Saltu al enhavo

Teniso

Redakti ligilojn
El Vikipedio, la libera enciklopedio
Teniso
Aktuala monda unuulo Novak Đoković
Aktuala monda unuulo Novak Đoković
speco de sporto • ŝatokupo
pilkosporto • rakeda sporto • olimpika sporto
Fakoj
Duludo kaj kvarludo
Kulminaj konkursoj
Wimbledon 1877–
US Open 1881–
French Open 1891–
Australian Open 1905–
Olimpika turniro 1896–1924, 1988–
Internacia federacio
Nomo: ITF (ITF)
Fondita: 1-an de marto 1913
TTT: itftennis.com
Rilataj paĝoj
Kategorio:Teniso
v • d • r

Teniso estas rakedsporto, kutime ludata de du homoj, sed ankaŭ foje de kvar homoj (para teniso). Specifa para ludo estas la ambaŭseksa para ludo, kiam ĉiu teamo konsistas el unu viro kaj unu virino. Estas principe tri kategorioj de tenisejo, nome la gazona, malmola kaj batita terenoj.

Dumlude, la ludantoj ĉiam devas revenigi la pilkon per siaj rakedoj al kontraŭa kampo, provante samtempe malebligi tion al oponanto(j).

Historio

[redakti | redakti fonton]

Antaŭaĵoj

[redakti | redakti fonton]

Franca prateniso nomiĝas Jeu de Paume (ludo per manplato) kaj ludiĝis en monaĥejkortoj kaj poste en pilkoludejoj sur oktangula kampo. Ludantoj ĵetis pilkon de unu flanko, batante ĝin super reto kontraŭ vando, kiu troviĝis laŭ ludkampo. Spektantoj sidis kontraŭavande. Linioj apartigis kampon en kvar 15 colojn (apenaŭ 40 centimetrojn) larĝajn je reto paralelajn striojn.

Jeu de paume en la 17a jarcento.

Historiistoj kredas, ke la antikva origino de la ludosporto estas en la 12a jarcento en norda Francio, kie la pilko estis frapita per la manplato.[1] Ludoviko la 10-a de Francio estis entuziasma ludanto de jeu de paume ("ludo de manplato"), kio evoluis en reĝa teniso, kaj iĝis elstara kiel la unua persono kiu konstruis subtegmentan tenisejon en la moderna stilo. Ludoviko estis malkontenta ludante tenison subĉiele kaj pro tio li havis subtegmentajn fermitajn ludejojn faritajn en Parizo "ĉirkaŭ la fino de la 13a jarcento".[2] Baldaŭ tiu desegno etendiĝis tra reĝaj palacoj tra la tuta Eŭropo.[2] En junio 1316 en Vincennes, Val-de-Marne, kaj post partikulare laciga ludo, la reĝo Ludoviko trinkegi grandan kvanton da malvarma vino kaj poste mortis ĉu pro pneŭmonito aŭ pro pleŭrezio, kvankam estas ankaŭ suspekto de venenigo.[3] Pro la tiutempaj rakontoj de lia morto, Ludoviko la 10-a estas la unua tenisisto konata per sia nomo en la historio.[3] Alia el la fruaj entuziasmuloj de la ludo estis la reĝo Karlo la 5-a de Francio, kiu havis kortegan ludejon en la Luvra Palaco.[4]

Ne estis ĝis la 16a jarcento kiam la rakedoj venis al uzado kaj la ludo komencis esti nomata "teniso", el la franclingva termino tenez, kiu povas esti tradukita kiel "tenu!", "ricevu!" aŭ "kaptu!", nome interjekcio uzata kiel alvoko de la servanto (ekludanto) al sia kontraŭanto.[5] La ludo estis populara en Anglio kaj Francio, kvankam la ludo estis ludita nur subtegmente kie la pilko estas frapata kontraŭ la muro. Ankaŭ Henriko la 8-a de Anglio estis granda sekvanto de tiu ludo, kiu estas nune konata kiel reĝa teniso.[6] Dum la 18a kaj komenco de la 19a jarcentoj, kiam la reĝa teniso malpliiĝis, novaj raketosportoj aperis en Anglio.[7]

La invento de la unua gazontondilo en 1830, en Britio, estas foje konsiderita kiel katalizilo, por la preparado de modern-stilaj herbaj tenisludejoj kaj similaj sportejoj. Tio siavice kondukis al la kodigo de modernaj reguloj por multaj sportoj, kiel gazonteniso, plej futbalaj kodoj, herbokegloj kaj aliaj.[8]

Moderna teniso

[redakti | redakti fonton]

Inter 1859 kaj 1865 Harry Gem, advokato kaj lia amiko Augurio Perera disvolvigis ludon kiu kombinis elementojn de rakedosportoj kaj de la eŭska pilkoludo nome pelota, kiun ili ludis sur la kroketludejo de Perera en Birmingham en Anglio.[9][10] En 1872, kun du lokaj doktoroj, ili fondis la unuan tenisklubon de la mondo en Avenue Road, Leamington Spa.[11] Tie estis kie "lawn tennis" (gazonteniso) estis uzita kiel nomo de agado fare de klubo por la unua fojo. Post Leamington, la dua klubo kiu praktikis la ludon de teniso ŝajne estis la Edgbaston Archery and Croquet Society, ankaŭ en Birmingham.

