Vikipedio:Lingvoj/Burma lingvo

El Vikipedio, la libera enciklopedio
(Birma, Burma)
(written Burmese)
(spoken Burmese)
Regiono Birmo, Tajlando, Bangladeŝo, Malajzio, la Usono, Unuiĝinta Reĝlando, Aŭstralio, Laoso kaj Singapuro
Parolantoj Gepatra lingvo: 32 miliono
(Sekundo, Dua) lingvo: 10 miliono
Rango 34
Skribo (Birma, Burma) abugido
Prononco [_bəmàsà_]
Lingvaj kodoj
Lingvaj kodoj
  ISO 639-2
    Bibliografia bur
    Terminologia mya
Noto _Indic_
v • d • r

La Burma lingvo estas la oficiala lingvo de Birmo. Kvankam la registaro oficiale agnoskas la lingvo as Birmo, plej daŭri al (signifi, nomi) la lingvo as (Birma, Burma). Ĝi estas la patrino (lango, lingvo) de la _Bamar_, _Rakhine_, kaj alia (rilatanta, parenca, rilata) sub-etnoj de la _Bamar_. (Birma, Burma) estas membro de la Tibeto-Birma Grupo, kiu estas _subfamily_ de la _Sino_-Tibeta familio de lingvoj. Ĝi estas (dirita, parolata) per 32 miliono as gepatra lingvo, kaj as (sekundo, dua) lingvo per malplimultoj en Birmo. (Birma, Burma) estas tona kaj analitika lingvo. La lingvo ekspluatas la (Birma, Burma) scenaro, kiu derivas de la MON scenaro kaj finfine de la _Brāhmī_ scenaro.

(Nomoj, Nomas) de la lingvo[redakti fonton]

(Birma, Burma) havas du vortoj por "lingvo": Ŝablono:My ca [sà] referas al skribita lingvo, kaj Ŝablono:My ca.ka: [_zəgá_] referas al (dirita, parolata) lingvo. Estas pro tio du (nomoj, nomas) por (Birma, Burma):_mranma_ ca (meznombroj, signifas) "skribita (Birma, Burma)", dum _mranma_ ca.ka: (meznombroj, signifas) "(dirita, parolata) (Birma, Burma)". La Ŝablono:My _mranma_ porcio de ĉi tiuj (nomoj, nomas) povas esti prononcita [_mjàNmà_] aŭ, pli komunuze, [_bəmà_]. La (Birma, Burma) (diranta, dirante) "la prononco estas nure la sono, dum la ortografio estas (korekta, korektigi)" (Ŝablono:My [_pʰaʔ_ dɔ̰ _əθàn_ jé dɔ̰ əm̥àn]) reflektas sur la diferencoj inter (dirita, parolata) kaj skribita (Birma, Burma), as literumanta estas ofte nOT preciza reflekto de prononco.

Dialektoj kaj (supersignoj, supersignas, diakritiloj, diakritas, akĉentoj, akĉentas)[redakti fonton]

Ŝablono:Burmese characters La norma dialekto de (Birma, Burma) venas de Jangono, pro ĝiaj mezoj influi, sed estas kelkaj distingaj dialektoj en Supra Birmo kaj Suba Birmo. Dialektoj inkluzivi _Merguese_, _Yaw_, _Palaw_, _Beik_ (_Myeik_), kaj _Dawei_ (_Tavoyan_). La plej rimarkebla esprimilo de la _Mandalay_ dialekto estas ĝia uzi de la pronomo Ŝablono:My (_kya_. _nau_ [_tʃənɔ_̀]) por ambaŭ malinoj kaj femaloj, (dum, ĉar) en Jangono, Ŝablono:My (_kya_. ma. [_tʃəma_̰]) referas al femaloj. La _Rakhine_ dialekto (_Arakanese_) estas plej _reminiscent_ de arkaika (Birma, Burma), aparte en ĝia uzado de la [r] sono, kiu havas iĝi [j] sono en normo (Birma, Burma). Dialektoj en _Tanintharyi_ Divido (tiaj _Beik_) ofte redukti la intenseco de la _glottal_ halti. La _Dawei_ dialekto havas (konfitita, konservita, konfitaĵita) la [-l-] meza, kiu estas nur (fundamenti, trovita) en Malnova (Birma, Burma) _transcriptions_. Malgraŭ vortoprovizo kaj prononcaj diferencoj, estas reciproka komprenebleco inter la dialektoj.

