj kaj floroj.

Subgenroj kaj specioj

Ĉi-sekvas la listo de ĉiuj specioj de genro Marmota kiel agnoskita far Thorington kaj Hoffman[1] kun aldono de nova specio M. kastschenkoi, difnita en jaro 2003.[2] Oni dividas la genron je du subgenrojn.

Krome, fosiliaj datumoj sugestas ekziston de almenaŭ kvar formortintaj specioj de marmotoj:

Historio kaj etimologio

Skeleto de fosilia marmoto

Homoj konis marmotojn ekde antikvaj tempoj. La plej frua mencio de marmoto en skola verko estas la priskribo de "or-fosantaj formikoj" el raporto de antikva greka historiisto Herodoto de -5-a jarcento, Laŭ esploroj de franca entologiisto Michel Peissel fakte temis pri himalaja marmoto en Deosai-plato kaj emo de lokaj triboj kiel brokpoj ellavi oran polvon en marmotaj ternestoj.[3]

La etimologio de vorto 'marmot' estas neklara. Unu el teorioj estas ke ĝi devenas de gaŭla-latinida prefikso marm-, signifanta "murmuro" (ekzemplo de onomatopeo). Alia ebla deveno estas de post-klasika latina mus montanus, t.e. "monta muso".[4]

La marmota tago (Groundhog day) je 2-a de februaro estas tradicia festo en multaj lokoj de Usono kaj Kanado. Oni festas ĝin ĉiujare ekde 1887 en Pensilvanio, kvankam rekordoj pri eĉ pli fruaj festoj ekzistas. Ekde 2010 en Alasko oni nomas la feston Marmot day, ĉar alaska kaj griza marmoto estas pli kutimaj en la ŝtato ol la arbara marmoto (groundhog).[5]

Galerio de specioj



Referencoj

  1. ↑ Thorington, R. W., Jr., and R. S. Hoffman. 2005. "Family Sciuridae". Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference, pp. 754–818. D. E. Wilson and D. M. Reeder, eds. Johns Hopkins University Press, Baltimore.
  2. ↑ 2,0 2,1 (2003) “On species status of the forest-steppe marmot Marmota kastschenkoi (Rodentia, Marmotinae)”, Zoologičeskij žurnal 82 (12), p. 1498–1505. 
  3. ↑ Peissel, Michel. "The Ants' Gold: The Discovery of the Greek El Dorado in the Himalayas". Collins, 1984. ISBN 978-0-00-272514-9.
  4. ↑ "Marmot". Oxford English Dictionary (3rd ed.). Oxford University Press. 2001.
  5. ↑ The Associated Press. "Alaska to Celebrate its First Marmot Day", Fairbanks Daily News-Miner. Feb. 1, 2010. Accessed Feb. 1, 2010.

Eksteraj ligiloj

Portala ikonoPortalo pri Zoologio
Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=Marmoto&oldid=4755499"