En Tennis: A Cultural History, Heiner Gillmeister malkovris, ke la 8an de decembro, 1874, brita arme-oficiro Walter Clopton Wingfield skribis al Harry Gem, komentante, ke li (Wingfield) estis eksperimentanta per sia versio de gazonteniso “por unu jaro kaj duono”. En decembro 1873, Wingfield desegnis kaj patentis ludon kiun li nomis sfairistikè (greke σφαιριστική, signife "pilko-ludado"), kaj estis tuj konata simple kiel "sticky" (glueca, svita) – por la distrado de gastoj en ĝardenfestoj en la bieno de sia amiko en Nantclwyd Hall, en Llanelidan, Kimrio. [12] Laŭ R. D. C. Evans, torfherbeja agronomo, "Ĉiuj sporthistoriistoj konsentas, ke [Wingfield] meritas multon de la konsidero pro la disvolvigo de la moderna teniso."[7][13] Laŭ Honor Godfrey, muze-kuratoro en Wimbledon, Wingfield "popularigis tiun ludon enorme. Li produktis skatolitan aron kiu inkludis reton, fostojn, rakedojn, pilkojn por la ludo – kaj plej grava el tio kion oni havas, liajn regulojn. Li estis absolute terura en merkatigo kaj li sendis sian ludon tra la tuta mondo. Li havis tre bonajn konektojn kun la klerikaro, la juristaro kaj la aristokrataro kaj sendis milojn da ludilaron en la unua jaro aŭ io tia, en 1874."[14] La plej antikva ĉiujara konkurso de teniso en la mondo okazis en la Leamington Lawn Tennis Club en Birmingham en 1874.[15] Tio estis tri jarojn antaŭ la All England Lawn Tennis and Croquet Club okazigos sian unuan ĉampionecon en Wimbledon, en julio 1877. La unua ĉampioneco finis per grava debato pri kiel normigi la regulojn.[14]

Herboteniso en Usono, 1887.

En Usono en 1874, Mary Ewing Outerbridge, juna sociemulo, revenis de Bermudo kunportante sfairistikè ekipaĵon. Ŝi iĝis fascinita per la ludo de teniso post vidado de ludado de britaj armeoficiroj.[16] Ŝi aranĝis tenisejon ĉe la Staten-Insula Kriketklubo ĉe Camp Washington, Tompkinsville, Staten-Insulo, Novjorkio. La unua American National-ĉampioneco estis ludita tie en septembro 1880. Anglo nomita O.E. Woodhouse gajnis la unuopaĵan titolon, kaj arĝentan tason kun valoro de 100 usonaj dolaroj, per venkado de kanadano I. F. Hellmuth.[17] Ekzistis ankaŭ parludo kiu estis venkita fare de loka paro. Ekzistis malsamaj reguloj ĉe ĉiu klubo. La pilko en Bostono estis pli granda ol tiu normale uzata en Novjorko.

La 21an de majo 1881, oni kreis la plej fruan tutlandan tenisorganizon en la mondo[18], nome la United States National Lawn Tennis Association (nune la United States Tennis Association (Usona Tenis-Asocio)) por normigi la regulojn kaj organizi konkursojn.[19] La Usona Nacia Vira Unuopaĵ-Ĉampioneco, nun la US Open, unue estis okazigita en 1881 ĉe la Newport Kazino, Newport (Rod-Insulo).[20] La Usonaj Naciaj Virinaj Unuopaĵ-Ĉampionecoj unue estis okazigitaj en 1887 en Filadelfio.[21]

Duonfinalo en 1890 ĉe la Usona Tenisĉampioneco ĉe Newport (Rod-Insulo). Matĉo inter Oliver Campbell kaj Bob Huntington.

Teniso iĝis populara ankaŭ en Francio, kie la Francaj Ĉampionecoj datiĝas el 1891, kvankam ĝis 1925 ili estis malfermitaj nur al tenisistoj kiuj estis membroj de francaj kluboj.[22] Tiel, Wimbledon, la US Open, la Franca Malferma Turniro kaj la Australian Open (datiĝanta al 1905) iĝis kaj restis la plej prestiĝaj okazaĵoj en teniso.[23][24] Kune, tiuj kvar okazaĵoj estas nomitaj la Majoroj aŭ Ŝlemoj (esprimo pruntita de briĝo prefere ol basbalo).[25]