(Birma, Burma) estas klasifikita enen du kategorioj. Unu estas formala, kiu estas uzita en literatura (laboroj, laboras), oficialaj eldonoj, radio disaŭdigas, kaj formalaj paroloj. La alia estas komunuza, kiu estas uzita en ĉiutaga konversacio. Estas diversaj branĉoj de la komunuza (formo, formi) as bone. Unu (formo, formi) estas uzita kiam parolanta al (alnoj, alnas) kaj instruistoj. Malsamaj pronomoj referanta al unu mem (tiaj la uzado de Ŝablono:My aŭ Ŝablono:My) estas uzitaj. Kiam parolanta al persono de la sama statuso aŭ de pli juna aĝo, Ŝablono:My (_nga_ [ŋà]) estas uzita. Kiam parolanta al monaĥo, persono devas (signifi, nomi) la monaĥo as _poun_-_poun_ kaj al sin as Ŝablono:My (da. ga [_dəgà_]). (Birma, Burma) (monaĥoj, monaĥas) povas paroli al (ulo, kamarado) (monaĥoj, monaĥas) uzanta _Pāli_, kaj ĝi estas atendita de konscienca (Birma, Burma) (Budaistoj, Budaistas, Budaanoj, Budaanas, Budhistoj, Budhistas, Budhanoj, Budhanas) al havi baza scio de _Pāli_.

_Diglossia_[redakti fonton]

_Diglossia_ okazas al granda amplekso en (Birma, Burma). La _discrepancy_ estas sufiĉe granda, kaj multaj lingvistoj konsideri formala (Birma, Burma) al esti apartigi lingvo de komunuza (Birma, Burma). La skribita kaj prestiĝo (formo, formi) de (Birma, Burma) havas _undergone_ nur kelkaj ŝanĝas kaj strebas nOT al akomodi la komunuza fonologio de normo (Birma, Burma) hodiaŭ. Aldone, malsama (partikloj, partiklas) (al modifi substantivoj kaj verboj) estas uzitaj en la prestiĝo (formo, formi) ol en la (dirita, parolata) (formo, formi). _Literate_ (Birma, Burma) parolantoj estas pova intuicie interpreti antikva (Birma, Burma) malgraŭ _transcriptions_ (tiu, ke, kiu) dataj multaj jarcentoj (pro, konvena) denaskaj prononcaj reguloj. Ekzemple, Ŝablono:My (_hnai_.), kiu servas as _postposition_ post substantivoj estas nur uzita en formala (Birma, Burma), kaj estas Ŝablono:My (_hma_) en komunuza (Birma, Burma).

Malgraŭ la grandaj diferencoj, (Birma, Burma) parolantoj malofte distingi formala kaj komunuza (Birma, Burma) as apartigi lingvoj, sed iom as du partoj de la sama lingvo.

Multaj havi pretendita (tiu, ke, kiu) pli nova sistemo de ortografio por (Birma, Burma) kreiĝi (unu bazita sur fonologio), al akomodi tiaj diferencoj. Aldone, iu (Birma, Burma) lingvistoj havi proponita al ŝovo for de formala (Birma, Burma), as vidita en la laŭgrada ŝanĝas en (formo, formi) sur televido disaŭdigas. Tamen, formala (Birma, Burma) restas bone-fondita en (Birma, Burma). Alia obstaklo en reformanta (Birma, Burma) ortografio estas konservativa (Birma, Burma) dialektoj ((tiu, ke, kiu) reteni pli malnovaj prononcoj pli simila al formala (Birma, Burma)), kiu unuavice veni de marbordaj areoj.

_Romanisation_ kaj _transcription_[redakti fonton]

Pli detalaj informoj troveblas en artikolo _MLC_ _Transcription_ Sistemo.

Estas ne oficiala _romanisation_ sistemo por (Birma, Burma). Tie havi estas provas al fari unu, sed neniu havi estas sukcesa. _Replicating_ (Birma, Burma) (sonoj, sonas) en la Latina scenaro estas komplika. Estas _Pāli_-bazita _transcription_ sistemo en ekzisto, kiu estis _devised_ per la _Myanma_ Lingva Komisiono (_MLC_). Tamen, ĝi nur _transcribes_ (sonoj, sonas) en formala (Birma, Burma) kaj estas bazita sur la ortografio iom ol la fonologio. Kelkaj komunuza _transcription_ sistemoj havi estas proponita, sed neniu estas tre (preferita, pliamita) super aliaj.

