La Tiboj
| Les Thibault | |
|---|---|
| |
| literatura verko • serio de verkoj | |
| Aŭtoroj | |
| Aŭtoro | Roger Martin du Gard |
| Lingvoj | |
| Lingvo | franca lingvo |
| Eldonado | |
| Eldondato | 1939 |
| Eldonejo | La Nouvelle Revue Française |
La Familio Tibo (france Les Thibault) estas okvoluma seria romano de la franca verkisto Roger Martin du Gard, konsistanta el ok libroj, eldonitaj de 1922 ĝis 1940. La romano sekvas la vivojn kaj travivaĵojn de du fratoj de la Tibo-familio, kiuj ambaŭ ricevis striktan katolikan edukon en burĝa franca familio, ĝis la fino de la Unua Mondmilito [1].
Ĝuste ĉi tiu verko gajnis al du Gard la Nobel-premion pri literaturo en 1937 [2] por "la arta viveco kaj lojaleco, en kiuj li pentris la kontrastojn en la vivoj de homoj kaj ankaŭ la fundamentajn aspektojn de la vivo de nia tempo."
Intriga resumo
[redakti | redakti fonton]La intrigo de la libro okazas ekde la komenco de la 20-a jarcento ĝis la fino de la Unua Mondmilito. Ĝi priskribas du francajn familiojn de la burĝaro :
- La familio Tibo estas katolika familio. La estro de la familio, Oscar Tibo, administras sian familion tirane sed pro amo. Liaj du filoj, Jacques kaj Antoine, estas tute maloj. Unu estas kuracisto kaj la alia batalema socialisto. La verkisto sekvas iliajn vivojn en la Belle Époque tra Unua Mondmilito ĝis iliaj mortoj.
- La familio de Fontanin estas protestanta familio. La gepatroj estas Jerome kaj Terez, kaj iliaj infanoj estas Daniel kaj Jenny. Jerome forlasas la domon kaj forlasas Therese por prizorgi iliajn infanojn.
La membroj de la familioj prezentitaj en la verko vivas ĉiujn eblajn spertojn asociitajn kun la kredoj kaj opinioj de ilia tempo, kaj estas fakte portreto de la tiama franca socio.
Unua volumo - Le Cahier gris (La Griza Kajero)
[redakti | redakti fonton]Tiu volumo malfermiĝas en Parizo en 1904. La lernejaj estroj malkovras kajeron enhavantan korespondadon inter du knaboj samklasanaj: la katolika Jacques Tibo kaj la protestanta Daniel de Fontanin. La katolikaj lernejaj aŭtoritatoj kredas, ke la korespodado temas samseksecon. Efektive, la knaboj timas ke la korspondado estus misinterpretita fare de la lernejestroj kaj forfuĝas al Marsejlo kun la celo atingi Nord-Afrikon per ŝipo. La patro de Jacques, Oscar Tibo, kiu estas strikta katolika burĝo, sendas sian majoratulon, Antoine, medicinan studenton, post ili por alporti sian fraton Jacques hejmen. Post multaj aventuroj kaj renkontiĝo kun la familio de Daniel, Antoine sukcesas resendi la knabojn al ilia hejmo. Dum Daniel estas varme bonvenigita en lian hejmon, Jacques estas sendita fare de lia patro al institucio por la ĝustigo de junaj deliktintoj, institucio fondita de li mem kaj kiu celas trankviligi la junulojn per strikta disciplino, kaj memkompreneble li estas malpermesita havi ajnan plian kontakton kun Daniel.