En 1913, la International Lawn Tennis Federation (ILTF), nune Internacia Tenisa Federacio (ITF), estis fondita kaj ĝis establis tri oficialajn turnirojn kiel ĉefaj tiamaj ĉampionecoj. La World Grass Court Championships (Monda Herbotenisa Ĉampioneco) estis atribuita al Granda Britio. La World Hard Court Championships (Monda Durtenisa Ĉampioneco) estis atribuita al Francio; la termino "hard court" (malmola ludejo) estis uzita por terludejoj (argilaj) tiame. Krome kelkaj turniroj okazis en Belgio. Kaj la Mondaj Kovritludejaj Ĉampionecoj (World Covered Court Championships) por subtegmentaj ludejoj estis aljuĝitaj ĉiujare; Svedio, Francio, Britio, Danio, Svislando kaj Hispanio ĉiuj aranĝis la turniron.[26] Ĉe renkontiĝo okazigita la 16an de marto 1923 en Parizo, la titolo "Monda Ĉampioneco" estis faligita kaj nova kategorio de "Oficiala Ĉampioneco" estis kreita por okazaĵoj en Britio, Francio, Usono kaj Aŭstralio[27] - la hodiaŭaj Grandŝlem-okazaĵoj.[26][28] La efiko en la kvar ricevantaj landoj por anstataŭigi la "mondĉampionecojn" per "oficialaj ĉampionecoj" estis simpla en ĝenerala signifo: ĉiu iĝis grava lando de la federacio kun plifortigita voĉdonpovo, kaj ĉiu nun funkciigas gravan okazaĵon.[26]

La ampleksaj reguloj promulgitaj en 1924 fare de la ILTF restis plejparte stabilaj en la sekvaj 80 jaroj, kaj la unu grava ŝanĝo estis la aldono de la rompa sistemo dezajnita fare de Jimmy Van Alen.[29] Tiun saman jaron, teniso retiriĝis de la Olimpikoj post 1924, sed revenis 60 jarojn poste kiel sub-21-jaraĝa montra okazaĵo en 1984. Oni supozas, ke tiu reinstalo estis atingita per la klopodoj de tiama ITF-prezidanto Philippe Chatrier, ITF-ĝenerala sekretario David Gray kaj ITF-vicprezidanto Pablo Llorens, kun subteno de la prezidanto de la Internacia Olimpika Komitato nome Juan Antonio Samaranch. La sukceso de la okazaĵo estis efika, kaj la IOK decidis reenkonduki tenison kiel plen-medala sporto ĉe Seulo en 1988.[30][31]

Para tenisludado dum la Somera Olimpiko 1896.

La Davisa Pokalo, ĉiujara konkurso inter viraj naciaj teamoj, datiĝas el 1900.[32] La analoga konkurso por la naciaj teamoj de virinoj, nome Fed-Pokalo, estis fondita kiel Federacia Pokalo en 1963 por festi la 50-an datrevenon de la fondo de la ITF.[33]

En 1926, reklamanto C. C. Pyle establis la unuan profesian tenisturneon kun grupo de usonaj kaj francaj tenisistoj ludantaj montro-matĉojn al pagantaj publikoj.[34][35] La plej rimarkindaj el tiuj fruaj profesiuloj estis la usona Vinnie Richards kaj la francino Suzanne Lenglen.[34][36] Ludantoj fariĝintaj profesiaj ne plu rajtis konkuri en la plej gravaj (amatoraj) turniroj.[34]

En 1968, komercaj premoj kaj onidiroj de kelkaj amatoroj prenantaj monon subtable kaŭzis la rezignon de tiu distingo, inaŭgurante la Malferman Epokon (Open), en kiu ĉiuj ludantoj povis konkuri en ĉiuj turniroj, kaj pintaj ludantoj povis vivteni sin de teniso.[37] Je la komenco de la Malferma Epoko, la establado de internacia profesia tenisa cirkvito, kaj enspezoj de la vendo de televidrajtoj, la populareco de teniso disvastiĝis tutmonde, kaj la sporto forĵetis sian etburĝan anglalingvan bildon[38] (kvankam estas agnoskite ke tiu stereotipo daŭre ekzistas).[38][39]

En 1954, Van Alen fondis la Internacian Tenisan Famhalon, senprofitan muzeon en Newport, Rod-Insulo.[40] La konstruaĵo enhavas grandan kolekton de tenismemorindaĵoj same kiel famhalon honorantan eminentajn membrojn kaj tenisistojn de la tuta mondo.[41]

Reguloj

[redakti | redakti fonton]
Tenisaj pilkoj ĉe la 2012 franca Turniro
  • Ĉiu ludanto povas frapi la pilkon nur unufoje laŭvice.
  • La ludanto, kiu pilkofrapas la unua, povas fari same dum la daŭro de unu ludo. La rivalo pilkofrapos la unua en la sekva ludo kaj tiel plu laŭvice.
  • La pilko povas frapi la grundon nur unufoje antaŭ la ludanto de tiu flanko pilkofrapu. Se la pilko tuŝas la grundon duafoje, la posedanto de tiu flanko perdas po unu poenton.
  • Neniu ludanto rajtas tuŝi la reton; tio estus malvenko de la poento.
  • La ludantoj ŝanĝas de flanko de la ludejo laŭlonge de la matĉo; fine de la unua, tria, kvina ludo kaj foje sesa ludo, depende de la atingitaj poentoj.
  • La ludanto kiu pilkofrapas la unua devas lanĉi la pilkon diagonale al la kontraŭa flanko. Se dumvoje la pilko ne atingas la rivalan flankon aŭ tuŝas la reton antaŭ iri tien, la frapinto rajtas pilkofrapi denove; sed se tio ripetiĝas perdas po unu poenton: 15, 30, ktp.
  • Se dum la ludo, la pilko tuŝas la reton kaj falas en la ĝusta parto de la rivala flanko, tio validas, kvankam oni konsideras ĝin ĝenerale maleleganta poento, kaze de venko.