_Transcription_ de (Birma, Burma) estas nOT normigis, as vidita en la varianta Angla _transcriptions_ de (Birma, Burma) loko (nomoj, nomas).

Scenaro[redakti fonton]

Pli detalaj informoj troveblas en artikolo (Birma, Burma) scenaro.

La (Birma, Burma) scenaro estas priskribita per ĝia cirkla (leteroj, literoj) kaj diakritaj signoj. Ĝi estas abugido, kun ĉiuj (leteroj, literoj) havanta imanenta vokalo Ŝablono:My (a. [a̰] aŭ [ə]). Tono _markings_ estas en la (formo, formi) de diakritaj signoj lokita maldekstren, (ĝusta, dekstra, rajto), supro, kaj fundo de (leteroj, literoj), sed estas nOT ĉiam indikativo de la pozitiva tono. Ankaŭ, skribita (Birma, Burma) havas (konfitita, konservita, konfitaĵita) ĉiuj _nasalised_ finaj ([-n, m, -ŋ]), kiu havi kunfandita al [-n] en (dirita, parolata) (Birma, Burma). La escepto estas [-ɲ], kiu, en (dirita, parolata) (Birma, Burma), povas esti unu el multaj (malfermi, malfermita) vokaloj ([mi, e, ɛ]). Ankaŭ, alia _consonantal_ finaj ([-s, -p, -t, -k]) havi estas reduktita al [-ʔ]. Simila _mergings_ estas vidita en aliaj lingvoj, inkluzivanta _Shanghainese_, kaj al malpli granda amplekso, _Cantonese_.

Indikaĵo de skribita (Birma, Burma) (datoj, datas, rendevuoj, rendevuas, daktilarboj, daktilarbas, daktilioj, daktilias, daktiloj, daktas) al la frua 1100s, de la _Myazedi_ ŝtona surskribo (skribita 1113), kiu estis (etaĝo, rakonto) skribita (pri, ĉirkaŭ) Princo _Yazukuma_ en _Pyu_, MON, Palia lingvo, kaj (Birma, Burma). Dum la regado de Reĝo _Anawrahta_, la MON scenaro, kiu descendis de la _Brāhmī_ scenaro, estis adoptita por _transcribing_ (Birma, Burma). Multaj ŝanĝas al (konveni, emblemo) la fonologio de (Birma, Burma) estis farita. Normigita tono markanta estis nOT (efektivigis, atingita) ĝis la 1700s. Multa de la ortografio en skribita (Birma, Burma) hodiaŭ povas esti spurita dorso al mezo (Birma, Burma), kiu havis pli larĝa limigo de finaj. Tamen, dum kolonia regulo sub la Brita, literumanta estis normigita tra vortaroj kaj (literumiloj, literumas).

Fonologio[redakti fonton]

La _transcriptions_ en ĉi tiu sekcio uzi la Internacia Fonetika Alfabeto.

Konsonantoj[redakti fonton]

La konsonantoj de (Birma, Burma) estas as sekvas:

_Bilabial_ Denta _Alveolar_ _Postalveolar_
kaj (palatalo, palata) 		_Velar_ kaj
_labiovelar_ 		_Glottal_ _Placeless_
Haltas kaj _affricates_ pʰ p b tʰ t d _tʃʰ_ tʃ dʒ kʰ k g ʔ
Nazaj m̥ m n̥ n ɲ̥ ɲ ŋ̊ ŋ N
_Fricatives_ θ (ð) sʰ s z ʃ h
_Approximants_ (r) j (ʍ) w
_Lateral_ _approximants_ l̥ l

La _approximant_ /r/ estas malofta, kaj estas nur uzita en loko (nomoj, nomas) (tiu, ke, kiu) havi (konfitita, konservita, konfitaĵita) Sanskrito aŭ Paliaj lingvaj prononcoj (e.g. _Amarapura_, kiu estas prononcita [_àməra_̰_pùra_̰]) kaj angle-derivis vortoj. Historie, /r/ iĝita /j/ en (Birma, Burma), kaj estas kutime anstataŭigita per /j/ en _Pāli_ (pruntvortoj, pruntvortas), e.g. Ŝablono:My ((reo, ra)._hanta_) /_jəhàNdà_/ "monaĥo", Ŝablono:My (raĝo.) /_jàza_̰/. Foje ĝi estas anstataŭigita kun /l/, as ĉe la (Palia lingvo, Palio)-derivis vorto por "animalo" Ŝablono:My (ti._rac_ _hcan_), kiu povas esti prononcita [_təreiʔ_ _sʰàn_] aŭ [_təleiʔ_ _sʰàn_]. Ankaŭ, /ʍ/ estas malofta, havanta svenis de moderna (Birma, Burma), escepti en _transcriptions_ de fremda (nomoj, nomas). [ð] estas nekomuna, escepti as voĉis alofono de /θ/.

