Elbląg
.jpg)
| Elbląg, (esperante: Elblongo) | |||||
|
|
| ||||
| Flago | Blazono | ||||
_ID_644686.jpg) | |||||
| eksterdistrikta urbo en Pollando • urbo • Hansa urbo • urbego | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
| |||||
| |||||
|
| |||||
 Mapo
| |||||
| Genitivo de la nomo | Elbląga | ||||
| Provinco | Varmio-Mazurio | ||||
| Distrikto-rajta | Jes | ||||
| Distrikto | Elbląg | ||||
| Komunumo | Komunumo Elbląg | ||||
| Speco de komunumo | Urba | ||||
| Fondita en | 1237 | ||||
| Urborajtoj | 8.03.1246 | ||||
| Koordinatoj | 54° 6′ N, 19° 24′ O (mapo)54.09444444444419.404166666667Koordinatoj: 54° 6′ N, 19° 24′ O (mapo) | ||||
| Koordinatoj | 54° 9′ N, 19° 25′ O (mapo)54.15222222222219.408888888889Koordinatoj: 54° 9′ N, 19° 25′ O (mapo) | ||||
| Areo | 80 km² | ||||
| Loĝantaro | 127892 (en 2006 UM) | ||||
| Loĝdenso | 1 560 loĝ./km² | ||||
| Poŝtkodo | od 82-300 do 82-315 | ||||
| Telefona antaŭkodo | 55 | ||||
| Aŭtokodo | NE | ||||
| Estro | Jerzy Wilk (Georgo Wilk) | ||||
| Titolo de estro | Urbestro | ||||
| Nomo de estraro | Urba Konsilantaro de Elblongo | ||||
| Adreso de estraro | ul. Łączności 1 | ||||
| Retpoŝto de estraro | prezydent@elblag.com.pl | ||||
| Poŝtkodo de estraro | 82-300 | ||||
| Telefono de estraro | (+48) 55 239 3000 | ||||
| Fakso de estraro | (+48) 55 235 3555 | ||||
| Poŝto de estraro | umelblag@elblag.com.pl | ||||
| Komunuma retejo | http://www.umelblag.pl | ||||
Elbląg (esperante: Elblongo; pruse Elbings; latine Elbinga, Elbingus; germane Elbing; ruse: Эльблонг) – ĝi estas la distrikta urbo en la Varmio-Mazuria Vojevodio, ĝi estas la sidejo de la Distrikto Elbląski kaj de la Vilaĝa Komunumo Elbląg, sed la urbo mem estas aparta de la Distrikto Elbląski kaj la Vilaĝa Komunumo Elbląg. De la jaro 1992 Elbląg estas la sidejo de la Elblonga Diocezo. Ĝi estas la plej malnova urbo en la Vojevodio kaj apartenas al la plej malnovaj urboj en Pollando (fondita en la jaro 1237, urborajtoj en la jaro 1246). La urbo havis la rajton aktive partopreni dum la elektado de la polaj reĝoj. La urbo estas la plej malalte lokita super la marnivelo (apude de la urbo estas la rekorda depresio en Pollando t.e. -1,8 m sub la marnivelo. Ĝi situas ĉe la elfluo de la rivero Elbląg al la Vistula Laguno. La 30an de junio 2012 loĝis en ĝi 123 977 enloĝantoj.
Ĝis la jaro 1945 la urbo estis parto de Orienta Prusio kaj apartenis al Germanio. Dum la Mezepoko la urbo apartenis al la komerca Hansa Ligo (vidu la suban mapon).
Historio
Famuloj
- Günter Merbach - (naskiĝinta la 4-an de septembro 1928 en Elbląg-Elbing, mortinta la 16-an de julio 2003 en Arnstadt) estis germana historiisto, verkisto kaj literaturscienculo.
