Saltu al enhavo

Henryk Sienkiewicz

Pending
El Vikipedio, la libera enciklopedio
Henryk Sienkiewicz
Nobel-premiito
Persona informo
Henryk Sienkiewicz
Naskonomo Henryk Adam Aleksander Pius Sienkiewicz
Naskiĝo 5-an de majo 1846 (1846-05-05)
en Wola Okrzejska
Morto 15-an de novembro 1916 (1916-11-15) (70-jaraĝa)
en Vevey
Mortis per Kardivaskulsistema malsano kaj aorta aneŭrismo Redakti la valoron en Wikidata vd
Tombo Ĉefkatedralo Johano la Baptisto en Varsovio Redakti la valoron en Wikidata vd
Religio katolika ekleziokatolikismo vd
Etno poloj vd
Lingvoj pola vd
Ŝtataneco Pollando
Rusia Imperio Redakti la valoron en Wikidata vd
Alma mater Universitato de Varsovio Redakti la valoron en Wikidata vd
Subskribo Henryk Sienkiewicz
Familio
Dinastio familio Sienkiewicz vd
Edz(in)o Maria Babska (en) Traduki (1904–)
Maria Romanowska-Wołodkowicz (en) Traduki (1893–nekonata valoro)
Maria Szetkiewicz (en) Traduki (1881–1885) Redakti la valoron en Wikidata vd
Infanoj Jadwiga Korniłowiczowa (en) Traduki
 ( Maria Szetkiewicz (en) Traduki) Redakti la valoron en Wikidata vd
Profesio
Okupo romanisto
verkisto
ĵurnalisto
scenaristo
novelisto Redakti la valoron en Wikidata vd
Laborkampo Beletro Redakti la valoron en Wikidata vd
Aktiva dum 1869– vd
Verkado
Verkoj Janko-Muzikanto ❦
Per fajro kaj glavo ❦
La diluvo ❦
Sinjoro Wołodyjowski ❦
Quo vadis? ❦
La Kruckavaliroj ❦
Tra dezerto kaj praarbaro vd
vd Fonto: Vikidatumoj
vdr

Henryk Adam Aleksander Pius SIENKIEWICZ, kaŝnomo: „Litwos”, „Musagetes”, „Juliusz Polkowski”, „K. Dobrzyński” (naskiĝis la 5-an de majo 1846 en vilaĝo Wola Okrzejska (distrikto Łukowski), Pollando; mortis la 15-an de novembro 1916 en Vevej, Svislando) estis tatardevena pola vojaĝisto, ĵurnalisto kaj verkisto-erudiciulo, laŭreato de la Nobel-premio pri literaturo (1905). Dum la lastaj 20 jaroj lia historia romano Quo vadis? estis eldonata du mil fojojn en la mondo.

Henryk Sienkiewicz en la aĝo de 10 jaroj komencis legi Taciton en la latina lingvo, ekŝatante kulturojn de antikva Romo kaj antikva Grekio. Ekstudis medicinon, sed transiris al juro kaj la pola filologio en tiam ruslingva Varsovia universitato. Kunlaboris kun pozitivismaj gazetoj, en la jaroj 1876-1878 restis en Usono, kien iris kun Helena Modrzejewska kaj grupo de konatoj. En 1877 publikigis en ĵurnalo "Daily Evening Post" artikolon "Poland and Russia" (Pollando kaj Rusio), en kiu atakis duvizaĝan politikon de rusaj regopovoj, kiuj sur Balkana duoninsulo aperis kiel defendantoj de slavoj, kaj en Pola Reĝlando persekutis kaj reprezaliis polojn. Poste revenis Varsovion, sed ofte vojaĝis tra Eŭropo (Italio, Grekio, Turkio, Hispanio) kaj Afriko. Sian aŭtoritaton li plene oferis en la servojn de la nacia liberigo. Post eksplodo de la unua mondmilito forveturis al Svislando, kie kune kun Ignacy Jan Paderewski organizis helpon al polaj viktimoj de la milito. Li mortis en Svislando, sed en 1924 lia korpo estis transportita al la patrujo.

Liaj historiaj romanoj elstaras pro bildiga stilo, per kiu li sciis elvoki forte vivajn scenojn. La plej fama estas Quo vadis? el la antikva Romo, majstre esperantigita de Lidia Zamenhof, kaj romanoj el la pola historio La kruckavaliroj kaj trilogio: Per fajro kaj glavo, La diluvo kaj Sinjoro Volodijovski. El la dua ero de tiu ĉi trilogio oni produktis filmon La diluvo reĝisoritan de Jerzy Hoffman.

Grandan popularecon atingis aventura romano por geknaboj Tra dezerto kaj praarbaro (dufoje esperantigita).

Famaj verkoj

[redakti | redakti fonton]
  • Janko-Muzikanto (Janko Muzykant) (1879)
  • La lanternisto (Latarnik) (1882)
  • Trilogio (Trylogia)
    • Per fajro kaj glavo (Ogniem i mieczem) (1884)
    • La diluvo (Potop) (1886)
    • Sinjoro Volodijovski (Pan Wołodyjowski) (1888)
  • Ŝi, la tria (Ta trzecia) (1888)
  • Sen dogmo (Bez dogmatu) (1891)
  • Ni sekvu Lin (Pójdźmy za Nim) (1892)
  • La familio Polanjecki (Rodzina Połanieckich) (1894)
  • Quo vadis? (1895)
  • La kruckavaliroj (romano) (1900) – kunigita al samnoma filmadapto de Aleksander Ford
  • Tra dezerto kaj praarbaro (W pustyni i w puszczy) (1912)
  • Kio okazis foje en Sidono (Co się raz stało w Sydonie)

En Esperanto aperis

[redakti | redakti fonton]
Kovrilpaĝo de Henryk Sienkiewicz: Noveloj; trad: Lidja Zamenhof; eld: Ferdinand Hirt 1925, Leipzig

Pri 'Kaptitaj en Nubio

Citaĵo
 Porinfana novelo pri la aventuroj de pola junulo kaj angla knabino en Nordafriko. La rakonto estas interesa kaj ekscitoplena; tamen oni sentas en ĝi ian nerealecon. Ĉu la originalo estas verkita pole aŭ germane, oni ne diras. Ne estas facile sekvi ĉiun aludon al personoj aŭ lokoj, kaj la mapo ne tre helpas tiurilate. Bona papero kaj preso. Multe da piednotoj klarigas vortojn sufiĉe ordinarajn ; tamen pri kelkaj vortoj neoftaj ili mankas. Notinda estas la formo ĵunglo
— Montagu Christie Butler. La Brita Esperantisto - Numero 380, Decembro (1936)

Kritikistoj emis paroli pri kiĉoj kaj plagiatoj, aliflanke oni riproĉas al li, ke li naciisme perfortis historion, ĉar priskribante konfliktojn inter poloj kaj ukrainoj li skizis polojn kiel heroojn kaj ukrainojn kiel kanajlojn. Ĉu prave? Post lia morto ukrainaj naciistoj baldaŭ kaŭzis t.n. Volinian masakron - la kruelan genocidon de poloj.[mankas fonto]

Distingoj

[redakti | redakti fonton]

Vidu ankaŭ

[redakti | redakti fonton]

Eksteraj ligiloj

[redakti | redakti fonton]