La (voĉeroj, voĉeras, telefonoj, telefonas) /pʰ, p/ estas ofte prononcita as /b/, /kʰ, k/ as /g/, /_tʃʰ_, tʃ/ as /dʒ/, kaj /sʰ, s/ as /z/ en kombinaĵaj vortoj. /dʒ/, kiam sekva _nasalised_ fina povas iĝi /j/ sono. Ekzemple, "bluzo" (Ŝablono:My _ang_ _kyi_) povas esti prononcita [_èiNdʒí_] aŭ [_èiNjí_]. Tamen, ĉi tiu efiki nur okazas en kombinaĵaj vortoj.

La _placeless_ naza /N/ estas komprenita as _nasalization_ de la antaŭvenanta vokalo aŭ as naza _homorganic_ al la sekva konsonanto; tial /_mòuNdáiN_/ "(ŝtormo, tempesto)" estas prononcita [mõ̀_ũndã_́ĩ].

Vokaloj[redakti fonton]

La vokaloj de (Birma, Burma) estas:

_Monophthongs_ (Diftongoj, Diftongas)
mi u ei ou
e o ai au
ə
ɛ ɔ
a

La _monophthongs_ /e/, /o/, /ə/, kaj /ɔ/ okazi nur en (malfermi, malfermita) silaboj (tiuj sen silabo _coda_); la (diftongoj, diftongas) /ei/, /ou/, /ai/, kaj /au/ okazi nur en (fermita, fermis) silaboj (tiuj kun silabo _coda_).

(Tunoj, Toneloj, Tonoj, Tonas)[redakti fonton]

(Birma, Burma) estas tona lingvo, kiu (meznombroj, signifas) fonetika (kontrastoj, kontrastas) povas esti farita sur la bazo de la tono de vokalo. En (Birma, Burma), ĉi tiuj (kontrastoj, kontrastas) engaĝi nOT nur (peĉo, paŝo, ĵeti, ĵeto), sed ankaŭ _phonation_, intenseco (_loudness_), daŭro, kaj vokala kvalito. Estas kvar _contrastive_ (tunoj, toneloj, tonoj, tonas) en (Birma, Burma). En jeno (baremo, tabelo, tablo) la (tunoj, toneloj, tonoj, tonas) estas montrita markis sur la vokalo /a/ as ekzemplo; la fonetikaj priskriboj estas de _Wheatley_ (1987)

Tona nomo Simbolo
(montrita sur a) 		Priskribo
Malalta (Ŝablono:My) à Normala _phonation_, (mediumo, meza) daŭro, malalta intenseco, malalta (ofte malmulte pligrandiĝanta) (peĉo, paŝo, ĵeti, ĵeto)
Alta (Ŝablono:My) á Iam malmulte _breathy_, relative longa, alta intenseco, alta (peĉo, paŝo, ĵeti, ĵeto); ofte kun fali antaŭ paŭzo
_Creaky_ (Ŝablono:My) a̰ (tempo, tensio) aŭ _creaky_ _phonation_ (iam kun _lax_ _glottal_ halti), (mediumo, meza) daŭro, alta intenseco, alta (ofte malmulte falanta) (peĉo, paŝo, ĵeti, ĵeto)
(Kontrolita, Kontrolis) (Ŝablono:My) aʔ _Centralized_ vokala kvalito, fina _glottal_ halti, mallonga daŭro, alta (peĉo, paŝo, ĵeti, ĵeto) (en citaĵo; povas varii en ĉirkaŭteksto)

Ekzemple, jenaj vortoj estas (distingita, invarianta, memkonjugita, normala, diferencigis) de unu la alian nur sur la bazo de tono:

En silaboj (randanta, finanta) kun /N/, la (Kontrolita, Kontrolis) tono estas malinkluzivita:

Silaba strukturo[redakti fonton]

