Esperanta Civito
Esperanta Civito (latine : Civitas esperantica, france : Cité Espérantienne) celas esti subjekto de internacia juro[1] [2]sen teritorio (simila al la 'Ordo de la Kavaliroj de Malto), kun federisma strukturo proklamita en La Chaux-de-Fonds, Svislando, la 10-an de aŭgusto 1998. El tiu akto fontis konsorcio kiu kondukis al la promulgo de la Konstitucia Ĉarto la 2an de junio 2001 en Sabbioneta, Italio, la 2-an de junio 2001. Tiu konsorcio konsistas el liberaj establoj (kolektivoj, ne individuoj), kiuj decidas krei sinergion inter si. La Esperanta Civito celas formi la kernon de novtipa Esperanto-organizo kun „transnacia kulturo” kies ĉefa celo estas :
- reprezenti la esperantistojn kiuj sentas ke ili apartenas al senŝtata diaspora lingva grupo, en akordo kun la difino trovebla en la Universala Deklaracio de la Lingvaj Rajtoj, 1996, arto. 1, 5.
- fortigi la rilatojn inter la esperantianaro.
En ĝiaj eksteraj rilatoj ĝi celas prestiĝon ĉe eksteraj institucioj: PEN-klubo Internacia, Internacia Naturamikaro, Asocio de Lingvotestistoj en Eŭropo (ALTE)[3], Feminista Esperanta Movado (FEM), Civila Servo, Slava Unio, INALI, UNPO kaj aliaj entoj[4].
La organiza modelo de la tradicia Esperanto-movado (UEA) originas en Kolonjo (1933) kaj elektas siajn gvidajn organojn laŭ individuaj kandidatoj sen komuna programo. Diference de tiu tradicia organiza modelo staras tiu de la Esperanta Civito kies gvidajn organojn elektas la popolo laŭ konkurencaj kandidatlistoj kuplitaj al ĝeneralaj programoj el kio rezultu kohera agadlinio por ĝia estraro[5].
La Civito publikigas la revuon "Literatura Foiro", okazigas la kursojn de Kultura Centro Esperantista (KCE), la Afrikajn Esperantologiajn Semajnojn, ktp. Ĝi disponas ankaŭ pri domoj (i.a. naturamika domo en Malago), apartamentoj, ktp kiuj utilas al ĝiaj aktivecoj. La reta organo de la Esperanta Civito estas "Heroldo komunikas" (HEKO). En la Esperanta Civito la kvanto de aktivuloj kaj mastrumantoj pli facile kreskeblas ĉar iliaj lingvaj kaj mastrumaj kapabloj ne nepre koincidu kaj ili eĉ rajtas ne scipovi Esperanton. Tiukaze por la eksteraj rilatoj ili tamen scipovu la anglan aŭ la francan[6].
Enhavo
Historio[redakti | redakti fonton]
Pakto por la Esperanta Civito (1998)[redakti | redakti fonton]
La Pakto por la Esperanta Civito estis lanĉita en Ĉaŭdefono (Svislando) en 1998, fare de la establoj partoprenintaj en la unua Forumo por la Esperanta Civito, kunvokita de Esperanta PEN-Centro kaj de ERA, sub la prezido de György Nanovfszky. La Pakto de la 10-a de aŭgusto 1998 konsistas el ideologia premiso (la Kvintezo, raŭmisme inspirita) kaj el organiza parto. Ĝi celas [7][8] :
a) solidarecon inter la paktintaj establoj;
b) solvi ĉe komuna Kortumo la eventualajn konfliktojn inter la paktintoj;
c) krei la embrion de la Esperanta Civito. Estas elektita la Evolukomisiono de la Pakto.
Propono de Konstitucio, elekto de Kortumo (1999)[redakti | redakti fonton]
La dua Forumo aprobas en la 29-a de julio 1999 la proponon de Konstitucio de la Esperanta Civito, en Karolovaro (Bohemio), okaze de la SAT-kongreso, sub la prezido Yves Peyraut. Estas elektita la Kortumo.