Dua volumo - Le Pénitencier (La Malliberejo aŭ Pentofarejo)
[redakti | redakti fonton]En tiu ĉi volumo Antoine vizitas Jacques en la institucio, kaj estas profunde imponita de la traktado de lia frato. Li sukcesas konvinki sian patron preni la knabon el la institucio, kaj provi eduki lin en lia propra hejmo. Malgraŭ la malpermeso de lia patro, Antoine permesas al Jacques vidi sian amikon Daniel. Jenny, la fratino de Daniel, ne ŝatas Jacques, kiu estas engaĝita pri romantika aventuro kun ilia mastrumisto, sed ŝi revenas al sia hejmo en Alzaco, lasante Jacques malĝoja. Daniel enamiĝas al sia kuzino kiu ne amas lin reen.
Tria volumo - La Belle Saison (Senzorgaj Tagoj)
[redakti | redakti fonton]Tiu ĉi volumo priskribas la intrigojn de la tri herooj kvin jarojn poste kaj ĉefe priskribas iliajn junularajn aventurojn, kiuj inkluzivas distron kaj diversajn amrilatojn. Jacques kaj Jenny komencas rilatiĝi, dum Daniel sekvas la paŝojn de sia patro kiam temas pri virinoj.
Kvara volumo - La Consultation (konsulto)
[redakti | redakti fonton]En tiu ĉi volumo temigas la intrigo daŭras post transsaltado de 3 jaroj, kaj la jaro estas 1913. Antoine estras sukcesan medicinan klinikon, dum Jacques malaperis sub misteraj cirkonstancoj. Tiu volumo temigas pli la intrigojn de Antoine, kiu estas nove enamiĝinte kun knabino de malajzia origino, kiu laboras kiel mastrumisto por lia patro, sed ŝi estas nove enamiĝinte kun Jacques, kaj decidas trovi lin.
Kvina volumo - La Sorellina
[redakti | redakti fonton]Tiu ĉi volumo temigas la serĉon por la mankanta Jacques. Antoine malkovras rakonton nomitan "Sorellina" publikigita en svisa revuo, kiu priskribas intrigon kiu forte similas la vivon de Jacques. Li sekvas la verkinton kaj efektive trovas sian fraton, kiu intertempe implikiĝis en radikala politiko. Antoine konvinkas Jacques reveni al Parizo kaj diri adiaŭon al ilia baldaŭ mortonta patro.
Sesa volumo - La Mort du père (Morto de la patro)
[redakti | redakti fonton]En tiu ĉi volumo temigas la morto de la patro estas detale priskribita, sed finfine Oscar Tibo ne rekonas sian filon Jacques. Inter la dokumentoj lasitaj de la patro troviĝis fotoj kaj leteroj indikante profundan rilaton inter la patro kaj alia virino post la morto de la patrino. Jacques forigas la mastrumistinon kaj ricevas leteron de Daniel, kiu aliĝis al la armeo kaj petas renovigi ilian amikecon.
Sepa volumo - l'Été 1914 (Somero 1914)
[redakti | redakti fonton]Tio estas la plej longa volumo, kaj ĝi koncentriĝas pri la periodo antaŭ kaj post la Mondmilito. Antoine Thibaut nun estas konata kuracisto kaj havas rilaton kun edziĝinta virino. Kontraste, lia frato Jacques estas fervora socialisto, kiu pasigas sian tempon en la politike radikalaj rondoj en Ĝenevo. La verko ĉefe temigas la priskribon de la aktiva agado de la socialismaj kaj radikalaj fluoj antaŭ la ebleco de eksplodo de milito inter la potencaj fortoj en Eŭropo. Daniel de Fontanin, kiu fariĝis esperiga pentristo, renkontas Jacques en Parizo esperante renovigi iliajn malnovajn rilatojn, sed iliaj vivvojoj iras en kontraŭaj direktoj. Jacques kaj Jenny enamiĝas profunde, sed kiam manĝante en restoracio ili kontraŭvole iĝas atestantoj de la murdo de Jean Jaurès (la 31-an de julio), la gvidanto de la socialistoj kiuj estis kontraŭbatalantaj la militon. Je la sekva tago okazas la franca mobilizado (1-a de aŭgusto). La 4-an de aŭgusto, la germana invado komenciĝas kaj Jacques prenas lastan senesperan agon de Bazelo ĉe la fronto en Alzaco por voki sur la soldatoj ĉesi batali. Post tiujn eventoj ne ekzistas eskapo el la milito, kaj Jacques, kiu forte kontraŭas la militon, forfuĝas al Svislando kun falsitaj paperoj (identiga dokumento) kaj lasas Jenny en Parizo. Kun la helpo de alia aktivulo, (kelkaj kritikistoj atribuas al li similecon al Lenin, kiu vigle kontraŭis aliĝi al la mondmilito) li distribuas flugfoliojn el aviadilo kontraŭ la milito, sed la aviadilo kraŝas kaj Jacques estas grave vundita. Li estas kaptita kiel perfidema spiono fare de la francoj kaj ekzekutita.