Ekipaĵo

[redakti | redakti fonton]

Parto de la allogeco de teniso devenas de la simpleco de ekipaĵo necesa por ludado. Komencantoj bezonas nur rakedon kaj pilkojn.[42]

Rakedoj

[redakti | redakti fonton]
Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Rakedo.
Ligna rakedo – ĉirkaŭ la 1920-aj jaroj.

La komponentoj de tenisrakedo inkludas tenilon, ligitan al kolo kiu eniras proksimume elipsan kadron kiu tenas matricon de forte tiritaj ŝnuroj. Dum la unuaj 100 jaroj de la moderna ludo, rakedoj estis faritaj el ligno kaj de norma grandeco, kaj la kordoj estis faritaj el besta intesto. Lamenligna konstrumaniero donis pli da forto en rakedoj uzitaj tra la plej granda parto de la 20-a jarcento ĝis unue metalo kaj poste kunmetaĵoj de karbongrafito, ceramikaĵo, kaj pli malpezaj metaloj kiel ekzemple titanio estis lanĉitaj. Tiuj pli fortaj materialoj ebligis la produktadon de superdimensiaj rakedoj kiuj donis ankoraŭ pli da potenco. Dume, teknologio kondukis al la uzado de sintezaj kordoj kiuj kongruas kun la sento de intesto tamen kun plia fortikeco.

Laŭ modernaj reguloj de teniso, la rakedoj devas kongrui al la sekvaj gvidlinioj;[43]

  • La frapareo, kunmetita de la ŝnuroj, devas esti plata kaj ĝenerale uniforma.
  • La kadro de la trafareo ne estu pli ol 74 cm longa kaj 32 cm larĝa.
  • La tuta rakedo devas esti de fiksitaj formo, grandeco, pezo kaj pezdistribuo. Ne ekzistu iu ajna energifonto konstruita en la rakedojn.
  • La rakedoj ne devas doni iun specon de komunikado, instrukcio aŭ konsilo al la ludanto dum la matĉo.

La reguloj pri rakedoj ŝanĝiĝis laŭlonge de la tempo, ĉar oni faris dume materialajn kaj inĝenieriajn progresojn. Ekzemple, la maksimuma longo de la kadro estis 81 cm ĝis 1997, kiam ĝi estis mallongigita al 74 cm.[44]

Multaj firmaoj fabrikas kaj distribuas tenisajn rakedojn. Wilson, Head kaj Babolat estas tri el la plej ofte uzataj markoj; tamen, multaj pliaj firmaoj ekzistas.[45] La samaj kompanioj sponsoras ludantojn uzi ĉi tiujn rakedojn kun la espero, ke la kompaninomo fariĝu pli konata de la publiko.

Kordoj

[redakti | redakti fonton]

Ekzistas multoblaj specoj de teniskordoj (ŝnuroj), inkluzive de natura intesto kaj sintezaj kordoj faritaj el materialoj kiel ekzemple nilono, kevlaro aŭ poliestero.[46]

Du malsamaj tenisŝnuroj de longoj 12 m (maldekstre), kaj 200 m (dekstre)

Naturintestaj

[redakti | redakti fonton]

La unua speco de teniskordoj haveblaj estis naturintestaj kordoj, lanĉitaj fare de Babolat. Ili estis la nura tipo uzita ĝis sintezaj kordoj estis lanĉitaj en la 1950-aj jaroj. Naturaj intestkordoj daŭre estas uzitaj ofte fare de ludantoj kiel ekzemple Roger Federer. Ili estas faritaj el bovintestoj, kaj havigas pliigitan potencon, kaj estas pli facilaj sur la brako ol la plej multaj kordoj.[47]

Sintezaj

[redakti | redakti fonton]

La plej multaj sintezaj ŝnuroj estas faritaj el unufilamentaj aŭ plurfilamentaj nilonŝnuroj. Unufilamentaj ŝnuroj estas malmultekostaj, kaj estas vaste uzataj de multaj distronivelaj ludantoj pro sia ĉiuflanka efikeco, dum plurfilamentaj ŝnuroj estas kreitaj por imiti naturan inteston pli proksime kunplektante fibrojn, sed ili estas ĝenerale pli multekostaj ol siaj unufilamentaj ekvivalentoj.[46] Poliesteraj ŝnuroj permesas pli da elano sur la pilkon ol iu ajn alia ŝnuro, pro siaj firmaj ŝnuroj, konservante kontrolon de la pilko, kaj tial multaj ludantoj uzas ilin, precipe pli altnivelajn ludantojn.[48] Kevlaraj teniskordoj estas tre daŭraj, kaj estas plejparte uzitaj fare de ludantoj kiuj ofte rompas kordojn, ĉar ili bontenas streĉitecon, sed tiuj kordoj povas esti tre rigidaj por la brako.[49]

Hibridaj kordoj

[redakti | redakti fonton]

Hybrid stringing is when a tennis racket is strung with two different strings for the mains (the vertical strings) and the crosses (the horizontal strings). This is most commonly done with two different strings that are made of different materials, but can also be done with two different types of the same string. A notable example of a player using hybrid strings is Roger Federer, using natural gut strings in his mains and polyester strings in his crosses.[50]

Tenisa pilko

[redakti | redakti fonton]
Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Tenisa pilko.
Tenisa rakedo kaj pilkoj.

