Internacia Fonetika Alfabeto: Malsamoj inter versioj
[kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
KuBOT (diskuto | kontribuoj) e Roboto unuecigis titolon de lastaj sekcioj |
Addbot (diskuto | kontribuoj) e Roboto: Forigo de 113 interlingvaj ligiloj, kiuj nun disponeblas per Vikidatumoj (d:q21204) |
||
Linio 152: | Linio 152: | ||
{{LigoLeginda|en}} |
{{LigoLeginda|en}} |
||
{{LigoLeginda|lv}} |
{{LigoLeginda|lv}} |
||
[[af:Internasionale Fonetiese Alfabet]] |
|||
[[als:Internationales Phonetisches Alphabet]] |
|||
[[ar:ألفبائية صوتية دولية]] |
|||
[[arz:ألف-به دوليه صوتيه]] |
|||
[[ast:Alfabetu Fonéticu Internacional]] |
|||
[[az:Beynəlxalq fonetika əlifbası]] |
|||
[[ba:Халыҡ-ара фонетик алфавит]] |
|||
[[bar:Internationals Phonetischs Alphabet]] |
|||
[[be:Міжнародны фанетычны алфавіт]] |
|||
[[be-x-old:Міжнародны фанэтычны альфабэт]] |
|||
[[bg:Международна фонетична азбука]] |
|||
[[bn:আন্তর্জাতিক ধ্বনিমূলক বর্ণমালা]] |
|||
[[bo:རྒྱལ་སྤྱིའི་སྒྲ་རྟགས།]] |
|||
[[br:Lizherenneg Fonetikel Etrebroadel]] |
|||
[[ca:Alfabet fonètic internacional]] |
|||
[[ce:Дуьнена юкъара аьзний элпанаш]] |
|||
[[co:Alfabetu funeticu internaziunali]] |
|||
[[cs:Mezinárodní fonetická abeceda]] |
|||
[[cv:Пĕтĕм тĕнчери фонетика алфавичĕ]] |
|||
[[cy:Gwyddor Seinegol Ryngwladol]] |
|||
[[da:Internationale fonetiske alfabet]] |
|||
[[de:Internationales Phonetisches Alphabet]] |
|||
[[dv:ބައިނަލްއަޤްވާމީ އަޑުބިނާގެ އަލިފުބާ]] |
|||
[[el:Διεθνές Φωνητικό Αλφάβητο]] |
|||
[[en:International Phonetic Alphabet]] |
|||
[[es:Alfabeto Fonético Internacional]] |
|||
[[et:IPA]] |
|||
[[eu:Nazioarteko Alfabeto Fonetikoa]] |
|||
[[ext:IPA]] |
|||
[[fa:الفبای آوانگاری بینالمللی]] |
|||
[[fi:Kansainvälinen foneettinen aakkosto]] |
|||
[[fr:Alphabet phonétique international]] |
|||
[[frp:Alfabet Fonetico Internacienal]] |
|||
[[frr:IPA]] |
|||
[[fy:Ynternasjonaal Fonetysk Alfabet]] |
|||
[[gan:國際音標]] |
|||
[[gd:Aibidil Eadar-nàiseanta Fogharach]] |
|||
[[gl:Alfabeto Fonético Internacional]] |
|||
[[gv:Abbyrlhit Sheeanagh Eddyr-ashoonagh]] |
|||
[[he:אלפבית פונטי בינלאומי]] |
|||
[[hi:अन्तर्राष्ट्रीय ध्वन्यात्मक वर्णमाला]] |
|||
[[hr:Međunarodna fonetska abeceda]] |
|||
[[hu:Nemzetközi fonetikai ábécé]] |
|||
[[hy:Միջազգային հնչյունական այբուբեն]] |
|||
[[ia:Alphabeto phonetic international]] |
|||
[[id:Alfabet Fonetis Internasional]] |
|||
[[io:Internaciona fonetik alfabeto]] |
|||
[[is:Alþjóðlega hljóðstafrófið]] |
|||
[[it:Alfabeto fonetico internazionale]] |
|||
[[ja:国際音声記号]] |
|||
[[jbo:sornai bacru alfabeta]] |
|||
[[jv:Abjad Fonètik Internasional]] |
|||
[[ka:საერთაშორისო ფონეტიკური ანბანი]] |
|||
[[kg:API]] |
|||
[[kk:Халықаралық фонетика әліппесі]] |
|||
[[km:សញ្ញាសំលេងអន្តរជាតិ]] |
|||
[[ko:국제 음성 기호]] |
|||
[[ku:Alfabeya Fonetîk a Navneteweyî]] |