Oka volumo - l'Épilogue (epilogo)
[redakti | redakti fonton]En la Epilogo, la leganto lernas ke Antoine estis trafita per venena gaso ĉe la fronto. Li alvenas en sanatorio kaj kiel kuracisto li ekkomprenas ke senespera malkresko kaj dolora fino atendas lin. Do tiu volumo temigas la rakontojn de la lastaj tagoj de Antoine Tibo en 1918, post la milito.
Analizo
[redakti | redakti fonton]Roger Martin du Gard verkis tiun ĉi romanon (kiel sia pli frua romano Jean Barois) por prezenti en senpartia maniero la moralajn kaj ideologiajn problemojn de nuntempa franca socio sojle de Unua Mondmilito. La plej granda parto de la verko montras ĉi tiun socion tra la prismo de la personecoj de individuoj reprezentantoj de la epoko: la fratoj Thibault kaj la familio de Fontanin. La escepto estas la fragmento montranta la semajnojn tuj antaŭ la eksplodo de la milito, enhavanta detalan priskribon de sociaj reagoj. La redaktadon de la verko antaŭis la preparado de ampleksa dokumentaro [3].
La kronologio de la evoluo de la Tibo-familio reflektas la evoluon de sociaj kaj moralaj aferoj fone de la franca burĝara vivo ekde la komenco de la 20-a jarcento ĝis la Unua Mondmilito. [4] Kiel reago al burĝa kaj aŭtoritatema patro, lia juna filo, Jacques, turnas la dorson al li kaj kondamnas la katolikan religion, kiun li anstataŭigas per revolucia socialismo [5]. La plej aĝa filo, aliflanke, ricevas la vivtradicion de la meza klaso, sed ankaŭ perdas fidon al la religio. En la fino, ambaŭ fratoj mortas en la milito.
La verko estas dotita per la potenco de epopeo, kaj la unuaj ĉapitroj de la unua volumo pruvas tion, skribas la konata franca kritikisto, René Lalou. La verko estas plena de eventoj, kiuj fascinas la leganton, unuflanke, sed ne rompas la unuecan forman kadron de la intrigo. Meze de la tute implikita intrigo elstaras du ĉeffiguroj: Jacques kaj lia pli maljuna frato Antoine. Malgraŭ la forta persona rilato inter ili, iliaj personecoj estas kiel oksimoroj unu al la alia. Jacques estas la ribelanto dum Antoine estas la stabila, ekvilibra frato. Jacques kaptas la koron de la leganto estante honesta kaj vera, idealisto batalanta por sia kredo. Li ribelas ekde sia infanaĝo kontraŭ la universala maljusteco kaj batalas kontraŭ la malamikoj de la paco. La sorto de Jacques Tibo estas ligita al la sorto de Eŭropo.
