Venecio

	Venecio
	itale: Venezia, venecie: Venesia, venecie: Venexia
	urbo
	Vido al Venecio
	Oficiala nomo: Venezia
Ŝtato	Italio
Duoninsulo	Apenino
Regiono	Veneto
Provinco	Provinco de Venecio
Historiaj regionoj	Venecia respubliko, Itala reĝlando
Akvovojo	Granda Kanalo de Venecio
Konata loko	Baziliko de sankta Marko
Laguno	Laguno de Venecio
Situo	Venecio
- alteco	2 m s. m.
- koordinatoj	45° 26′ 15″ N 12° 20′ 09″ O / 45.43750 °N, 12.33583 °O (mapo)
Areo	414,57 km² (41 457 ha)
Loĝantaro	270 660 (30.04.2009)
Denseco	652,87 loĝ./km²
Fondo	5-a jarcento
Horzono	MET (UTC+1)
- somera tempo	MET (UTC+2)
Poŝtkodo	30100
Telefona antaŭkodo	041
ISTAT	027042
	Loko de Monda heredaĵo de UNESKO
Nomo	Venecio kaj ties lagunoj
Tipo de heredaĵo	kultura heredaĵo
Jaro	1987 (#11)
Numero	394
Regiono	Eŭropo
Kriterioj	i, ii, iii, iv, v, vi
Patrono	Sankta Marko la evangeliisto
Festa tago	25-a de aprilo
	Situo de Venecio enkadre de Italio Situo de Venecio enkadre de Italio
	Vikimedia Komunejo: Venezia
	Retpaĝo: www.comune.venezia.it

Reviziita versio de ĉi tiu paĝo, aprobita je 12 apr. 2015, estis bazita sur ĉi tiu versio.

Koordinatoj: 45° 26′ 15″ N 12° 20′ 09″ O / 45.43750 °N, 12.33583 °O (mapo)

Venecio (itale Venezia [venecja]) estas la ĉefurbo de la itala regiono Venetio (itale Veneto [veneto]). Ĝi enhavas 309.000 loĝantojn (laŭ la UNO en 2000).

Historio

En la 5-a kaj 6-a jarcentoj, en la epoko de la barbaraj invadadoj, la enloĝantoj de la romia urbo Aquileia fuĝis al la enmarĉa vilaĝeto Rialto ['rjalto]. Kvankam la nova komunumo estis laŭnome parto de la Bizanca imperio, la venecianoj estis fakte sendependaj jam en la 9-a jarcento.

Sub la regado de la doĝoj la Venecia respubliko etendiĝis ĝis la riĉa Oriento (orienta marbordo de la Adriatiko, Peloponezo, Cipro, kvartaloj en Konstantinopolo kaj en la Latinaj Ŝtatoj de Sirio kaj Palestino. Famaj doĝoj estis Nicolò Marcello, Francesco Foscari, Pasquale Malipiero, Sebastiano Venier, Andrea Vendramino, Francesco Morosini kaj aliaj. Vidu artikolon Listo da doĝoj el Venecio.

Kontinenten la Respubliko atingis la limojn de la Ŝtato de Milano, de la Papaj Ŝtatoj kaj de la Aŭstra imperio.

En 1797 la Serenissima (Tre Serena Respubliko) perdis sian sendependecon pere de Aŭstrio.

En 1923 en la paskaj tagoj okazis la Internacia Konferenco por Komuna Komerca Lingvo en Venecio.

Geografio

La koro de Venecio estas la 3800-metrojn-longa Canal Grande (Granda Kanalo), kiu trafluas la tutan urbon S-forme.

Vidindaĵoj

De la Kanalo admireblas vico da belegaj palacoj (Palazzo Vendramin-Calergi, Palazzo Contarini-Pisani, la Ca' d'Oro [Ora Domo], Ca' da Mosto, Palazzo Grassi, Palazzo Corner, kaj tiel plu) kaj pontoj (kiel la Ponte di Rialto).

La Placo de Sankta Marko estas aŭtentika majstraĵo de la eŭropa arkitekturo. Oni ĝin nomas la loĝoĉambro de la venecianoj. La bizanca Baziliko de sankta Marko gastigas la mortrestaĵon de la patrono. Apude estas la Venecia Horloĝturo unuflanke kaj la Granda Kanalo aliflanke.

Ĉe la dekstra flanko de la baziliko staras la Palazzo Ducale [pa'latco du'ka:le] (Doĝa Palaco aŭ Doĝo-palaco).

Inter la aliaj preĝejoj troviĝas la Salute (Savo [de la pesto]), San Giorgio [saη 'ĝorĝo] (en la insuleto San Giorgio), i Frari (la Monaĥoj), Sankta Maria Glorplena de la Fratoj, Sanktaj Johano kaj Paŭlo.
Inter la multaj muzeoj troviĝas Guggenheim kaj Correr.

Allogas ankaŭ kelkaj aparte situantaj insuletoj, kiel ekzemple Murano. Sur aparta insuleto estas la tombejo San Michele.

Famuloj

En la urbo naskiĝis episkopo Sankta Gerardo
fama komponisto Antonio Vivaldi
Giovanni Battista Zeno, kardinalo kaj episkopo de Vicenza
Gravulino Katarina Kornaro
Alessandro Leopardi, multaspekta artisto
Tullio Lombardo, skulptisto kaj arkitekto
Andrea Mocenigo, verkisto kaj diplomato
Marin Sanudo, historiisto
Komercisto kaj doĝo Niccolò Tron

Venecio en Esperanto

En la kvina kanto de la verko de Abel Montagut nome Poemo de Utnoa okazas asembleo de la Gobanoj (eksterteranoj). Tie oni akceptas, ke oni plikuraĝigu la malfortigitan Utnoan (nome la ĉefrolulo Noa) pere de la drogo anoŭdo. Inna malsupreniras kaj liveras ĝin al Noa. Je ties efiko aperas antaŭ li la poeto Valmikio kiu montras al li la enormajn atingojn de la estonta homaro, se li sukcesas savi ĝin, nome, en Azio, el Ĉina Murego al insulo Srilanko. Poste aperas la japana pentristo Hokusajo kiu siavice montras aliajn mirindaĵon el Azio. Kaj poste venas la vico de Fidiaso, kiu montras mirindaĵojn el suda kaj centra Eŭropo kaj la venonta ĉiĉerono estas Maria Sklodovska, kiu montros al Utnoa la mirindaĵojn de centra kaj orienta Eŭropo. Jen kiel ŝi prezentas Venecion kun kvin grandaj vidindaĵoj el kiuj aludoj al Baziliko de Sankta Marko, la Horloĝturo, la Ĉefa Placo, la Granda Kanalo kaj la Ponto Rialto: