Sami Michael

Sami Michael
Persona informo
סמי מיכאל
Naskonomo	كمال شلح
Naskiĝo	15-an de aŭgusto 1926 (1926-08-15) en Bagdado
Morto	1-an de aprilo 2024 (2024-04-01) (97-jaraĝa) en Ĥajfo
Lingvoj	hebrea • araba vd
Ŝtataneco	Reĝlando Irako • Israelo vd
Partio	Maki vd
Familio
Gefratoj	Nadia Cohen vd
Profesio
Okupo	verkisto • tradukisto • ĵurnalisto vd
Laborkampo	literary activity • translating activity vd
Aktiva dum	1950–2024 vd
Honorigoj Honorigoj Ze'ev Prize • ACUM award • The EMET Prize for Art, Science and Culture • Agnon Prize for the Literary Arts vd
vd	Fonto: Vikidatumoj

Sami Miĥael (nasknomo arabe كمال شلح, Kamal Salaĥ, hebree סמי מיכאל, arabe سامي ميخائيل; la 15an de aŭgusto 1926 en Bagdado – la 1an de aprilo 2024, en Ĥajfo) estis israela verkisto, kiu migris de Irako al Israelo 23-jaraĝa. Kiel batalanto por homaj rajtoj, de 2001 Miĥael estis la Prezidanto de la Asocio por Civilaj Rajtoj en Israelo (ACRI) .

Miĥael estis inter la unuaj en Israelo por subteni la kreon de sendependa Palestina Ŝtato, kiu povus ekzisti apud Israelo. En siaj romanoj, Miĥael rakontas pri la aspiroj kaj luktoj de ambaŭ judoj kaj araboj. Ĉi tiu nova tendeco en la moderna hebrea literaturo estis polemika kaj estis ĝenerale diskutita en universitatoj kaj en la amaskomunikilaro. Miĥael estis premiita la Premion EMET en 2007. Miĥael difinis lin mem ne kiel cionisto, sed kiel israelano por inkluzivi ĉiujn civitanojn de Israelo.

Vivo

Sami Miĥael naskiĝis en la iraka ĉefurbo Bagdado, en familio de irakaj (babilonaj) judoj. Li kompletigis siajn mezlernejajn studojn en la "Ŝemeŝ" lernejo de la loka juda komunumo, akirante la irakan abiturientan atestilon en 1945. Jam dum la Dua Mondmilito, kiel gimnaziano, Miĥael apartenis al la malpermesita komunista movado en Irako. Li komencis studi ĉe la Usona Universitato de Bagdado, filio de la Usona Universitato de Bejruto, kaj laboris kiel ĵurnalisto kaj raportisto por irakaj gazetoj.

En 1948 la aŭtoritatoj donis ordonon de aresto kontraŭ li. Kun la helpo de kontrabandisto, li sukcesis fuĝi al Irano sub ŝanĝita nomo. Li restis en Irano dum jaro kaj aliĝis al la komunisma partio Tudeh. Tial, aldone al lia israela civitaneco, Miĥael ankoraŭ havis irakan civitanecon ĉar, male al liaj gepatroj, kiuj oficiale elmigris al Israelo en 1951, li neniam devis rezigni ĝin.

Miĥael pasigis jaron en Irano kaj aliĝis al la Marksism-Leninisma Partio Tudeh. En 1949 li elmigris al Israelo pro timo esti ekstradiciita al Irako. La pasaĝeroj en la aviadilo kiun li prenis ricevis oficiale Parizon kiel lia celloko, sed fakte ĝi alteriĝis en Ĥajfo. Miĥael prilaboris sian alvenon en la rakonto Ĥajfo - Mia Unua Tago en Israelo, en kiu li priskribas kiel li enamiĝis al ĉi tiu urbo tuj kiam li vidis ĝin de la aero. Miĥael komence ekloĝis en Jafo kaj translokiĝis al Ĥajfo kiam al li estis ofertita laboro en la arablingva komunista gazeto Al-Ittihad. La respondeca redaktoro estis la verkisto Emil Habibi, kiu estis impresita de du artikoloj kiujn Miĥael sendis al la gazeto. Miĥael vivis en Ŭadi Nisnas, ĉefe araba najbareco de Ĥajfo, kaj estis la ununura juda dungito de la gazeto. Li ankaŭ verkis artikolojn kaj novelojn por la ĉiumonata gazeto Al-Ĵadid. Li verkis sian permanentan kolumnon sub la pseŭdonimo Samir Mard. En 1955, seniluziigita de la revelacio de stalinismaj krimoj, inkluzive de tiuj kontraŭ la judoj (kiel rivelite en la raporto de Nikita Ĥruŝĉov al la 20-a Partia Kongreso de la KPSU), Sami Miĥael forlasis la Israelan Komunistan Partion.