Tenispilkoj estis origine faritaj el ŝtofstrioj kunkudritaj per fadeno kaj plenigitaj je plumoj.[51] Modernaj tenispilkoj estas faritaj el kava vulkanizita kaŭĉuko kun felta tegaĵo. Tradicie blanka, la superrega koloro estis iom post iom ŝanĝita al optika flava en la lasta parto de la 20-a jarcento por enkalkuli plibonigitan videblecon. Tenispilkoj devas konformiĝi al certaj kriterioj por grandeco, pezo, deformado kaj resalto por esti aprobitaj por reguliga ludo. La Internacia Teniso-Federacio (ITF) difinas la oficialan diametron kiel 65.41-68.58 mm. Pilkoj devas pezi inter 56,0 kaj 59,4 g.[52] Tenispilkoj estis tradicie produktitaj en Usono kaj Eŭropo. Kvankam la procezo de produktado de la pilkoj restis preskaŭ senŝanĝa dum la pasintaj 100 jaroj, la plimulto de fabrikado nun okazas en la Malproksima Oriento. La translokiĝo ŝuldiĝas al pli malmultekostaj laborkostoj kaj materialoj en la regiono.[53] Turniroj kiuj estas luditaj laŭ la ITF-Reguloj de Teniso devas uzi pilkojn kiuj estas aprobitaj fare de la Internacia Teniso-Federacio (ITF) kaj esti nomitaj en la oficiala ITF-listo de aprobitaj tenispilkoj.[54]

Pro forta streĉiteco ludata sur la pilkoj, ili ofte povas perdi kvalitojn kaj eĉ rompiĝi. Tial ili povas esti uzataj por tre diversaj celoj, profitante iliajn elastecon kaj samtempe malmolecon, nome kiel ludilo por hundoj, signaloj por indiki danĝerajn bastonetojn, ekzemple en vehikloj, bariloj ktp., eĉ por kusenigi seĝokrurojn kiuj povus damaĝi plankojn.

Poentkalkulo

[redakti | redakti fonton]
Manpremo ĉe la reto post tenismatĉo.

Tenisa matĉo konsistas el pluraj serioj, mem konsistantaj el pluraj "ludoj". Gajniĝas matĉo, kiam gajniĝas du serioj (aŭ en kelkaj turniroj tri serioj).

Por gajni serion, oni bezonas gajni 6 aŭ 7 ludojn, depende de situacio: 6 ludoj sufiĉas por gajno de serio se kontraŭulo maksimume atingas kvar ludojn. Alikaze bezonatas sep ludoj. Tamen, se ludoj estas 6:6, decida ludo ne estas kutima ludo, sed speciala decidludo.

En ludo, gajniĝas poentoj per gajno de interbatoj. Ludanto gajnas interbaton, kiam oponanto ne sukcesas revenigi la pilkon en lian kampon. Nombriĝas ludpoentoj per serio 0, 15, 30, 40 (ekzemple, se ludanto gajnis du interbatojn, li havas 30 poentojn). Gajniĝas ludo, se oni havas 40 poentojn kaj tiam gajnas sekvantan interbaton. Tamen, se la poentaro estas 40:40, tio nomiĝas egaleco aŭ "40 ambaŭe". Tiam ankoraŭ necesas du pliaj interbatoj por gajni ludon. Kiam ludanto gajnas unu interbaton post egaleco, diriĝas ke li avantaĝas. Post avantaĝo povas sekvi aŭ ludgajno, aŭ denove egaleco.

Batoj

[redakti | redakti fonton]
  • Mandorsa bato estas bato ĉe kio la dorso de la ludmano estas tenata antaŭen. La mandorsa bato povas esti batata per unu aŭ du manoj.
  • Manplata bato estas bato ĉe kio la manplato (polmo) de la ludmano estas tenata antaŭen. La manplata bato povas esti batata per unu aŭ du manoj.

Ludkampo

[redakti | redakti fonton]
Dimensioj en futoj

Ortangula ludkampo apartiĝas per reto en du duonojn. Tuta ludkampo 78 futojn (23,77 metrojn) longas (ĉiu flanko, do 39 futojn = 11,89 metrojn longa). Larĝas por unuopa ludo 27 futojn (8,23 metroj), por parludo 36 futojn (10,97 metroj). Ludkampo apartiĝas per linioj nomitaj bazlinioj (en:baselines) kaj flanklinioj (en:sidelines). Linioj estas ludkampa parto. Se la pilko tuŝas (eĉ se nur parte) linion, ĝi 'enas'.