Konstitucio (6/2001)[redakti | redakti fonton]
Post dujara diskuto, la Konstitucio estas promulgita en Sabloneto (Italio) fare de la tria Forumo, kiu samtempe fariĝas unu el la du branĉoj de la Civita Parlamento. La Evolukomisiono preparas la unuajn elektojn de la Senato. La Kortumo estas renovigita. (2-a de junio, 2001) Ĉeestas en Sabloneto: SAT (observanto, prezidas), Akademio de Esperanto (observanto), Esperanta PEN, Esperantista Kulturdomo Razgrad, E-Societo Vraca, Itala Interlingvistika Centro, Kultura Centro Esperantista, LF-koop, Teatro Espero Varsovio, redakcioj de "Debrecena Bulteno", "Heroldo de Esperanto", "Literatura Foiro". Senkulpiĝis kaj salutis ELTE (E-Fako), RE/LOdE kaj Keppel Enderby (UEA-prezidanto).
Unuaj elektoj de la Senato (12/2001)[redakti | redakti fonton]
Unuaj elektoj de la Senato (15-a de decembro, 2001). Rajtas baloti la membroj kaj la abonantoj de la establoj aliĝintaj al la Pakto. Konkuras du listoj, kun propraj politikaj, kulturaj kaj sociaj programoj: la Blanka, kun ĉefkandidatoj Vinko Oŝlak (Slovenio/Aŭstrio) kaj Nelly Holevitch (Bulgario/Nederlando), kaj la Verda, kun ĉefkandidatoj Walter Żelazny (Pollando/Francio) kaj Ljubomir Trifonĉovski (Bulgario). La simbolo de la Blanka Listo estas fiŝo, la slogano "Por Civito inspirita de kristanaj valoroj"; la simbolo de la Verda Listo estas arbo kun radikoj, la slogano "De Zamenhof ĝis la Esperanta Civito". La Verda Listo gajnas kun 70% de la voĉoj. La Evolukomisiono ĉesas ekzisti.
Unua sesio de la Civita Parlamento (2002)[redakti | redakti fonton]
Unua sesio de la Civita Parlamento, en la Urbodomo de Loklo, Svislando (23-a kaj 24-a de februaro 2002). La Forumo proklamas la balotrezulton de la Senato. La 19 senatanoj estas: Walter Żelazny (Konsulo), Ljubomir Trifonĉovski (Vickonsulo), Marie-France Conde Rey, Judit Felszeghy, Anatolo Gonĉarov, Lidia Ligęza, Ivaniĉka Maĝarova, Perla Martinelli, Andrea Montagner, Bertil Nilsson, Mayra Nunez Hernandez, Marco Picasso, Tiziana Rogora, Dieter Rooke, Jan Stanisław Skorupski, por la Verda Listo; Vinko Oŝlak, Nelly Holevitch, Alessandro Beltramini, Anna Laszay, por la Blanka Listo. La Forumo elektas ankaŭ la novan Kortumon: Giorgio Silfer, Leen DEIJ, Zofia Banet Fornalowa.
Okaze de la unua kunsido de la Senato, sen. Nunez Hernandez, Picasso kaj Rooke formas la Ruĝan grupon, daŭre en la majoritato, sed teknike sendependan. La Konsulo proponas por la Kapitulo la sekvajn vickonsulojn: Trifonĉovski (internaj aferoj), Conde-Rey (socialaj aferoj), Nilsson (kulturaj aferoj), Nunez Hernandez (Tria Mondo), Oŝlak (informado). La nomumo de la lasta donas al la registaro signifon pli ol majoritatan.
La Senato interalie aprobas la leĝon pri la Civitana Registro, kaj la rekomendon pri la deviga depono ĉe la ĉefaj E-bibliotekoj. Ĝi decidas interalie ke la Civito aliĝos al la Monda Socia Forumo (Porto-Alegro), partoprenos en la Internacia Konferenco de Federismo (San-Galo) kaj ke la Vickonsulo, invitita al la renkonto de bulgaraj intelektuloj kun Papo Johano Paŭlo la 2-a, salutos lin nome de la Esperanta Civito.