La silaba strukturo de (Birma, Burma) estas C(G)V((V)C), kiu estas al diri la _onset_ konsistas de konsonanto elekteble sekvis per gliti, kaj la (rimo, rimi, rimiĝi, interrimi, kunrimi) konsistas de _monophthong_ sola, _monophthong_ kun konsonanto, aŭ diftongo kun konsonanto. La nur konsonantoj (tiu, ke, kiu) povas stari en la _coda_ estas /ʔ/ kaj /N/. Iuj prezentantaj vortoj estas:

Silabo kies vokalo estas /ə/ havas iuj limigoj:

  • Ĝi devas esti (malfermi, malfermita) silabo (ne _coda_ konsonanto)
  • Ĝi ne povas ursa tono
  • Ĝi havas nur simpla (C) _onset_ (ne gliti post la konsonanto)
  • Ĝi devas nOT la fina silabo de la vorto

Iuj ekzemploj de vortoj enhavanta /ə/-silaboj:

Gramatiko[redakti fonton]

La vorto (mendi, ordo) de la Burma lingvo estas subjekto-objekto-verbo. La nur escepto al ĉi tiu regulo estas la verbo 'al esti', Ŝablono:My (kà. [ga̰]), kiu estas lokita rekte post la subjekto. Pronomoj en (Birma, Burma) varii laŭ la genro kaj statuso de la aŭdienco. (Birma, Burma) estas _monosyllabic_, tio estas, ĉiu vorto estas radiko al kiu partiklo sed nOT alia vorto povas esti prefiksita (Ko, 1924, p _viii_). (Kondamni, Frazo) strukturo difinas _syntactical_ rilatoj, kaj verboj estas nOT konjugaciis sed havi (partikloj, partiklas) sufiksita al ili. Ekzemple, la verbo 'al manĝi' estas Ŝablono:My (ca: [sà]), kaj restas la sama.

Adjektivoj[redakti fonton]

Adjektivoj povas antaŭveni substantivo (e.g. Ŝablono:My _hkyau_: _tai_. lu [_tʃʰɔ_́ dɛ̰ lù] "bela" + Ŝablono:My + "persono") aŭ sekvi substantivo (e.g. Ŝablono:My lu _hkyau_: [lù _tʃʰɔ_́] "persono" + "bela"). (Superlativoj, Superlativas) estas kutime indikita kun la prefikso Ŝablono:My (a. [ʔə]) + _adj_. + Ŝablono:My (_hcum_: [_zóuN_]). (Nombra (klavaro), Nombra) adjektivoj sekvi la substantivo.

Verboj[redakti fonton]

La radikoj de (Birma, Burma) verboj estas preskaŭ ĉiam sufiksis kun almenaŭ unu partiklo kiu alveturigas tia informo as (tempo, tensio), (intenco, deziro), ĝentileco, (agordo, verba modalo) kaj tiel plu Fakte, la nur tempo en kiu ne partiklo estas alfiksita al verbo estas komandantaj. Tamen (Birma, Burma) verboj estas nOT konjugaciis en la sama vojo as plej Eŭropaj lingvoj; la radiko de la (Birma, Burma) verbo ĉiam restas neŝanĝita, kaj ne devi konsenti kun la subjekto en persono, nombro aŭ genro.

La plej kutime uzita verbo (partikloj, partiklas) kaj ilia uzado estas montrita pli sube kun la verba radiko Ŝablono:My (ca: [sá]) kiu (meznombroj, signifas) "manĝi".

La sufikso Ŝablono:My _tai_ [dɛ̀] povas esti vidita as partiklo markanta la prezenco kaj/aŭ fakta frazo.

La sufikso Ŝablono:My (_hkai_. [gɛ̰]) signifas (tiu, ke, kiu) la aga prenita loko en la pasinta. Tamen, ĉi tiu partiklo estas nOT ĉiam necesa al indiki la pasinta (tempo, tensio) tia ke ĝi povas alveturigi la sama informo sen ĝi. Sed al emfazi (tiu, ke, kiu) la ago okazis antaŭ alia eventa tio estas ankaŭ nun estante diskutis, la partiklo iĝas imperativo. (Tononomo, Noto, Noti) (tiu, ke, kiu) la sufikso Ŝablono:My (_tai_ [dɛ̀]) en ĉi tiu (kesto, okazo) signifas fakta frazo iom ol la prezenco.

Ŝablono:My (ne [nè]) estas partiklo uzita por signifi (tiu, ke, kiu) la ago estas en progresio, kaj estas ekvivalento al la Angla 'Ado'.

