Józef Ignacy Kraszewski
_vector.svg)
Józef Ignacy Kraszewski (naskiĝis la 28-an de julio 1812 en Varsovio, mortis la 19-an de marto 1887 en Ĝenevo) – pola verkisto, publicisto, eldonisto, historiisto, socia kaj politika aganto, aŭtoro kun la plej granda nombro de eldonitaj libroj kaj versaĵoj en historio de la pola literaturo. Uzis diversajn pseŭdonomojn.
Literatura kreemo
[redakti | redakti fonton]En pluraj verkoj li kreis bildon de la tiutempa socio kaj de la pola nacia pasinteco. En lia verkado oni povas distingi tri periodojn: juneca (1830–1838), volinia-varsovia (1838–1863) kaj la dresdena (de 1863). Post ciklo de nuntempaj kaj popolaj romanoj lia lasta periodo abundis je historiaj romanoj, rilatantaj al antikveco ("Romo dum Nerono"), 15-a jarcento ("Kruckavaliroj 1410"), 18-a jarcento (saksa trilogio kaj postaj "Saksaj restaĵoj"), kaj aliaj. Eksterordinare fekunda, miriganta per grandego da siaj laboraĵoj, Kraszewski verkis kaj eldonis ĉ. 600 volumojn, ne kalkulante redaktan laboron, multegon da artikoloj en revuoj kaj grandegan privatan korespondadon. La plej grava fako de lia kreemo estas romanoj. Dum 57 jaroj li verkis 232 da ili, en tio 144 sociaj, moraj kaj popolaj romanoj, 88 historiaj. Li iĝis nacia edukisto en ĉiaj direktoj de kleriga laborado, scienca kaj socia, reformisto de la pola romano per enigo de originalaj ecoj, siaspeca transformo de fremdaj modeloj, aldono de diversaj motivoj, rekreo de tuteco de la pola vivo surbaze de materialo bazita sur observado, kaj per levigo de ĝi sur ne malofte altan nivelon de artismo. Danke al siaj verkoj Kraszewski rimarkinde influis al, por li, nuntempa evoluo de la pola romanverkado kaj ties postan disfloron, de Henryk Sienkiewicz ĝis la lasta tempo, ĉar post preterpasinta subtaksado de liaj artismaj meritoj populareco de la verkisto eniras periodon de renaskiĝo.
Romano Chata za wsią
[redakti | redakti fonton]Chata za wsią (Kabano malantaŭ la vilaĝo) – romano de Józef Ignacy Kraszewski, verkita en 1842. Ĝin publikigis poparte literatura-scienca monatrevuo Biblioteka Warszawska. Pismo powięcone naukom, sztukom i przemysłowi (Varsovia Biblioteko. La revuo dediĉita al sciencoj, artoj kaj industrio) en la jaroj 1853–1854. Libroforme ĝi aperis la unuan fojon en la jaroj 1854–1855 en trivoluma peterburga eldonejo de B. M. Wolff. La romano apartenas al grupo de popolaj rakontoj, temas pri diskriminado de cigana socio. Ĝi estas unu el la plej legataj romanoj de la aŭtoro, kelkfoje estis adaptata por la bezonoj de teatro, opero kaj filmo. Tradukita al la belorusa, rusa, franca, ĉeĥa, germana, slovena kaj ukraina.
La romanon karakterizas granda realismo redonanta pensmanieron, morojn kaj la vivon de vilaĝa kaj ciganata socioj, kaj ankaŭ trafa socia observado. Sur ties motivoj kreiĝis libreto de la opero Manru de Ignacy Jan Paderewski (1901). En 1926 baze de la libro ekestis filmo reĝisorita de Artur Twardyjewicz Cyganka Aza (Ciganino Aza).
Pentristo kaj grafikisto
[redakti | redakti fonton]Kraszewski kiel pentristo kaj grafikisto estis disĉiplo de Bonawentura Dąbrowski en Vilno. Li pentris akvarelajn pejzaĝojn, desegnis portretojn, ankaŭ estis lerta akvafortisto. Liaj desegnaĵoj kaj akvareloj posedas: Naciaj Muzeoj en Krakovo kaj Varsovio kaj Galerio de Mielżyńscy en Poznań, akvafortoj - Muzeo al Emeryk Hutten-Czapski en Krakovo, Nacia Muzeo en Poznań kaj Laborejo-Muzeo J.I. Kraszewski en Poznań.
En Esperanto
[redakti | redakti fonton]En Esperanto aperis
- Kiel mortis la unuaj kristanoj. Eltiraĵo el „Chretienne“ de Kraszewski. Tradukita de Emmanuel Robert, 1927.
 |
|