La honoraj civitanoj: La titoloj donitaj antaŭ la jaro 1945
La titoloj donitaj post la jaro 1989 (en krampoj la dato)
- Johano Paŭlo la 2-a (1999)
- Lech Wałęsa (2011)
- Lech Baranowski (1995) – założyciel pierwszego po wojnie Urzędu Pocztowego w Elblągu
- Ryszard Tomczyk (2011) - pisarz, publicysta związany z Elblągiem
- Marian Biskup (2007) – profesor, wybitny znawca historii Pomorza Gdańskiego i dziejów zakonu krzyżackiego
- Henryk Iwaniec (2006) – światowej sławy matematyk, zajmuje się liczbami pierwszymi
- pastro Mieczysław Józefczyk (1994) – miłośnik historii Elbląga, kapelan „Solidarności”, kapelan b. żołnierzy AK
- frato Czesław Klimuszko (2004) – o. franciszkanin, zielarz i wizjoner
- generalo Bolesław Nieczuja-Ostrowski (1992) – legendarny dowódca 106 Dywizji Armii Krajowej
- Mateusz Markiewicz (2009) - założyciel pierwszej pierogarni w Elblągu
- Stanisław Piekarski (1994) – tramwajarz, jeden z elbląskich pionierów
- Helena Pilejczyk (2002) – łyżwiarka szybka, medalistka olimpijska
- Ryszard Rynkowski (2002) – polski piosenkarz, dawniej związany z grupą „Vox”, obecnie solista
- Hans G. Schrock-Opitz (1997) – były mieszkaniec Elbląga, zamieszkały w Niemczech popularyzator i sponsor elbląskiego środowiska tanecznego
- Hans-Jürgen Schuch (2003) – urodzony w Elblągu, zamieszkały w Niemczech emerytowany dyrektor muzeum Wollbeck i przewodniczący Stowarzyszenia Truso
- Stanisław Wójcicki (1993) – jeden z elbląskich pionierów, członek Morskiej Grupy Operacyjnej organizującej życie pierwszym mieszkańcom miasta
Partneraj urboj
Baltijsk (Rusio)
Baoji (Ĉinio)
Compiègne (Francio)
Kokimbo / Coquimbo (Ĉilio)
Druskininkai (Litovio)- Kenigsbergo / Kaliningrad (Rusio)
Leer (Germanio)
Liepāja (Latvio)
Navahrudak (Belarusio)
Ronneby (Svedio)- Tajnan / Tainan (Ĉinio)
Ternopilo / Ternopil (Ukrainio)
Trowbridge (Britio)
.svg){kind=small}
Esperanto en la urbo
Historio de E-Movado en la urbo
Elbląskie Stowarzyszenie Esperanto-Societo en Elbląg / Elbing La 22-an de oktobro 1912: Na zaproszenie pana Greffa, z wykształcenia chemika, wczoraj wieczorem o godz. 20.30 w Instytucie Handlowym, prowadzonym przez rajcę handlowego pana Emila Siede, zebrało się łącznie 32 kobiet i mężczyzn celem utworzenia w Elblągu Towarzystwa Esperanto*. Podczas spotkania miał miejsce wykład pana Greffa na temat tego międzynarodowego języka pomocniczego i jego podstawowych założeń. Po nim nastąpiło oficjalne zawiązanie Elbląskiego Towarzystwa Esperanto. Jego pełna nazwa brzmi: „Elbląskie Towarzystwo Esperanto, oficjalna grupa Niemieckiego Związku Esperanto i Universala Esperanto-Asocio (UEA)”. Nastąpiły też obrady, podczas których ustalono i przyjęto statut oraz wybrano członków zarządu. Przewodniczącym został chemik Greff, protokolantem nauczyciel August Glowitz, a skarbnikiem pracownik poczty Nicolaus Kubicki. W skład komisji zostali wybrani: pani Kantor Carstenn, panna Penner i telegrafistka panna Johanna Zellweger oraz panowie rajca miejski Emil Siede, nauczyciel Ernst Reichert i pan Walter. Ćwiczenia będą odbywały się regularnie w poniedziałki o 20.15 w lokalu zakładowym. Ci członkowie stowarzyszenia, którym ten dzień nie pasuje, mogą spotkać się we wtorek w domu przewodniczącego, który mieści się przy ulicy Wyspiańskiego 27 (niem. Talstraße). Nieobecni w poniedziałek na spotkaniu członkowie stowarzyszenia zostaną poinstruowani przez przewodniczącego odnośnie spotkania, które miało miejsce w dzień poprzedni. Do niego można też składać wszelakie zapytania oraz oświadczenia odnośnie członkostwa w stowarzyszeniu (ENN, wtorek, 22.10.1912 r.).
Klub esperanto tworzyli na początku nauczyciele jak August Glowitz, czy Ernst Reichert, radca miejski Emil Siede, ale też pracownicy poczty jak Nicolaus Kubicki, czy telegrafistka Johanna Zellweger. Wszelkie nowinki tego rodzaju, czy techniczne - zawsze znajdowały w ówczesnym Elblągu podatny grunt.
1959 jaro
Polski Związek Esperantystów - Pola Esperanto-Asocio Oddział w Elblągu podaje do wiadomości, iż od dnia 18 kwietnia organizuje stały kurs języka esperanto, informował Dziennik Bałtycki z 15 kwietnia 1959 roku.
