Genezo

Genesis
Aŭtoroj
Lingvoj
Lingvo	Biblia Hebrea lingvo
Eldonado
Ĝenro	sankta libro

Genezo (mallonge Gen) estas la unua libro (de la Malnova Testamento) en la Biblio. Ĝi estas la unua el la kvin libroj de Moseo, kiuj nomiĝas hebree Torao (kiu estas parto de la Tanaĥo), greke Pentateŭko.

Hebrea biblio
Tanaĥo Leĝo de Moseo (Torah) • Libro de Genezo • Libro de Eliro • Libro de Levidoj • Libro de Nombroj • Libro de readmono Profetaj libroj (Nevi'im) Unuaj profetoj • Josuo • Juĝistoj • 1-a libro de Samuel • 2-a libro de Samuel • 1 Reĝoj • 2 Reĝoj Postaj profetoj • Jesaja • Jeremia • Jeĥezkel Malgrandaj profetoj • Hoŝea • Joel • Amos • Obadja • Jona • Miĥa • Naĥum • Ĥabakuk • Cefanja • Ĥagaj • Zeĥarja • Malaĥi La skribaĵoj (Ketuvim) Poetaj libroj • Psalmoj • Proverboj • Ijob Kvin solenaj volvolibroj • Alta kanto de Salomono • Rut • Plorkanto • Predikanto (Kohelet) • Ester Historiaj libroj • Daniel • Ezra • Neĥemja • 1-a Kroniko • 2-a Kroniko
Judisma portalo Malnova Testamento Pentateŭko • Libro de Genezo • Libro de Eliro • Libro de Levidoj • Libro de Nombroj • Libro de Readmono Historiaj libroj • Josuo • Juĝistoj • Rut • 1-a de Samuel • 2-a de Samuel • 1 Reĝoj • 2 Reĝoj • 1-a Kroniko • 2-a Kroniko • Ezra • Neĥemja • Ester Saĝeco & Poetaro • Ijob • Psalmoj • Proverboj • Predikanto • Alta Kanto de Salomono Profetaj libroj Grandaj profetoj • Jesaja • Jeremia • Plorkanto • Jeĥezkel • Daniel Malgrandaj profetoj • Hoŝea • Joel • Amos • Obadja • Jona • Miĥa • Naĥum • Ĥabakuk • Cefanja • Ĥagaj • Zeĥarja • Malaĥi

Nomo

La libro nomiĝas

• en la hebrea: בראשית ("en la komenco") laŭ la unuaj vortoj
• en la greka Septuaginto: (LXX) ΓΕΝΕΣΙΣ
• en la latina Nova Vulgato: Liber Genesis (libro de la genezo).

Genezo signifas "estiĝo", "formiĝo", "historia deveno". La libro nomiĝas tiel, ĉar ĝi rakontas pri la ekesto de la mondo, pri la plej frua historio de la homo, kaj pri la komenco de la popolo Izrael.

Aŭtoro

Longe oni opiniis, ke ĝin verkis la profeto Moseo laŭ Dia revelacio, sed hodiaŭ la plejmulto de la teologoj estas konvinkita, ke diversaj aŭtoroj ĝin verkis dum multe da tempo.

Detalojn vidu ĉe Pentateŭko!

Enhavo kaj strukturo

Lot kaj liaj filinoj laŭ Lucas van Leyden

Jen ebla dispozicio:

• Komencoj (Gen 1,1 - 11,9)
• La patriarkoj (Gen 11,10 - 36,43)
  • Abraham
  • Isaak
  • Jakob
• La filoj de Jakob (Gen 37 - 50)
  • Ruben • Simeon • Levi
  • Jehuda • Zebulun • Isaĥar
  • Dan • Gad • Aŝer
  • Naftali • Jozef (liaj filoj: Efraim • Manase) • Benjamin

Jen kelkaj konataj perikopoj el Genezo:

• La unua homo, Adam, estas kreata el polvo de la tero.
• Eva estas kreata el Adam.
• Post la peko, Adam kaj Eva estas forpelataj el la Edena ĝardeno.
• Kain mortigas sian fraton Habel.
• Per la diluvo pereas ĉio viva krom Noa kaj tiuj, kiuj estas en la arkeo.
• La homoj en Babelo (Babilono) konstruas turon ĝisĉielan, kaj Dio konfuzas ilian lingvon.
• Dio promesas al Abraham landon, idojn kaj benon.
• Dio faras interligon kun Abraham kaj Sara.
• Abraham estas preta oferi sian propran filon Isaak.
• Jakob vidas en sonĝo ŝtuparon ĝis en la ĉielon.
• La fratoj de Jozef forvendas lin en Egiptujon.

La mito de la Babelturo

En Genezo estas la rakonto pri la Babelturo, kiu poste iĝos mito pri la ekesto de la lingva diverseco kaj fundamenta elemento dum la kreado de Esperanto, kiu iel klopodos por nuligi tiun "malbenon". La geneza teksto diras jene:

„ Sur la tuta tero estis nur unu lingvo kaj unu parolmaniero. Kaj kiam ili ekiris de la oriento, ii trovis valon en la lando Ŝinar kaj tie ekloĝis. Kaj la homoj diris unu al alia: Venu, ni faru brikojn kaj ni brulpretigu ilin per fajro. Kaj la briko fariĝis por ili ŝtonoj, kaj la bitumo fariĝis por ili kalko. Kaj ili diris: Venu, ni konstruu al ni urbon, kaj turon, kies supro atingos la ĉielon, kaj ni akiru al ni gloron, antaŭ ol ni disiĝos sur la supraĵo de la tuta tero. Kaj la Eternulo malleviĝis, por vidi la urbon kaj la turon, kiujn konstruis la homidoj. Kaj la Eternulo diris: Jen estas unu popolo, kaj unu lingvon ili ĉiuj havas: kaj je, kion ili komencis fari, kaj ili ne estos malhelpataj en ĉio, kion ili decidis fari. Ni malleviĝu do, kaj Ni konfuzu tie ilian lingvon, por ke unu ne komprenu la parolon de alia. Kaj la Eternulo disigis ilin de tie sur la supraĵon de la tuta tero, kaj ili ĉesis konstrui la urbon. Tial oni donis al ĝi la nomon Babel, ĉar tie la Eternulo konfuzis la lingvon de la tuta tero kaj de tie la Eternulo disigis ilin sur la supraĵon de la tuta tero. ”

Teksto en Esperanto

La (iom prilaborita) traduko de Zamenhof estas trovebla

• paperforme:
  • en la esperanta Biblio:
    IKUE kaj KELI (ed.): Biblio, eldonejo KAVA-PECH, Dobřichovice (Praha) 2006, ISBN 80-85853-90-6
• diversloke enrete:
  • Aŭstria Nacia Biblioteko
  • (je 2012-03-24, ne plu : https://web.archive.org/web/20010413214811/http://www.geocities.com/kalblando/biblio/genezo.htm (x-forme, kun versiklonombroj))

Vidu ankaŭ

• Skanaĵo de Esperanto-traduko de LLZ en Vikimedia Komunejo
• la Genezo en traduko de L. L. Zamenhof en vikifontaro

• Tanaĥo
• Leĝo de Moseo
• Nova testamento