Andra-Pradeŝo

Andra-Pradeŝo
Origina nomo	ఆంధ్ర ప్రదేశ్
ŝtato de Barato
Administrado
Estas parto de	Barato
Administra centro	Vijajaŭada
Politiko
Estro	Y. S. Jaganmohan Reddy; (ekde 30-a de majo 2019)
Demografio
Oficialaj lingvoj	telugua lingvo, urdua lingvo
Loĝantaro (laŭ la stato de 2011)	49 386 799
Loĝdenso	308 loĝ./km²
Geografio
Areo	160 205 km² (16 020 500 ha)
	; Andra-Pradeŝo sur la mapo de Barato
Geografia situo	16° 30′ 50″ N, 80° 30′ 59″ O (mapo)16.51480.516488888889Koordinatoj: 16° 30′ 50″ N, 80° 30′ 59″ O (mapo) [+]
	Andra-Pradeŝo (Andra-Pradeŝo) Andra-Pradeŝo
	Situo de Andra-Pradeŝo
Hor-zono	UTC +5:30
Kodoj
ISO 3166-2	IN-AP
Eksteraj paĝoj
	www.ap.gov.in [+]
La kategorio en la Komunejo	Andra-Pradeŝo [+]
Pliaj informoj
Analfabetismo	39%
	v • d • r

Andra-Pradeŝo (telugue ఆంధ్ర ప్రదేశ్ «ŝtato de la [tribo] Andra») estas federacia ŝtato en la orient-borda parto de Barato. Ĝi estas la kvara plej granda ŝtato de Barato en areo kaj kvina plej granda laŭ loĝantaro. Norde situas la najbaraj barataj ŝtatoj Maharaŝtro, Ĉhatisgaro kaj Oriso, oriente la Bengala Golfo, sude la ŝtato Tamilnado kaj okcidente Karnatako. Andra-Pradeŝo fondiĝis la 1-an de novembro 1956.

En la ŝtato kultiviĝas aparte multe da rizo, kaj tial ĝi kaj la ŝtato Okcidenta Bengalio nomiĝas «la rizbovlo de Barato». En junio 2014 la norda parto de la subŝtato apartiĝis kaj ricevis statuson de nova subŝtato de Barato, Telangano. Antaŭa ĉefurbo de Andra-Pradeŝo estis Hajderabado, kiu nun estas la ĉefurbo de Telangano. Tamen por maksimume dek jaroj, do ĝis plej malfrue 2024, la urbego ankaŭ plu konsideriĝos jura ĉefurbo de Andra-Pradeŝo. Fakta administra centro tamen jam nun estas la urbo Vijajaŭada. Aliaj gravaj urboj estas Adoni, Amaravatio, Anantapuramu, Ĉilakaluripet, Ĉittur, Eluru, Gudivada, Guntakal, Hindupur, Kadiri, Kakinada, Maĉilipatnam, Madanapalle, Nandjal, Narasaraopet, Nellore, Ongole, Proddatur, Tadepalligudem, Tadipatri, Vizianagaram.

Geografio kaj klimato[redakti | redakti fonton]

La malnova Andra-Pradeŝo dividiĝis en tri regionojn: Marborda Andrao, Rayalaseema kaj Telangana. Du grandaj riveroj, Godavari kaj Kriŝna, fluis tra ĝi.

Ĝis junio 2014 Andra-Pradeŝo havis 23 distriktojn: Adilabad, Anantapur, Chittoor, Kadapa, Orienta Godavari, Guntur, Hajderabado, Karimnagar, Khammam, Krishna, Kurnool, Mahbubnagar, Medak, Nalgond, Sri Potti Sreeramulu Nellore, Nizamabad, Prakasam, Rangareddy, Srikakulam, Visakhapatnam, Vizianagaram, Warangal kaj Okcidenta Godavari.

La ĉefurbo Hajderabado kun sia ĝemela urbo Sekunderabado, estis la plej granda urbo en la ŝtato. Visakhapatnam estis la ĉefa havenurbo kaj sume la dua plej granda urbo de la subŝtato, Vijajaŭada la tria plej granda urbo, Tirupatio la naŭa plej granda urbo. Alia urbo estas Tenali.

Geografiajn elementojn[redakti | redakti fonton]

Insulo Sriharikoto
Rivero Kriŝno

Demografio[redakti | redakti fonton]

La telugua estas la oficiala lingvo de la subŝtato. Ĝis junio 2014, 88 % de la loĝantoj parolis la teluguan. La telugua, kiu apartenas al la dravida lingvofamilio, estas la tria ĉefa lingvo en Barato. Aliaj gravaj lingvoj de Andra-Pradeŝo laŭ statistikoj de antaŭ junio 2014 estas: la urdua (8,63%), la hindia (3,23%) kaj la tamila (1,01%). En novembro 2008, la barata registaro deklaris la teluguan klasika kaj praa lingvo.

Festivaloj[redakti | redakti fonton]

"Sankranthri" en januaro
"Maha ŝivratri" en februaro/marto
"Holi" en marto
"Ugadi" (la telugua novjaro) en marto/aprilo
"Sri Rama Navami" festata en marto/aprilo, 9 tagoj post "Ugadi"
"Varalakŝmi Vratam" en aŭgusto
"Vinayaka ĉaviti" en aŭgusto
"Dasara" en septembro/oktobro
"Deepavali" en oktobro/novembro, 20 tagoj post la festo "Dasara"
"Eid-ul-Fitr", "Bakr-id", "Muharam"
"Kristnasko" en decembro

Referencoj[redakti | redakti fonton]

↑ Kunnombrita nombro de loĝantoj de la distriktoj de Andra-Pradeŝo sen Telangana laŭ la popolnombrado 2011 (Census of India 2011: Primary Census Abstract - Andhra Pradesh.)