Ĉi tiu partiklo aŭ (tempo, tensio) havas ne ekvivalento angle. Ĝi estas uzita kiam aga kiu alia persono aŭ personoj atendis al esti (aperita, plenumita) per la subjekto estas fine estante (aperis, plenumita). (Do, Tiel) en la pli supre ekzemplo, se iu havis estas atendanta vi al manĝi kaj vi havi fine startita manĝanta, la partiklo Ŝablono:My (_pri_ [_bjì_]) estas uzita.

Ĉi tiu partiklo estas uzita al indiki la estonto (tempo, tensio) aŭ ago kiu estas ankoraŭ al esti (aperita, plenumita).

La partiklo Ŝablono:My (τ. [dɔ̰]) estas uzita kiam la ago estas (pri, ĉirkaŭ) al esti (aperita, plenumita) (tuj, senpere). Pro tia ĝi povis esti (termita, membrita, flankita, terminita) as la "senpera estonto (tempo, tensio) partiklo". La partiklo Ŝablono:My (mAI mɛ̀]) estas ankoraŭ imperativo en ĉi tiu (kesto, okazo).

Substantivoj[redakti fonton]

Substantivoj en (Birma, Burma) estas _pluralised_ per la (aldono, adicio) de la sufikso Ŝablono:My (_twe_ [dè] aŭ [tè] se la vorto (randoj, finoj, finas) en _glottal_ halti). La sufikso Ŝablono:My _mya_ [_mjà_] (aŭ nè, kiu (meznombroj, signifas) "kelkaj") estas ankaŭ uzita, kiu per sin (meznombroj, signifas) "multaj". La sufikso tago, kiu ankaŭ _pluralises_ substantivoj, estas nur uzita komunuze kaj _mya_ estas uzita laŭvorte kaj (ceremonie, formale).

La plurala sufikso tamen estas nOT uzita kiam la substantivo estas kvantigita per estante grafis.

Cifereca (klasifikiloj, klasifikas)[redakti fonton]

(Birma, Burma), (justa, ĵus, ĝuste) as en najbaraj lingvoj tiaj Taja, _Bengali_, kaj Ĉinia, uzas nominala (klasifikiloj, klasifikas) kiam substantivoj estas estante grafita aŭ kvantigis. Ĉi tiu proksimume _equates_ al Anglaj esprimoj tiaj "du tranĉaĵoj de pano" aŭ "taso de kafo". En la pli supre ekzemplo, _yauk_ estas la klasifikilo uzita kiam referanta al popolo. (Klasifikiloj, Klasifikas) estas imperativo kiam (kalkulo, kalkulanta, departementanta) substantivoj, (do, tiel) Ŝablono:My (_hka_.le: _nga_: [_kʰəlé_ ŋà] laŭvorte "infanoj kvin") estas _ungrammatical_. Estas multaj (klasifikiloj, klasifikas) en (Birma, Burma), kaj iu de la plej kutime uzitaj aĵoj estas montrita pli sube.

(Birma, Burma) _MLC_ _transcription_ Fonetika _transcription_ Uzado Mallaŭdoj
Ŝablono:My pa: [bá] por popolo Uzita malinkluzive por (monaĥoj, monaĥas) kaj (monaĥinoj, monaĥinas) de la (Budaisto, Budaano, Budhisto, Budhano) (mendi, ordo)
Ŝablono:My _hli_: [l̥í] por tranĉaĵoj Uzita en ĉirkaŭteksto de manĝo
Ŝablono:My _kaung_ [_kàuN_] por (animaloj, animalas, bestoj, bestas)
Ŝablono:My _hku_. [_kʰṵ_] (generalo, ĝenerala) klasifikilo Uzita kun preskaŭ ĉiuj substantivoj krom animi (objektoj, objektas)
Ŝablono:My _hkwak_ [_kʰwɛʔ_] Por (malfermi, malfermita) (konteneroj, konteneras) kun likvaĵo
Ŝablono:My _lum_: [_lóuN_] por rondigi (objektoj, objektas)
Ŝablono:My _pra_: [_pjá_] por (plata, apartamento) (objektoj, objektas)
Ŝablono:My _cang_: [_síN_] aŭ [_zíN_] por (veturiloj, veturas)
Ŝablono:My cu. [sṵ] aŭ [zṵ] por (grupoj, grupas)
Ŝablono:My u: [ʔú] por popolo Uzita en formala ĉirkaŭteksto kaj ankaŭ uzita por (monaĥoj, monaĥas) kaj (monaĥinoj, monaĥinas)
Ŝablono:My _yauk_ [_jauʔ_] por popolo Uzita en neformala ĉirkaŭteksto