Plej rimarkinda posta evento, el politika vidpunkto, estas la deklaro pri la baldaŭa milito (la 18-a de marto 2003). Temas pri la unua efektiva konfrontiĝo kun la ekstera mondo kaj pri kvalita diferenciĝo de la cetera Esperantio, kiu silentis pri la problemo, escepte de SAT.
La organo de la Esperanta Civito estas "Heroldo komunikas".
Kritikoj[redakti | redakti fonton]
Ne ĉiuj esperantistoj konsentas kun la kreo kaj celoj de la Civito. Multaj kritikis ĝiajn fondajn ideologiojn. En la du jaroj antaŭ la Projekto de Konstitucia Ĉarto kaj fondo de la Civito, la verkisto Jorge Camacho kolektis diversajn kritikojn pri la Civito en sia verko La liturgio de l' foiro. Jouko Lindstedt tiam skribis, ke La Civito estas provo de la raŭmistoj uzurpi la koncepton "Esperantujo". Diversaj esprimoj estas uzataj por priskribi la "Esperantan civiton" : "la rondeto de Giorgio Silfer", "La Polpo" kaj "la Vespejo". La influo de la grupeto ne kreskas. Ekzemple Jan Stanisław Skorupski partoprenis nur la unuan kunsidon de la "civita parlamento", sed, kiel la sola inter senatanoj, ne enmetis la ruĝan skarpon kaj ne ĵuris - neniam komencis agadon.
La ŝercan fondon (en aprilo 2007) de ia Esperanta Respubliko oni povus ankaŭ konsideri kritiko.
Literaturo[redakti | redakti fonton]
Anatolij Gonĉarov, "Esperanto-identeco: citaĵoj kaj komentoj", 2010, eld. La Kancerkliniko, 54 paĝoj, A4, celas prezenti la komprenon pri la esperantistaro kiel diaspora popolo (kio ne egalas al nacio)[9].
Eksteraj ligiloj[redakti | redakti fonton]
- Hejmpaĝo de la Esperanta Civito
- Civito Esperanta, Svisa Enciklopedio Planlingva, 2006
- La liturgio de l' foiro (kun suplementoj)
- Ĉu manifesti kaj civiti? - Komento de
- Esperanta Respubliko
- (franca) Esperanta Civito
Vidu ankaŭ[redakti | redakti fonton]
Rilataj temoj[redakti | redakti fonton]
Notoj kaj referencoj[redakti | redakti fonton]
- ↑ ↑ Rimarko : La leĝa termino persono ne estas sinonimo por homa estaĵo, sed anstataŭe referas al ento kun kapableco posedi leĝajn rajtojn. Iuj spertuloj en internacia juro ne eksludas ke eblus iam doni juran personecon al la naturo, al ekzemple malnova kvincentjaraĝa arbo aŭ al iuj bestoj (-> (angla) vikipedia artikolo 'non human rights project').
- ↑ (itala) La Esperanta Civito in diretta internet mondiale (La Esperanta Civito en viva interreta mondo), Disvastigo - lingue e cultura, la 11-an de februaro 2014.
- ↑ Oficiala retejo de la Esperanta Civito : www.esperantio.net
- ↑ Por kompreni la evoluon de Esperanto en la dua jarcento - el "Espeanto 125", p. 3, Heroldo de Esperanto, nro 7 (2286), julio 2018.
- ↑ Por kompreni la evoluon de Esperanto en la dua jarcento - Organizaj modeloj kompare : Kolonjo (1933) kaj Sabloneto (2001), p. 3, Heroldo de Esperanto, nro 7 (2286), julio 2018.
- ↑ Giorgio Silfer, Dudek jarojn post la Pakto, HEKO, 687 5-C, la 9-an de aŭgusto 2018.
- ↑ Esperanta Civito : respondoj al oftaj demandoj, konsultita la 2-an junio 2017.
- ↑ (germana) Civitas Esperantica, konsultita la 2-an junio 2017.
- ↑ Kolekto realigita de Anatolo Gonĉarov, HEKO n-ro 468, la 24-an de januaro 2011.