Antoine estas realisto kiu unue provas sekvi la sulkon kaj sukcesi. Li havas interesan miksaĵon de egoismo kaj sindonemo. Li rekonas la kompleksecon de la homa menso, kiu konsistas el kaj bono kaj malbono. Li ne ignoras la difektojn de la kapitalisma socio, sed li ne kredas je la potenco de revolucio ŝanĝi la situacion. En decida momento, li ĉesigas la suferon de sia patro, kvankam li per fari tio li eksteras de la aŭtoritato de kuracisto. Sed ĉi tiu lia ago ne ĝenas lian ripozon; Li vivas en paco kun la du estaĵoj en li. La herooj de la verko partoprenas, ĉiu laŭ sia maniero, en la eventoj de la tempo. La "Domo Tibo" estas verko kunmetita de la laboro de kaj romantika kaj historiisto.
La familio Thibault estas realisma romano, inspirita de la verkoj de Tolstoj (precipe la romano Anna Karenina), kiun la aŭtoro de la verko admiris. Sekvante la verkon de la rusa verkisto, Roger Martin du Gard priskribis en la verko ne nur la agojn kaj sorton de la roluloj, sed ankaŭ iliajn spiritajn dilemojn, inkluzive de tiuj koncerne la signifon kaj celon de vivo. La reflektadoj de la roluloj estas rememoritaj sen ajna komento de la verkinto. La malvenko de ambaŭ fratoj Thibault - la tragika morto de Jacque, la seniluziiĝo de Antonio en homoj antaŭ la morto - reflektas la moralan konfuzon regantan en la franca socio antaŭ kaj post la Unua Mondmilito. La pesimismo de la fino estas kombinita kun alvoko al legantoj neniam permesi militon okazi denove. La romano enhavas elementojn de naturalisma poetiko en la scenoj de la malsano kaj morto de Oscar Thibault, sed ĝi ne adoptas determinisman vizion de la mondo kiel rekomendite fare de naturistoj.
En liaj aŭtobiografiaj memuaroj, du Gard diras ke li estis tre influita per Milito kaj Paco de Tolstoj kaj decidis verki simile. Laŭ li, oni povas nur lerni multe da bonaĵojn de la verkaro de la rusa verkisto. Ja Albert Camus nomis du Gard "la franca Tolstoj".
Gajno de la prestiĝa Nobel-premio por la verko surprizis multajn, ĉar, laŭ ilia opinio, du Gard ne faris realan markon sur la franca literaturo. Precipe oni kritikis la verkon, kiu estis opiniita kiel malmoderna kaj en sia enhavo kaj en sia literatura tekniko. La larĝa kanvaso etendita en la multaj volumoj, kiujn du Gard plenigis kun multaj analizaj kaj priskribaj detaloj, estas speco de reflekto al la romanoj en la dua duono de la 19-a jarcento. Tamen, multaj laŭdis la karakteran analizon kaj epopeajn priskribojn en la verko.
Pri Esperanto
[redakti | redakti fonton]En Les Thibault - L'été 1914, li tiel skribis pri esperanto:
„Ĉe la bazo de la ŝtuparo tri viroj vigle diskutis en lingvo, kiu estis nek la hispana, nek la itala. Temis pri tri fervoraj esperantistoj. Unu el ili, Charpentier, profesoro en Laŭzano, veninte ĉi tiun tagon por aŭskulti la prelegon de Janotte, estris revuon sufiĉe legatan en la revoluciulaj medioj: ‚La esperantisto de Lemano’. Li neniam maltrafis okazon aserti, ke unu el la ĉefaj bezonoj de la internacia mondo estas universala lingvo, ke la alpreno de Esperanto, komuna helpilo de ĉiuj naciaj lingvoj, faciligos materialajn kaj spiritajn interŝanĝojn inter la homoj, kaj li ŝatis apogi sin sur la respektinda aŭtoritato de Kartezio, kiu, en privata letero, tre precize esprimis sian deziron de universala lingvo, tre facile lernebla, prononcebla kaj skribebla, kaj, tio estas precipa, kiu helpos komprenon ...”