Pierwszy kurs języka międzynarodowego rozpocznie się 18 bm. o godz.17 w klubie „Truso" w Elblągu przy ulicy Bielańskiej. Kurs prowadzić będzie ob. Piotr Dowejko, wydelegowany przez P.Z.E. Okręgu Gdańskiego. Zapisy i wpłaty przyjmowane będą na miejscu. Dla młodzieży szkolnej i kolejarzy przewidziana jest zniżka 50 proc. Przypominamy, że w dniach 24-31 lipca br. odbędzie się XV Zjazd Młodych Esparantystów Świata w Gdańsku oraz w dniach 1-3 sierpnia br. 44 Międzynarodowy Kongres Esparantystów w Warszawie organizowany przez Zarząd Główny P.Z.E. Udział w tych dwóch międzynarodowych imprezach zapewni każdemu znajomość języka esperanto.
1963 jaro
Niedawno na terenie EDK powstał Oddział Esperantystów Polskich w Elblągu, informował Dziennik Bałtycki z 31 grudnia 1963 r.
Oddział prowadzi kursy esperanto oraz przyjmuje zapisy esperantystów nie zrzeszonych w oddziale. Aktivas de tiam Zbigniew Tomanek, Janusz Sulżycki, Stefano Tuszer, Vinĉjo, Adam Olszewski kaj Janusz Ostrowski.
La 7-an de novembro 2014 venis de Kwidzyn dum sia turneo tra Pollando la Senata Esperanto-ekspozicio, kiu unue estis oktobre 2012 en Varsovio en la Pola Senato kaj estis organizita okaze de la 125-jara Jubileo de Esperanto kaj la Konferenco pri Esperanto en Pola Parlamento organizita de polaj parlamentanoj i.a. senatano Edmund Wittbrodt kaj fare de Pola Asocio Eŭropo - Demokratio - Esperanto (EDE-Pollando) kun financa helpo de Mecenato de Esperanto el Japanio Etsuo Miyoshi. La E-ekspozicio post la Senato estis prezentata en Varsovio, Malborko, Nowy Staw, Tczew, Gdynia, Pelplin, Wołów, Złotoryja, Vroclavo, Sosnowiec, Czeladź, Będzin, Lębork, Łeba, Lodzo, Łowicz, Sztum, Kwidzyn, Rumia, Mysłowice, la ekspozicion invitis al la urbo Elizabeta Szczesiul-Cieślak (la redaktorino de la gazeto por handikapuloj "Razem z Tobą" / "Kune kun Vi", la duonfilino de la mondfama loka esperantisto Stefano Tuszer (li estis blindulo, la iama vicprezidanto de LIBE, li mortis en la jaro 2002) kaj la Urbestro de Elblongo Jerzy Wilk / Georgo Wilk sub kies Patroneco okazis la Ekspozicio kaj la lokaj esperantistoj. La vernisaĝo okazis la 24-an de novembro 2014 kaj ĝi estos ligita kun la oficiala inaŭguro de la Skvaro de Ludoviko Zamenhof (la unua ZEO en Elblongo) proksime de la nova Urbodomo, ĉio okazis kun la ĉeesto de la Aŭtoritatoj de la Urbo, la lokaj filio de la Radio Olsztyn kaj la gazetaro kaj la ekspozicio daŭros ĝis la 12-a de decembro 2014.
(Jen LIGILO al la urboplana portalo de la urbo Elbląg / Elblongo
http://portalmapowy.umelblag.pl/pm/gui/ , kie vi povas trovi la unuan ZEOon t.e. la Skvaron de Ludoviko Zamenhof).
La vernisaĝo okazis en la ekspoziciejo de la Malnova Urbodomo ĉe la Katedralo en la historia, malnova kvartalo de la urbo (vidu la apudan foton), krome en la Urbodomo okazis la rapida kurso "Esperanto dum 5 tagoj" gvidata de Eduardo Kozyra el Malborko, la vic-prezidanto de Pola Asocio Eŭropo - Demokratio - Esperanto (EDE-Pollando) kaj kunordiganto de la ekspozicio, dum la komenco de la kurso la 25-an de novembro 2014 estis prezentita la monologo "Doktoro Esperanto" de Mario Migliucci en la traduko al la pola de Roman Dobrzyński.
De Elblongo la Senata E-Ekspozicio ekveturis al Słupsk ĉar estis invitita de Urbestro de Słupsk Robert Biedroń kaj doktoriĝ-kandidato en Pomeria Akademio Mariusz Borysiewicz.