Kelkaj venkintoj de Granda Ŝlemo

[redakti | redakti fonton]

La jenaj tenisistoj venkis almenaŭ kvin titolojn de Granda Ŝlemo (angle Grand Slam, france Grand Chelem):

Similaj tipoj

[redakti | redakti fonton]

Molpilka teniso (ankaŭ mola teniso) estas sporto rilata al teniso disvolvita en Japanio en 1884 [55][56]. Ĉi tiu sporto estas plej disvastigita en Azio, precipe en Japanio, Tajvano kaj Sud-Koreio. La reguloj de mola teniso apenaŭ diferencas de regula teniso; la plej granda diferenco estas la naturo de la pilko, kiu estas mola kaj kavigita interne. Ĉi tio igas ĝin signife pli malpeza ol tenispilko. Alia diferenco estas la rakedoj. Ĉi tiuj ankaŭ estas pli malpezaj ol normalaj tenisaj rakedoj.

Rulseĝa teniso estas unu el la formoj de teniso adaptita por uzantoj de rulseĝo. La grandeco de la ludejo, reta alteco kaj rakedoj estas la samaj, sed ekzistas du gravaj diferencoj de "piedira" teniso: atletoj uzas speciale dizajnitajn rulseĝojn, kaj la pilko povas resalti ĝis du fojojn, kie la dua resalto ankaŭ povas okazi ekster la ludejo.[57]

Rekordoj

[redakti | redakti fonton]

Gravaj rekordoj de teniso estis jenaj:

Federer rekordis en 2006 ĉe US Open, kiam li iĝis la unua viro kiu venkis Wimbledon-US Open en tri sinsekvaj sezonoj.
  • La plej longa matĉo de la historio estis tiu en Wimbledon en 2010 inter la franca Nicolas Mahut kaj la usona John Isner, kiu daŭris dek unu horojn, kvin minutojn kaj 23 sekundojn. John Isner venkis (6-4, 3-6, 6-7, 7-6 kaj 70-68). Isner kaj Mahut ludis samforte dum la tri tagoj kiujn daŭris la matĉo. Ili alvenis ĝis 59-59 kaj ĝis 68-68 nepermesante malvenkon en unuaj ekludoj.[58]
  • La plej rapidan ekbaton atingis la aŭstralia Samuel Groth per rapido de 263 km/h, en la Challenger (Defio) de Busan, Sud-Koreio, 2012.[59]
  • Georgina García Pérez rekordis kiel virino kiu faris la plej rapidan ekbaton de 220 km/h fare en Budapeŝto en 2018.[60]
  • Guillermo Vilas rekordis kiel viro kun plej granda kvanto de sinsekvaj venkoj. El 1977 estis 46.[61]
  • Helen Wills Moody (1905-1998) rekordis kiel virino kun 158, plej granda kvanto de sinsekvaj venkoj, inter 1927 kaj 1933.[62]
  • La plej longdaŭra finalo de Grand Slam okazis en Australian Open de 2012, kiu daŭris kvin horojn kaj 53 minutojn. Ludis la serba Novak Djokovic kaj la hispana Rafael Nadal. Venkis la serba.
  • Novak Djokovic estas la tenisisto kun plej nombra kvanto de titoloj de Grand Slam venkitaj en la vira kategorio (24).
Margaret Court en 1970.
  • Margaret Court estas la tenisistino kun plej nombra kvanto de titoloj de Grand Slam venkitaj en la virina kategorio, egale kun Djokovic en vira kategorio (24 totale). Serena Williams estas la dua tenisistino kun plej nombra kvanto de titoloj de Grand Slam venkitaj en la virina kategorio (23).
  • Novak Djokovic estis kiu restis plej multan tempon kiel numero unua de la Tutmonda Rankigo ATP kun 418 semajnoj akumulitaj. Roger Federer estas la tenisisto kiu plej da sinsekvaj semajnoj restis kiel numero unua de la Tutmonda Rankigo ATP kun 237 semajnoj.[63]
  • Steffi Graf estis plej longe numero unua de la Tutmonda Rankigo WTP kun 377 semajnoj akumulitaj.[64] Krome ŝi egalis kun Serena Williams kiel la tenisistinoj kun plej da sinsekvaj semajnoj kiel numero 1a kun 186 semajnoj.[65]
  • Novak Djokovic estas la tenisisto kiu plej multajn fojojn finis en la jaro kiel numero 1a kun totalo de 8.[66]
  • Steffi Graf estas la tenisistino kiu plej multajn fojojn finis en la jaro kiel numero 1a kun totalo de 8.[67]
  • Novak Djoković rekordis venkojn en Masters Tennis Cup (Pokalo de Majstroj) - nun konata kiel ATP World Tour Finals - sep fojojn.
  • Martina Navrátilová rekordis venkojn en WTA Tour Championships (Pokalo de Majstrinoj) - nun konata kiel WTA Finals- ok fojojn.
  • Rafael Nadal estas la nura tenisisto de la historio (enkalkulante kaj virojn kaj virinojn) kiu venkis pli da 10 turniroj de la sama Grand Slam (dekkvar en Roland Garros 2005-2008, 2010-2014, 2017-2020, 2022).
  • Steffi Graf estas la nura tenisistino kiu venkis en Golden Slam en unu jaro, nome en 1988.
  • Novak Djoković estas la tenisisto kun plej da titoloj Master 1000 (40), kaj la nura kiu venkis en ĉiuj almenaŭ dufoje.
  • Novak Djoković estas la nura tenisisto kiu venkis almenaŭ trifoje ĉiun Grand Slam kaj la nura en la maferlma epoko kiu venkis kvar sinsekvajn, kvankam en nenatura jaro.
  • Novak Djoković estas la tenisisto kiu enspezis plej da mono el premioj en turniroj.