Adaptiĝoj
[redakti | redakti fonton]La romanserio The Thibauts estis adaptita en televidserion en Francio dufoje, en 1972 kaj 2003.
- 1972 : Les Thibault, ORTF televidserio en ses 90-minutaj epizodoj, reĝisorita de André Michel kaj Alain Boudet, kun Charles Vanel en la rolo de Oscar Thibault 98
- 2003 : Les Thibault, France Télévisions teleserio en kvar 90-minutaj epizodoj, adaptado de Jean-Claude Carrière, Joëlle Goron kaj Jean-Daniel Verhaeghe, kun Jean Yanne en la rolo de Oscar Thibault.
Bibliografio
[redakti | redakti fonton]- Roger Martin du Gard,, t. Mi, Parizo, Gallimard, kol. " Pléiade Biblioteko ",1955, p. XXXIX al CXL.
- Albert Camus,, vol. Mi, Parizo, Gallimard, kol. "Pléiade Biblioteko",1955, p. VII ĝis XXIX.
- René Garguilo,, Parizo, C. Klincksieck,1974, 843 pp. (ISBN 978-2-252-01690-9, OCLC 1222475).
- Maurice Rieuneau,, Parizo, C. Klincksieck,1975, p. 465 ĝis 509.
- Revue d'Histoire Littéraire de la France n - ro 82 (1982/5), Parizo, Presses Universitaires de France,majo 1982.
- Romano 20-50, Recenzo de la studo de la 20-a jarcenta romano n-ro 15, “ La Belle Saison kaj L'Été 1914 de Roger Martin du Gard”, Studoj kunigitaj de B. Alluin, Universitato Charles-de-Gaulle Lille III.,majo 1993.
- Cahiers de la NRF Roger Martin du Gard n-ro 4, "Neeldonita kaj nova esplorado", Parizo, Gallimard, 1994.
- Cahiers de la NRF Roger Martin du Gard n-ro 5, "La verkisto kaj lia ĵurnalo", Parizo, Gallimard, 1996.
- Angles Santa kaj Montse Parra, redaktoro, Relegu "L'Été 1914" kaj "Epilogon" de Roger Martin du Gard, Paĝoj-redaktistoj, Lléida (Hispanio), 2000.
- Alain Tassel, dir., Roger Martin du Gard kaj la krizoj de Historio, Nico, Presses universitaire de Nice-Sophia Antipolis, 2001.
- Tivadar Gorilovics, Katalin Halász, István Csüry kaj Jean Albertini,, vol. XXIII, Debrecen, Kossuth Egyetemi Kiadó, kol. "Studia Romanica",2003, 247 pp. (ISBN 978-963-472-791-0).
- Roger Martin du Gard kaj la biografia, Tekstoj kunigitaj de H. Baty-Delalande kaj J.-F. Massol, Grenoblo, Ellug, 2009.
- J.-F. Massol, kunordiganto. Cahiers de la NRF Roger Martin du Gard n-ro 8, "Skribaĵoj de Milito", Parizo, Gallimard, 2014.
Referencoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ . britannica.com/topic/Les-Thibault.
- ↑ . nobelprize.org/prizes/literature/1937/summary/.
- ↑ red. A. Adam, G. Lerminer, E. Morot-Sir, Literatura francuska, t. II, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1980, s. 492, (ISBN 83-01-00316-2)
- ↑ Les Thibault, Britannica.com
- ↑ . metaintelligence.org/tag/the-thibaults/.
Eksteraj ligoj
[redakti | redakti fonton]- Simone Signoret diskutas la sagaon Les Thibault de Roger Martin du Gard arkivo, sur ina.fr, la 12-an de oktobro 1966. Intervjuita de Michel Polac en la televida programo Bibliothèque de pocket, Simone Signoret asertas, ke tiu ĉi daŭrigromano multe nombris en sia vivo kaj ke ŝi relegas ĝin ĉiujn kvin jarojn.