|||
[[la:Abecedarium Phoneticum Internationale]] |
|||
[[lb:Internationaalt Phonetescht Alphabet]] |
|||
[[li:Internationaal Fonetisch Alfabet]] |
|||
[[lmo:Alfabet Funetich Internaziunal]] |
|||
[[lo:ສັດທະອັກສອນສາກົນ]] |
|||
[[lt:IPA]] |
|||
[[lv:Starptautiskais fonētiskais alfabēts]] |
|||
[[mg:Abidy Ara-drafipeo Iraisam-pirenena]] |
|||
[[mk:Меѓународна фонетска азбука]] |
|||
[[mr:आंतरराष्ट्रीय उच्चारानुरूप अक्षर पद्धती]] |
|||
[[ms:Abjad Fonetik Antarabangsa]] |
|||
[[mwl:Alfabeto Fonético Anternacional]] |
|||
[[nds:Internatschonal Phoneetsch Alphabet]] |
|||
[[nds-nl:Internasjonaal Klaankenskrift]] |
|||
[[ne:अन्तर्राष्ट्रीय ध्वन्यात्मक लिपि]] |
|||
[[nl:Internationaal Fonetisch Alfabet]] |
|||
[[nn:Det internasjonale fonetiske alfabetet]] |
|||
[[no:Det internasjonale fonetiske alfabetet]] |
|||
[[nrm:API]] |
|||
[[oc:Alfabet fonetic internacionau]] |
|||
[[os:Æхсæнадæмон фонетикон алфавит]] |
|||
[[pa:ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਧੁਨਾਤਮਕ ਲਿਪੀ]] |
|||
[[pap:Alfabèt Fonétiko Internashonal]] |
|||
[[pcd:Singne dech Croézète Fonétike Intérnacional]] |
|||
[[pl:Międzynarodowy alfabet fonetyczny]] |
|||
[[pt:Alfabeto fonético internacional]] |
|||
[[ro:Alfabetul Fonetic Internațional]] |
|||
[[ru:Международный фонетический алфавит]] |
|||
[[sco:Internaitional Phonetic ABC]] |
|||
[[se:Riikkaidgaskasaš fonetihkalaš transkriberenvuogádat]] |
|||
[[sh:Međunarodna fonetska abeceda]] |
|||
[[simple:International Phonetic Alphabet]] |
|||
[[sk:Medzinárodná fonetická abeceda]] |
|||
[[sl:Mednarodna fonetična abeceda]] |
|||
[[sq:Alfabeti Fonetik Ndërkombëtar]] |
|||
[[sr:Међународна фонетска абецеда]] |
|||
[[su:Alfabét Fonétis Internasional]] |
|||
[[sv:Internationella fonetiska alfabetet]] |
|||
[[szl:Mjyndzynorodowe Fůnetyczne Abecadło]] |
|||
[[ta:அனைத்துலக பலுக்கல் அரிச்சுவடி]] |
|||
[[te:అంతర్జాతీయ ధ్వన్యాత్మక వర్ణమాల]] |
|||
[[tg:Алифбои Фонетикии Байналхалқӣ]] |
|||
[[th:สัทอักษรสากล]] |
|||
[[tr:Uluslararası Fonetik Alfabesi]] |
|||
[[uk:Міжнародний фонетичний алфавіт]] |
|||
[[ur:بین الاقوامی اصواتی ابجدیہ]] |
|||
[[uz:Xalqaro fonetik alifbo]] |
|||
[[vi:Bảng mẫu tự phiên âm quốc tế]] |
|||
[[vls:Internationoal Fonetisch Alfabet]] |
|||
[[vo:Lafab Fonetik Bevünetik]] |
|||
[[wa:Alfabet fonetike eternåcionå]] |
|||
[[wuu:国际音标]] |
|||
[[zh:國際音標]] |
|||
[[zh-min-nan:Kok-chè Im-phiau]] |
|||
[[zh-yue:萬國音標]] |
Kiel registrite je 18:42, 7 mar. 2013
Lokoj de artikulacio | |
Labialo | |
Bilabialo | |
Labial-velaro | |
Labial-alveolaro | |
Labial-dentalo | |
Koronalo | |
Lango-labialo | |
Interdentalo | |
Dentalo | |
Alveolaro | |
Apeksa konsonanto | |
Laminalo | |
Postalveolaro | |
Alveolo-palatalo | |
Retroflekso | |
Dorsalo | |
Palatalo | |
Labial-palatalo | |
Velsono | |
Uvularo | |
Uvular-epiglotalo | |
Radikalo | |
Faringalo | |
Epigloto-faringalo | |
Epiglotalo | |
Glotalo | |
Ĉi tiu paĝo entenas fonetikan informon en la IFA, kiu povas ne ĝuste montriĝi per iuj retumiloj. | |
[Helpon!] | |
La Internacia Fonetika Alfabeto (IFA; angle International Phonetic Alphabet [IPA]; france L'alphabet phonétique international [API]) estis kreita de britaj kaj francaj fonetikistoj sub observado de la Internacia Fonetika Asocio, fondita en Parizo dum la jaro 1886 La organizaĵo kaj la alfabeto havas la mallongigon IFA. La IFA intencas esti norma alfabeto por la fonetika skribado de ĉiuj lingvoj. Multajn fojojn dum ĝia historio, la alfabeto ŝanĝiĝis, inkluzive kelkaj grandaj ŝanĝoj oficialigitaj ĉe la IFA-Kunveno ĉe Kiel (1989); la plej aktuala versio aperis en 1993, reŝanĝita en 1996. La plejparto de la literoj elvenis el la latina alfabeto aŭ estas modifitaj latinaj literoj, kelkaj el ili elvenis el la greka alfabeto, kaj kelkaj aliaj ŝajne ne estas rilataj al iu ajn norma alfabeto.
Priskribo
La konsonantoj kiuj elvenas rekte el la latina alfabeto preskaŭ ĉiam similas al siaj esperantaj sonoj. [p], [b], [t], [d], [k], [g], [m], [n], [f], [v], [s], [z], [h], [l], [r], [j]. La kvin esperantaj vokaloj /i/, /e/, /a/, /o/, kaj /u/, ankaŭ samas al la IFA-vokalliteroj.
La restantaj simboloj kiuj estas komunaj inter la IFA-a kaj la latina alfabeto, kiel [c], [y], kaj [w], reprezentas sonojn kiuj estas skribitaj kun tiuj literoj en aliaj lingvoj. [c] estas palatala plozivo, kiel en la indonezia lingvo. [y] estas la vokalo kiun signifas tiu litero en la skandinaviaj lingvoj. La ĝenerala principo estas uzi nur unu simbolon por ĉiu fonemo, evitante du- aŭ tri-literaĵojn tiajn kiaj "sh" kaj "th" en la angla, "ch" kaj "eau" en la franca, "sch" kaj "ng" en la germana, ktp.
La literoj kiuj estas modifitaj latinaj literoj ofte signifas similan sonon. Ekzemple, ĉiu retrofleksa konsonanto havas la saman simbolon al la sammaniere elparolata alveola konsonanto, kun hoketo ĉe la fundo de la litero.
Diakritiloj povas esti kombinataj kun IFA-literoj por skribi modifetitajn fonetikajn sonojn aŭ artikulaciajn ŝanĝetojn. Ekzistas ankaŭ specialaj signoj por supersegmentaĵoj kiel akcento kaj tono.
Kiam oni enmetas IFA-literojn en alian skribmanieron, ili estas izolataj el la resto de la teksto aŭ per diagonalaj strekoj ("/") aŭ per angulaj brakumoj ("[" kaj "]"). Lingvistoj uzas brakumojn kiam ili skribas laŭparole kaj montras ĉiun aŭdeblan kvalitan distingon de ĉiu sono. Ili uzas diagonalajn strekojn por montri nur la distingojn inter sonoj, kiujn uzas la lingvo por distingi inter vortoj.
La alfabeto
Konsonantoj
|
Noto 1: Kiam du signoj aperas en paro, la dekstra reprezentas voĉan konsonanton.
Noto 2: Ombraj areoj reprezentas artikulaciojn juĝitajn maleblaj.