En 1974, Sami Miĥael publikigis sian debutan romanon, Ŝavim veŝavim joter (Egalaj kaj egalaj pli), en kiu li prezentis la vivojn de enmigrintoj en Israelo en la 1950-aj jaroj, inter aliaj aferoj. La malfacilaj vivkondiĉoj en la transittendaroj nomitaj "maabarot". La titolo de la romano aludas al la neegala traktado de orientaj enmigrintoj (Sefardoj kaj Mizraĥoj) kompare kun mezeŭropaj (Aŝkenazoj) judoj; Kvankam ĉiuj civitanoj en israela demokratio havas egalajn rajtojn, ekzistas tiuj, kiuj estas pli egalaj, t.e. fartu pli bone. La frazo fariĝis hejma vorto. La dua romano de Miĥael, Ĥasut (1977), iĝis furorromano. La verkoj de Miĥael reflektas travivaĵojn de lia junaĝo kaj juna plenkresko.

Miĥael rifuzis membrecon en la reganta partio Mapaj (la Laborista Partio de Eretz Israelo, kiu dominis la politikan vivon en Israelo en la 1950-1960-aj jaroj) kaj serĉis porvivaĵon, por kiu, kiel li diris, li ne bezonis partianecon aŭ aliĝon al politika partio. Dum plejparto de lia kariero li laboris en la hidrologia servo de la Israela Ministerio pri Agrikulturo; Dum tiu tempo li studis akvoadministradon, psikologion kaj arabajn studojn ĉe la Universitato de Ĥajfo. Li priverkis la malfacilaĵojn de trovado de laboro en Israelo en sia aŭtobiografia romano Akvo kisanta akvon (2001).

Lia romano Trompeto en la Ŭado, publikigita en 1987, ankaŭ estis sukcesa kiel teatraĵo kaj adaptita en kino. Ĝi estas unu el tri romanoj de Miĥael kiuj traktas travivaĵojn en Ŭadi Nisnas kaj rakontas pri amrakonto de junaj araba virino kaj juda enmigrinto de Rusio.

Liaj verkaĵoj fariĝis furorlibroj kaj liaj legantoj estas de diversaj sociaj stratoj. Lia stilo estis nutrita de ambaŭ la trezoroj de la hebrea lingvo kaj la riĉeco de la araba lingvo. Multaj dirus ke Miĥael produktis la revolucion de pluralismo en israela literaturo en kiu liaj protagonistoj estas ĉiam “la alia”, plejparte koncentranta pri araboj, virinoj, rifuĝintoj kaj enmigrintoj. Miĥael diris "vivsperto donis al mi tutan galerion de roluloj.". Efektive, la verkado de Miĥael estas karakterizita de ties humuro, dolora ironio, simpatio kaj toleremo. Kvankam lia stilo estas pura, rekta kaj malplena de simboloj, tamen ĝi karakterizas kun elstara ekspresiveco. Ĉiu rakonto eligas aŭtentikecon kaj propran okupiĝon. Lia verkado estas riĉa de figuraĵoj. Kun nekompromita realismo, li malkovras la malfortojn kaj virto de la homo, sed ĉiam kun ĵaluza konsidero por lia honoro, libereco kaj kompato.

En 1992, Miĥael ricevis la Premio Hans Christian Andersen por sia plenkreskula romano Sabloŝtormo sub palmarboj. En 2007 li ricevis la Premion EMET kaj en 2008 la Premion Otto Brenner. En 2009, Miĥael ricevis honordoktorecon fare de la Universitato de Ĥajfo por lia vivoverko, kiu, laŭ la deklaro, reflektis la diversecon de israela socio, inkluzive de la individuo kaj lia libereco. Tri aliaj universitatoj en Israelo aljuĝis al li honordoktorecon.

Sami Miĥael estas la frato de Nadia Cohen, la vidvino de Eli Cohen, la fama israela spiono kiu funkciis en Sirio en la 1960-aj jaroj kaj estis pendumita en Damasko en 1965 . En pluraj intervjuoj, Miĥael konfesis ateismon.