Pronomoj[redakti fonton]

Subjektaj pronomoj komenci (kondamnas, frazoj, frazas). En la imperativo (formoj, formas), la subjekto estas nefarita. Estas certaj pronomoj uzita por malsama (aŭdiencoj, aŭdiencas). Objektaj pronomoj devas havi -iri alfiksita (tuj, senpere) post la pronomo. Pozitivaj substantivoj estas ofte anstataŭigita por pronomoj. Aldone, _nga_ kaj _nein_ estas malofte uzita. Unu's statuso (wa) en rilato al la aŭdienco difinas la pronomoj uzita. La bazaj pronomoj estas:

​​​| Ŝablono:My
Ŝablono:My || ta. _pany_. τ
ta. _pany_. τ ma. || [_dəbɛ_̀dɔ̀]
[_dəbɛ_̀dɔ̀ma̰] || Mi/mi || Formala, uzita dum parolanta al monaĥo aŭ monaĥino (_lit_. "apostolo") malinkluzive
(Birma, Burma) _MLC_ _transcription_ Fonetika _transcription_ Angla Mallaŭdoj
Ŝablono:My _nga_ [ŋà] Mi/mi Neformala, uzita kun familio kaj (amikoj, amikas)
Ŝablono:My _nga_ _tui_. [ŋà farḭ] aŭ [ŋà al̰] ni Neformala
Ŝablono:My
Ŝablono:My		 _kywan_ τ
_kywan_ ma.		 [_tʃənɔ_̀]
[_tʃəma_̰]		 Mi/mi Formala, uzita per malinoj
Formala (_lit_. "lakeo"), uzita per femaloj
Ŝablono:My
Ŝablono:My		 da. ga
da. ga ma.		 [_dəgà_]
[_dəgàma_̰]		 Mi/mi Formala, uzita dum parolanta al monaĥo aŭ monaĥino (_lit_. "_donor_") malinkluzive
Ŝablono:My _nang_ [_nèiN_] aŭ [_nìN_] vi Neformala
Ŝablono:My _nang_ _tui_. [_nìNdo_̰] vi ĉiuj Neformala
Ŝablono:My _mang_: [_míN_] vi Neformala, uzita inter (fermi, proksima) (amikoj, amikas)
Ŝablono:My _hrang_ [_ʔəʃìN_] vi Formala, uzita per femaloj
Ŝablono:My _hkang_ _bya_: [_kʰəmjá_] aŭ [_kʰìNmjá_] vi Formala
Ŝablono:My su [θù] li/ŝi Neformala
Ŝablono:My su _tui_. [_θùdo_̰] ili Neformala
Ŝablono:My ai: (da) (ha (apartigilo), ha) [ʔɛ́ (dà) hà] ĝi/(tiu, ke, kiu) Neformala, uzita (malĝentile, malafable) al (signifi, nomi) animi (objektoj, objektas)

Rekopio[redakti fonton]

Rekopio estas _prevalent_ en komunuza (Birma, Burma), kaj estas uzita al intensigi aŭ malfortigi adjektivoj' signifoj. Ekzemple, Ŝablono:My (_hkyau_: [_tʃʰɔ_́]), kiu (meznombroj, signifas) "bela" estas rekopiita, la intenseco de la (adjektiva, a-vorta) signifo pligrandiĝas.

Vortoprovizo[redakti fonton]

La plejparto de (Birma, Burma) vortoprovizo estas de _Tibeto_-_Burman_ stoko. Tamen, la Burma lingvo havas estas influita per (Palia lingvo, Palio), Angla, kaj MON, kaj al malpli granda amplekso, per Ĉinia, Sanskrito kaj Hindia lingvo. (Palia lingvo, Palio) prunti vortoj estas ofte (rilatanta, parenca, rilata) al religio, registaro, artoj, kaj scienco. Prunti vortoj de Angla estas ofte (rilatanta, parenca, rilata) al (teknologio, tekniko), mezuroj kaj modernaj institucioj. Tamen, estas iu prunti vortoj de Sanskrito, Ĉinia, kaj Hindia lingvo, sed ili estas (fundamenti, trovita) malpli abunde en (Birma, Burma). MON havas peze influita (Birma, Burma), kaj multaj prunti vortoj havi iĝi (do, tiel) bone _incorporated_ en la Burma lingvo (tiu, ke, kiu) ili estas nOT (distingis, invarianta, memkonjugita, normala, diferencigis) as prunti vortoj. Burma lingvo ankaŭ havas multaj sinonimoj de la sama vorto, ĉiu havanta certa (uzadoj, uzadas), tiaj formala, literatura, komunuza, kaj parnasa. Unu ekzemplo estas la vorto "luno", kiu povas esti _sanda_ aŭ _san_ (ambaŭ (Palia lingvo, Palio) derivaĵoj de _chanda_), la aŭ degeli-da (de Sanskrito).

