Latinliterigo en Sovetunio
La Latinigo en Sovetunio (ruse латиниза́ция, latinizacija) estis kampanjo en la 1920-aj ĝis 1930-aj jaroj, kiu celis krei tradiciajn skribsistemojn por malsamaj lingvoj de Sovetunio kun latinbazaj skribsistemoj aŭ evoluigi ilin por antaŭe neskribitaj lingvoj.
La kampanjo koncernis la jenajn lingvojn[redakti | redakti fonton]
La alfabetoj por la sekvaj lingvoj estis latinigitaj aŭ rekreitaj:
- Abaza lingvo (1932)
- Abĥaza lingvo (1924)
- Adigea lingvo (1926)
- Altaja lingvo (1929, 1932)
- Azerbajĝana lingvo (1922)
- Asiria lingvo (1930)
- Avara lingvo (1928)
- Baluĉa lingvo (1933)
- Baŝkira lingvo (1927)
- Burjata lingvo (1929)
- Caĥura lingvo (parenca al la agula, lezga kaj tabarasa kaj parolata en Dagestano, 1934)
- Ĉeĉena lingvo (1925)
- Ĉina lingvo (1931)
- Ĉukĉa lingvo (1931)
- Dargina lingvo (1928)
- Dungana lingvo (1928)
- Eskima lingvo (ĝeneraligata por la eskimaj lingvoj kaj dialektoj parolataj en Sovetunio ĉefe en la duoninsulo Ĉukotko, 1931)
- Evena lingvo (1931)
- Evenka lingvo (1931)
- Ĥakasa lingvo (1929)
- Ĥanta lingvo (1931)
- Inguŝa lingvo (1923)
- Iĵora lingvo (1932)
- Itelmena lingvo (parolata de la itelmenoj aŭ kamĉadaloj, 1931)
- Jakuta lingvo (1920/1929)
- Jud-taĝika lingvo (buĥora dialekto de la persa/taĝika lingvo parolata de la Buĥoraj judoj, 1929)
- Kabarda lingvo (1923)
- Kalmuka lingvo (1930)
- Karaima lingvo (1928)
- Karaĉaja-balkara lingvo (1924)
- Karakalpaka lingvo (1928)
- Karela lingvo (1931)
- Kazaĥa lingvo (1928)
- Keta lingvo (1931)
- Kirgiza lingvo (1928)
- Komi-permjaka lingvo (1932)
- Komia lingvo (1932)
- Korjaka lingvo (1931)
- Krime-tatara lingvo (1927)
- Krimea lingvo (1928)
- Kumika lingvo (1927)
- Kurda lingvo (komuna nomo en Sovetunio por la kurmanĉa respektive nordaj kurdaj dialektoj (1929)
- Laka lingvo (1928)
- Laza lingvo (1930)
- Lezga lingvo (1928)
- Mansa lingvo (1931)
- Moldava lingvo (1932, nun pli ĝuste nomata moldava dialekto de la rumana)
- "Monta juda lingvo" (komuna nomo en Sovetunio por la juhura dialekto de la tata lingvo, 1929)
- Nanaja lingvo (1931)
- Neneca lingvo (1931)
- Nivĥa lingvo (1931)
- Nogaja lingvo (1928)
- Oseta lingvo (1923)
- Persa lingvo (1930)
- Samea lingvo (ĝeneraligata por la Orientsameaj lingvoj parolataj en Rusio, precipe la Kildin-samea kaj Skolt-samea, 1931)
- Ŝora lingvo (1931)
- Ŝagnia aŭ Ŝugnana lingvo, sudorienta irana lingvo lingvo parolata en la montaro Pamiro, 1932)
- Selkupa lingvo (1931)
- Tabasara lingvo (1932)
- Taĝika lingvo (1928)
- Taliŝa lingvo (1929)
- Tatara lingvo (1928)
- Tata lingvo (1933)
- Turkmena lingvo (1927)
- Udega lingvo (1931)
- Udia lingvo (1934)
- Ujgura lingvo (1928)
- Uzbeka lingvo (1927)
- Vepsa lingvo (1932)
Aldone, ankaŭ latinigaj projektoj por la sekvaj lingvoj estis kompilitaj kaj aprobitaj:
Tamen, tiuj ne estis efektivigitaj. Projektoj estis evoluigitaj por latinigi ĉiujn aliajn alfabetojn de la etnoj de Sovetunio. Entute, inter 1923 kaj 1939, alfabetoj por 50 lingvoj (el 72 lingvoj de Sovetunio, kiuj havis skriban lingvon) estis kreitaj surbaze de la latina alfabeto. Tamen, en 1936, nova kampanjo komenciĝis: la plej multaj el la lingvoj de la popoloj de Sovetunio estis konvertitaj al cirila alfabeto, kio estis esence kompletigita antaŭ 1940.
Ekskluditaj de latinigo (same kiel de la sekva ciriligo) estis la armena, la kartvela kaj la jida, ĉiu kun siaj propraj skribsistemoj. Lingvoj parolataj en Sovetunio kun tradicia latina skribsistemo ne estis ciriligataj, precipe la germana en multaj areoj de la Volga regiono kaj en la sudokcidentaj partoj de Sovetunio, en Rusa SSR, Ukraina SSR kaj Besabario, same kiel la estona, finna, finna, latva, litova kaj pola post la perforta armea aneksado de pliaj areoj nordokcidente de Soveunio komence de la Dua Mondmilito, surbaze de la sovetunia-nazia Molotov-Ribbentrop-pakto kaj la Vintra Milito kontraŭ Finnlando.