Laborlingvoj

Miĥael komence verkis en la araba, lia gepatra lingvo. Li fariĝis honora membro de la Araba Lingva Akademio de Israelo en 2008. Necesis dek kvin jaroj por ke la hebrea iĝu la lingvo de lia literatura esprimo. Li rigardis tiun transiron kiel miraklon. Kiam lia romano Viktoria estis publikigita en Kairo, oni diris, ke temas pri araba romano verkita en la hebrea – kiun Miĥael prenis kiel komplimenton. Li faris la transiron de la araba al la hebrea kiam li kompletigis siajn universitatajn studojn. Li tradukis la verkojn de la egipta nobelpremiito Naguib Mahfouz en la hebrean. Ambaŭ aŭtoroj havis amikan rilaton.

Politika kaj socia engaĝiĝo

La tekstoj de Miĥael plejparte traktas demandojn de identeco kaj sociaj, etnaj kaj politikaj rilatoj. Li provis malkonstrui stereotipojn kaj antaŭjuĝojn. Miĥael estis la unua jud-israela verkisto se temas pri igi arabojn la ĉeffiguroj de hebreaj romanoj. li neniam lasis sin esti ideologie kaptita de cionismo.

Lia romano Egalaj kaj egalaj pli, publikigita en 1974, rompis kelkajn tabuojn. La temo de la romano estas la socia integriĝo de judoj kiuj enmigris de Irako. Ekde la fruaj 1950-aj jaroj, Miĥael postulis paca kunekzistado inter judoj kaj araboj. Li priskribas sin kiel "unu-homan partion", sola batalanto por interkomunuma kompreno. Li vidis komunismon kiel "belan iluzion": "Mi aliĝis al komunismo kiel judo kaj forlasis ĝin kiel judo" - deklaro kiu reflektas la fakton ke, kiel judo en Irako, li vidis komunismon kiel ŝancon plibonigi la statuson de duaklasaj civitanoj, same kiel multaj arabaj civitanoj en Israelo esperis de komunismo en la 1950-aj kaj 1960-aj jaroj. En 2001, Miĥael estis elektita prezidanto de la Asocio por Civitanrajtoj en Israelo.

Miĥael estis unu el la unuaj israelaj verkistoj estantaj invitita por doni prelegojn en Kairo. Dum la unua Intifado li estis implikita en la protesta movado Pacon Nun (hebree Ŝalom Aĥŝav) kaj manifestaciis kontraŭ vojbaroj de la israela armeo en la areo de Hebrono. Li estis unu el la unuaj israelanoj kiuj petis la starigon de arab-palestina ŝtato.

En la malfruaj 1980-aj jaroj, la kasacia kortumo de Israelo nomumis lin kiel ĝia eksperto en instruaj aferoj.

De 1998 pluen, Sami Miĥael kaj aliaj israelanoj de iraka origino iĝis engaĝitaj en humanitarhelpkampanjoj por lia devenlando. Post la falo de la reĝimo de iraka diktatoro Saddam Hussein, li estis invitita labori por la nova iraka konstitucio kaj provis enkonduki alineon por protekti minoritatojn.

En marto 2016, li renkontiĝis kun Palestina Aŭtoritato- prezidanto Mahmoud Abbas en Ramalaho.

Verkaro

Romanoj

• Ŝavim ve-Ŝavim Joter (1974) - Egalaj kaj... pli egalaj
• Sufa ben ha-D'kalim (1975) - Ŝtormo inter palmarboj. Premio Ze'ev
• Hasut (1977) - Aŭspicio
• Ĥofen Ŝel Arafel (1979) - Plenmano de nebulo
• Paĥonim ve-Ĥalomot (1979) - Ladŝirmejoj kaj revoj
• Ele Ŝivtej Israel: Ŝtem'Esre Siĥot al ha-Ŝe'ela ha-Edutit (1984)
• Hacocra ba-Ŭadi (1987) - Trompeto en la Uado
• Ahava ben ha-D'kalim (1990) - Amo inter palmarboj
• Viktoria (1993)
• Ŝedim ĥumim - Brunaj demonoj (pri rokhirakoj en lia fruktoĝardeno) (1993)
• Gvulot ha-Ruaĥ (2000) - limoj de la spirito
• Majim Noŝkim le-Majim (2001) - Akvo kisanta akvon
• Jonim be-Trafalgar (2005) - Kolomboj en Trafalgaro

• Aida
• Meof Habarburim - Flugo de la Cignoj (2011)
• Jahalom min hajeŝimon - Diamanto de la dezerto (2015)

Infanromanoj

• HaOtijot holĥot lajam - La leteroj iras al la maro - 2009 - ilustrita fare de Shahar Kober
• Carceron shar gam baĥoref (La Kriketo kantas ankaŭ vintre) - 2012 - ilustrita fare de Liora Grossman
• Tipa vetiponet (Guto kaj guteto) ilustrita fare de Liora Grossman - 2014