Jeno estas ekzemploj de prunti vortoj (fundamenti, trovita) en (Birma, Burma) de diversaj lingvoj:

Referencoj[redakti fonton]

  • _Becker_, _Alton_ L.. (1984) “Biography of a sentence: A Burmese proverb. - Biografio de (kondamni, frazo): A (Birma, Burma) proverbo.”, En E. M. _Bruner_ (ed.): Text, play, and story: The construction and reconstruction of self and society - Teksto, ludi, kaj (etaĝo, rakonto): La konstruado kaj rekonstruado de (mem, sin) kaj socio. Vaŝingtono: American Ethnological Society - Amerika _Ethnological_ Socio, p. 135–55.
  • _Bernot_, _Denise_. (1980) Le prédicat en birman parlé - Le _prédicat_ en _birman_ _parlé_ (france). Parizo: SELAF - _SELAF_. ISBN 2-85297-072-4.
  • _Cornyn_, _William_ _Stewart_; D. _Haigh_ _Roop_. (1944) Outline of Burmese grammar - Konturo de (Birma, Burma) gramatiko. _Baltimore_: Linguistic Society of America - Lingva Socio de Ameriko.
  • _Cornyn_, _William_ _Stewart_; D. _Haigh_ _Roop_. (1968) Beginning Burmese - Komenco (Birma, Burma). Nova _Haven_: Yale University Press - Universitato Yale Premi.
  • Verda, _Antony_ D.. (2005) “Word, foot, and syllable structure in Burmese. - Vorto, (piedo, futo), kaj silaba strukturo en (Birma, Burma).”, En J. _Watkins_ (ed.): Studies in Burmese linguistics - Studoj en (Birma, Burma) lingvistiko. Kanbero: Pacific Linguistics - Pacifika Lingvistiko, p. 1–25. ISBN 0-85883-559-2.
  • _Okell_, Johano. (1969) A reference grammar of colloquial Burmese - Referenca gramatiko de komunuza (Birma, Burma). Londono: Oxford University Press - Oksforda Universitato Premi.
  • _Roop_, D. _Haigh_. (1972) An introduction to the Burmese writing system - Enkonduko al la (Birma, Burma) skribsistemo. Nova _Haven_: Yale University Press - Universitato Yale Premi.
  • Taw Sein Ko - _Taw_ _Sein_ Ko. (1924) Elementary handbook of the Burmese language - Rudimenta gvidlibro de la Burma lingvo. _Rangoon_: American Baptist Mission Press - Amerika Baptisma Misio Premi.
  • _Watkins_, _Justin_ W. (2001). “Illustrations of the IPA: Burmese - Ilustraĵoj de la _IPA_: (Birma, Burma)”, Journal of the International Phonetic Association - Ĵurnalo de la Internacia Fonetika Asocio 31 (2), p. 291–95. 
  • _Wheatley_, _Julian_ K.. (1987) “Burmese. - (Birma, Burma).”, En B. _Comrie_ (ed.): Handbook of the world's major languages - Gvidlibro de la mondaj gravaj lingvoj. Oksfordo: Oxford University Press - Oksforda Universitato Premi, p. 834–54. ISBN 0-19-520521-9.
  • (1989) _Patricia_ M _Herbert_, _Anthony_ _Milner_: South East Asia Languages and Literatures: Languages and Literatures: A Select Guide - Sudo (Orienta Azio, Fora Oriento) Lingvoj kaj (Literaturoj, Literaturas, Beletroj, Beletras): Lingvoj kaj (Literaturoj, Literaturas, Beletroj, Beletras): A (Apartigi, Elekti) Gvidi. University of Hawaii Press - Universitato de Havajo Premi. ISBN 0-8248-1267-0.

Eksteraj ligiloj[redakti fonton]

  • [[:{{{1}}}::|Vikipedio en la a lingvo]] (Reta enciklopedio)
Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=Vikipedio:Lingvoj/Burma_lingvo&oldid=6450981"