Vokaloj
Manieroj de artikulacio |
---|
Bruanto |
Klaketo |
Plozivo |
Ejektivo |
Injektivo |
Afrikato |
Frotsono |
Siblanto |
Sonoranto |
Nazalo |
Frapeto |
Trilo |
Alproksimanto |
Fluanto |
Vokalo |
Duonvokalo |
Lateralo |
Ĉi tiu paĝo entenas fonetikan informon en la IFA, kiu eble ne ĝuste montriĝos en ĉiu retumilo. |
redaktu |
Antaŭa | Centra | Malantaŭa | ||||||||
Malvasta | i | y | ɨ | ʉ | ɯ | u | ||||
ɪ | ʏ | ʊ | ||||||||
Mezmalvasta | e | ø | ɘ | ɵ | ɤ | o | ||||
ə | ||||||||||
Mezvasta | ɛ | œ | ɜ | ɞ | ʌ | ɔ | ||||
æ | ɐ | |||||||||
Vasta | a | ɶ | ɑ | ɒ |
Noto: Kiam du signoj aperas en paro, la dekstra reprezentas rondigitan vokalon.
Supersegmentaĵoj
ˈ | Ĉefakcentita silabo |
ˌ | Duarange akcentita silabo |
ː | Longeco |
ˑ | Duon-longeco |
˘ | Mallongegeco |
. | Silaba limo |
Malgranda akcentogrupo (silabareto) | |
‖ | Granda akcentogrupo (intonacio) |
‿ | Kunligilo (manko de aparteco) |
Tonoj kaj akcentoj
e̋ aŭ ˥ | Altega tono |
é aŭ ˦ | Alta tono |
ē aŭ ˧ | Meza tono |
è aŭ ˨ | Malalta tono |
ȅ aŭ ˩ | Malaltega tono |
ě | Altiĝanta tono |
ê | Malaltiĝanta tono |
↓ | Tona malaltigo |
↑ | Tona altigo |
↗ | Tutfraza tona altigo |
↘ | Tutfraza tona malaltigo |
Diakritiloj
n̥ d̥ | Senvoĉa | b̤ a̤ | Spire voĉa | t̪ d̪ | Dentala |
s̬ t̬ | Voĉa | b̰ a̰ | Knare voĉa | t̺ d̺ | Langopinta |
tʰ dʰ | Aspiracia | t̼ d̼ | Langolabiala | t̻ d̻ | Langlamena |
ɔ̹ | Pli rondigata | tʷ dʷ | Bilabialigata | ẽ | Nazaligata |
ɔ̜ | Malipli rondigata | tʲ dʲ | Palataligata | Nazala konsonantofino | |
u̟ | Antaŭigata | tˠ dˠ | Velarigata | Laterala konsonantofino | |
i̠ | Malantaŭigata | tˁ dˁ | Faringata | Sen aŭdebla konsonantofino | |
ë | Alcentrigata | l̴ | Velarigata aŭ faringata | ||
e̽ | Mezigata kaj alcentrigata | e̝ | Malvastigata | ||
ɹ̩ | Silabnuklea | e̞ | Vastigata | ||
e̯ | Nesilabnuklea | e̘ | Antaŭigata langobazo | ||
ə˞ | Ro-eca | e̙ | Malantaŭigata langobazo |
Noto: Kiam du signoj aperas en paro, la dekstra reprezentas rondigitan vokalon.
Pluaj signoj:
- ˈ ĉefakcentata silabo
- ˌ duarange akcentata silabo
- ː longa vokalo
Vidu ankaŭ
- Lokon de artikulacio
- Manieron de artikulacio
- Germanan lingvon
- Lingvistikon
- Fonologion
- Akcenton
- Diakritan signon
- Na SAMPA
- Liston de fonetikaj temoj
Eksteraj ligiloj
- Oficiala hejmpaĝo de la IFA (angle)
- Fonetika tajpilo
- angle International Phonetic Alphabet (IPA) Chart in Unicode and XHTML/CSS — IFA-tabelo kaj tajpilo
- canIPA Natural Phonetics (angle, itale kaj france, kun PDF-dosieroj) : Tre vastigita versio de la IFA/IPA (500 bazaj simboloj, 300 aldonaj kaj 200 kromaj), fare de Luciano Canepari [Luĉano Kanepari], profesoro ĉe la Universitato de Venecio (kiu krome estas Esperantisto kaj interesiĝas kaj verkas ankaŭ pri Esperanta fonetiko).
|