Bildaro

[redakti | redakti fonton]

Vidu ankaŭ

[redakti | redakti fonton]

Referencoj

[redakti | redakti fonton]
  1. ↑ Gillmeister, Heiner. (1998) Tennis : A Cultural History. Washington Square, N.Y.: New York University Press. ISBN 0-8147-3121-X.
  2. ↑ 2,0 2,1 Newman, Paul B.. (2001) Daily life in the Middle Ages. Jefferson, N.C.: McFarland & Co., p. 163. ISBN 978-0-7864-0897-9.
  3. ↑ 3,0 3,1 Gillmeister, Heiner. (1998) Tennis : A Cultural History. London: Leicester University Press, p. [htt://archive.org/details/tennisculturalhi0000gill/e/17 17–21]. ISBN 978-0-7185-0195-2.
  4. ↑ (1901) Tennis.
  5. ↑ Online Etymology Dictionary. Etymonline.com (10a de junio 1927). Alirita 15a de majo 2013 .
  6. ↑ Crego, Robert. Sports and Games of the 18th and 19th Centuries, paĝo 115 (2003).
  7. ↑ 7,0 7,1 J. Perris (2000) Grass tennis courts: how to construct and maintain them p.8. STRI, 2000
  8. ↑ Australian Broadcasting Corporation's Radio National Ockham's Razor, unua elsendo en 6a de junio 2010.
  9. ↑ Tyzack, Anna, The True Home of Tennis Arkivigite je 2013-10-30 per la retarkivo Wayback Machine Country Life, 22a de junio 2005
  10. ↑ The Harry Gem Project. theharrygemproject.co.uk. Alirita 2a de majo 2012 .
  11. ↑ Leamington Tennis Club. Alirita 18a de marto 2008 .
  12. ↑ American Heritage, E. M. Halliday, alirita la 2an de majo 2020.
  13. ↑ Major Walter Clopton Wingfield International Tennis Hall of Fame. Alirita la 24an de septembro 2011
  14. ↑ 14,0 14,1 "125 years of Wimbledon: From birth of lawn tennis to modern marvels" Arkivigite je 2020-02-18 per la retarkivo Wayback Machine. CNN. Alirita la 21an de septembro 2011
  15. ↑ Tennis: A Cultural History de Heiner Gillmeister
  16. ↑ Grimsley, Will (1971). Tennis: Its History, People and Events. Englewood Cliffs, New Jersey: Prentice-Hall, Inc. p. 9. ISBN 0-13-903377-7.
  17. ↑ "Lawn-Tennis on Staten Island" (PDF). The New York Times. 4a de Septembro 1880. Arkivita (PDF) el la originalo la 29an de Januaro 2021. Alirita la 10an de Aprilo 2025.
  18. ↑ [Heiner Gillmeister Tennis: A Cultural History]
  19. ↑ "History of United States Tennis Association". Arkivita el la originalo la 30an de Oktobro 2007. Alirita la 29an de Majo 2007.
  20. ↑ "Fact & History". Rhodes Island Government. Alirita la 29an de Majo 2007.
  21. ↑ "History of the U.S. National Championships/US Open". USOpen.org. Arkivita el la originalo la 3an de Junio 2013. Alirita la 2an de Majo 2012.
  22. ↑ "History of the French Open". Arkivita el la originalo la 26an de Majo 2007. Alirita la 29an de Majo 2007.
  23. ↑ "History of Tennis". International Tennis Federation. Arkivita el la originalo la 22an de Marto 2010. Alirita la 10an de Aprilo 2025.
  24. ↑ "Australian Open Stats | History". 9a de Januaro 2021.
  25. ↑ "Grand Slam Major Championships | Tennis". 4a de Februaro 2021.
  26. ↑ 26,0 26,1 26,2 The World Championships of 1913 to 1923: the Forgotten Majors. Journal of The Tennis Collectors of America (2013–2014). Arkivita el la originalo je 20a de Junio 2018. Alirita 5a de Septembero 2018 . “Number 30”.
  27. ↑ "Tennis Federation Bans World Titles", The New York Times, 17a de Marto 1923, p. 10
  28. ↑ ITF: History. International Tennis Federation (2018). Arkivita el la originalo je 13a de Julio 2017. Alirita 5a de Septembro 2018 .
  29. ↑ James Henry Van Alen in the Tennis Hall of Fame. Arkivita el la originalo je 30a de Septembro 2007. Alirita 29a de Majo 2007 .
  30. ↑ Olympic Tennis Event. ITF. Arkivita el la originalo je 4a de Februaro 2016. Alirita 2a de Majo 2012 .
  31. ↑ The Tennis and Olympics Love Affair. SportsPundit.com. Alirita 2a de Majo 2012 .
  32. ↑ Davis Cup History. ITF. Alirita 2a de Majo 2012 .
  33. ↑ Fed Cup History. ITF. Arkivita el la originalo je 2a de Novembro 2015. Alirita 2a de Majo 2012 .
  34. ↑ 34,0 34,1 34,2 "Australian Open Stats | History". 9a de Januaro 2021.
  35. ↑ History of the Pro Tennis Wars Chapter 2, part 1 1927–1928. Alirita 29a de Majo 2007 .
  36. ↑ Open Minded (el Retarkivo {{{1}}}) – Bruce Goldman
  37. ↑ 1968, Open era: The moment tennis opted to become a modern sport (8a de Majo 2020). Alirita 25a de Novembro 2021 .
  38. ↑ 38,0 38,1 Henderson, Jon, "Middle-class heroes can lift our game", The Guardian, 10a de Decembro 2008.
  39. ↑ Kate Magee (10a de Julio 2008) Max Clifford to help shed tennis' middle-class image. PR Week. Alirita 2a de Aŭgusto 2008 .
  40. ↑ International Tennis Hall of Fame Information. Arkivita el la originalo je 18a de Majo 2007. Alirita 29a de Majo 2007 .
  41. ↑ International Tennis Hall of Fame. Alirita 25a de Novembro 2021 .
  42. ↑ "Tennis Rules: How To Play Tennis | Rules of Sport". www.rulesofsport.com. Alirita la 25an de Novembro 2021.
  43. ↑ ITF Tennis – Technical – Appendix II. ITF. Arkivita el la originalo je 13a de Aprilo 2012. Alirita 4 May 2012 .
  44. ↑ ITF Tennis – Technical – The Racket. ITF. Arkivita el la originalo je 26a de Junio 2012. Alirita 4a de Majo 2012 .
  45. ↑ What are the most popular tennis racket brands. Alirita 17a de Januaro 2021 .
  46. ↑ 46,0 46,1 Types of Tennis Strings | A Comprehensive Guide (15a de Januaro 2020). Alirita 23 November 2021 .
  47. ↑ Natural Gut Strings – The Best Tennis Strings Available? (6a de Aŭgusto 2019). Alirita 23a de Novembro 2021 .
  48. ↑ Pros and cons of polyester tennis strings. Alirita 23a de Novembro 2021 .
  49. ↑ Ultimate Guide to Kevlar Strings. Alirita 23a de Novembro 2021 .
  50. ↑ Hybrid Stringing – Roger Federer's Stringing Method of Choice (17 August 2019).
  51. ↑ Grimsley, Will. (1971) Tennis: Its History, People and Events: Styles of the Greats. Englewood Cliffs, New Jersey: Prentice-Hall. ISBN 0-13-903377-7.
  52. ↑ History of Rule 3 – The Ball. ITF. Arkivita el la originalo je 6a de Novembro 2015. Alirita 1a de Majo 2012 .
  53. ↑ Balls- Manufacture. ITF. Arkivita el la originalo je 15a de Oktobro 2021. Alirita 19a de Junio 2014 .
  54. ↑ ITF Rules of Tennis. International Tennis Federation. Alirita 7a de Novembro 2022 .
  55. ↑ About Soft Tennis. Alirita 2023-12-15 .
  56. ↑ 국제소프트테니스연맹 (koree). Arkivita el la originalo je 2023-12-15. Alirita 2023-12-15 .
  57. ↑ artikolo "Reguloj de Rulseĝa Teniso", angle en la retejo de la Internacia Tenisa Federacio
  58. ↑ «The longest game: Men's singles match breaks Wimbledon record by lasting almost TEN hours» (en angla). Associated Newspapers Ltd. 24a de junio 2010. Konsultita la 13an de septembro 2010.
  59. ↑ «Un verdadero misil: con su saque, llegó a los 263 km/h». canchallena.com. 12a de majo 2012. Konsultita la 12an de majo 2012.
  60. ↑ «Women's Tennis Star Player Venus Williams» (en angla). Article intelligence. 14a de junio de 2010. Arkivita el la originalo la 7an de julio 2011. Konsultita la 13an de septembro 2010.
  61. ↑ Guillermo Vilas - Argentinian Tennis Great Alirita la 13an de septembro 2010; All about Tennis; arkivita en [1] la 4an de decembro 2010
  62. ↑ Helen Wills Moody - Great American Tennis Champion Alirita la 13an de septembro de 2010; All about Tennis; arkivita ewn [2] la 4an de decembro 2010.
  63. ↑ Récords número 1 ATP: Récord Djokovic y Federer | Universo Tenis Alirita en 2022-03-13 en - Oficiala retejo
  64. ↑ Récords número 1 WTA: Récord Steffi Graf | Canal Tenis alirita en 2022-03-13 en retejo Oficiala
  65. ↑ Récord semanas consecutivas número 1 WTA: Récord Steffi Graf y Serena Williams | Punto de Break alirita en 2022-03-13 en - Oficiala Retejo
  66. ↑ Récord más veces acabado año como número 1 ATP: Récord Djokovic | Punto de Break alirita en 2022-03-13 en - Oficial Retejo
  67. ↑ Récord más veces acabado año como número 1 WTA: Récord Steffi Graf | Punto de Break alirita en 2022-03-13 en - Oficiala Retejo

Eksteraj ligiloj

[redakti | redakti fonton]
v • d • r
Olimpikaj sportoj
Someraj
Vintraj
Bibliotekoj
Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=Teniso&oldid=9082635"