Kronologio de la Bahaa Kredo

Bahaa Ortografio
	Por klarigoj pri la transskribado de la nomoj arabaj kaj persaj per okcidentaj literoj, vidu la artikolon de Vikipedio titolitan:; « Bahaa ortografio ».

Reviziita versio de ĉi tiu paĝo, aprobita je 10 mar. 2013, estis bazita sur ĉi tiu versio.

Por klarigoj pri la datoj, vidu la artikolojn de VIKIPEDIO pri la kalendaroj islama kaj bahaa

En Sia Persa Bajano (Bayán) la Báb skribas, ke Adamo ne estis la unua homo kaj ke multe da homaj generacioj vivis antaŭ li. Por la bahaanoj Adamo estas la unua profeto de spirita ciklo de la homaro, la "Ciklo de la Profetaĵoj", kiu komenciĝis 12210 lunajn jarojn antaŭ la Báb (laŭ la http://www.bahai-biblio.org/centre-doc/saint/bayan/bayan-persan2.htm Persa Bajano 3/13]) kaj finiĝis per la islama revelacio de Mohamedo, titolita kiel la "Sigelo de la Profetoj" (Khátam an-Nabiyyín) en la korana verso 33/40.

Por la bahaanoj la Revelacio de Dio al la homaro estas progresa kaj senfina pere de la Diaj Mesaĝistoj, kiuj de tempo al tempo manifestiĝas kiel la ĉiutaga kaj senfina sunleviĝo (laŭ la Persa Bajano 6/12; 7/15; 8/1). Ĉiuj tiuj "profetoj" manifestas la samajn kvalitojn diajn, konfirmas la pasintajn "profetojn" kaj anoncas la venontan.

Kiel montras jam la nomo Báb (arabe : la "Pordo") en la araba lingvo "باب" (oAo), Li estas la ĉarniro inter du spiritaj cikloj de la homaro : antaŭ Li finiĝis la infanaĝo de la homaro kaj post Li komenciĝas ĝia matureco dum kiu plenumiĝos la profetaĵoj de la religioj anoncantaj la "Oran Eraon" aŭ la "Regnon de Dio".

Laŭ la aserto de 'Abdu'l-Bahá [1], tiu ciklo de "Splendoro", de la plenumiĝo (arabe : Bahá' ) daŭros dum almenaŭ 500 000 jaroj, kaj en ĝi sinsekve manifestiĝos en la estonteco multaj "profetoj" por gvidi la disvolviĝon de la homaro.

Tiu Bahaa/Splendora Erao komenciĝis en 1844, kiam la Báb deklaris Sian mision. La misia vivo de la Báb daŭris ĝis Lia martira morto en 1850. La leĝoj, kiujn Li revelaciis, estos validaj ĝis la alveno de "Tiu, Kiun Dio Manifestos" (laŭ la Persa Bajano 7/13) : tiam finiĝos la "Ekonomio" de la Báb, kiu estos anstataŭita de la "Ekonomio" de "Tiu, Kiun Dio manifestos".

La bahaanoj kredas, ke "Tiu, Kiun Dio manifestos" anoncita de la Báb, estas Bahá'u'lláh. Li asertis, ke Li ekkonsciis pri Sia Misio dum Sia mallibereco en la subtera prizono Síyáh-Chál de Tehrano fine de 1852. La misia vivo de Bahá’u’lláh daŭris 40 jarojn da ekzilo ĝis Lia forpaso en 1892, kaj la leĝoj, kiujn Li revelaciis (Lia "Ekonomio"), validos dum almenaŭ 1000 jaroj (Kitáb-i-Aqdas, verso 37 [2]) ĝis la apero de la sekvonta "profeto" aŭ "manifestiĝo".

La bahaanoj dividas la Bahaan Eraon je pluraj partoj:

De la deklaro de la misio de la Báb (1844) ĝis la morto de 'Abdu’l-Bahá (1921), etendiĝis la "Heroa aŭ Apostola Aĝo", dum kiu naskiĝis la Kredo kaj aktivis ĝiaj centraj personecoj.
Sekve komenciĝis la "Aĝo de Formiĝo" de la Bahaa Kredo paralele al la unuiĝo de la homaro. Dum tiu aĝo la Bahaa Komunumo disvolviĝas per sinsekvaj planoj plurjaraj sub la gvidado unue (de 1921-1957) de la Gardanto de la Kredo Shoghi Effendi, poste (de 1957-1963) por iom da tempo de la Manoj de la Afero, kaj fine (ekde 1963) de la Universala Domo de Justeco.
Post tiu "Fera Aĝo" iam establiĝos la "Ora Erao" anoncita de ĉiuj religioj.

1795

(1210 post Heĝiro), Ŝajĥi-a sekto (Shaykhí) fondita de Shaykh Aḥmad-i-Ahṣá’í.

1813

naskiĝis Mullá Ḥusayn-i-Bushru'í , poste titolita de la Báb kiel la "Unua Litero de la Vivanto".

1817

je la 12-a de novembro (2-a de Muḥarram 1233 p.H.) Bahá'u'lláh naskiĝis kiel Mírzá Ḥusayn `Alí Núrí en Tehrano (Ṭihrán), la ĉefurbo de Persio.
je 1817-1818 (dum la jaro 1233 p.H.) en la persa urbo Qazvín naskiĝis F̣átimih Baraghání, kiu estis influa poetino kaj teologino de la Baba Kredo, pli konata per sia titolo Ṭáhirih (la "Pura").

1819

je la 20-a de oktobro (1-a de Muḥarram 1235 p.H.) Báb naskiĝis kiel Siyyid Mírzá `Alí-Muḥammad Shírází en la persa urbo Ŝirazo. La naskiĝoj de Báb kaj de Bahá’u’lláh estas konataj kiel la ”Ĝemelaj Festoj” de la Bahaa Kredo laŭ la islama kalendaro (2-a de Muḥarram 1233 p.H. kaj 1-a de Muḥarram 1235 p.H.)

1820

naskigo de Ásíyih Khánum, kiu estis titolita Navváb kaj estis la unua edzino de Bahá'u'lláh.

1826

Shaykh Aḥmad mortis kaj Siyyid Káẓim fariĝis la gvidanto de la sekto Shaykhí .

1828

naskiĝo de Fáṭimih Khanum, kiu estis la dua edzino de Bahá'u'lláh kaj titolita de Li kiel Mahd-i-'Ulya.

1834

morto de la Ŝaho de Persujo, Fatḥ̣-`Alí Sháh. La Ĉefministro estis ekzekutita kaj Mírzá Buzurg, la patro de Bahá'u'lláh, estis eksoficigita kiel Vaziro de Muḥammad Sháh.

1835

de la 24-a de septembro ĝis la 22-a de oktobro Bahá'u'lláh kaj Ásíyih Khánum (Navváb) geedziĝis.

1843

Siyyid Káẓim mortis.

1844

je la 23-a de majo Báb deklaris Sian mision en Shíráz al Mullá Ḥusayn-i-Bushru'í .
je la sama nokto de la 23-a de majo naskiĝis `Abdu'l-Bahá, la unua filo de Navváb kaj Bahá'u'lláh, kiel ‘Abbás Effendi. Li estis poste titolita de sia patro kiel la "Plej Granda Branĉo" (Ghusn-i-A‘ẓam), la "Mistero de Dio" (Sirru'lláh), kaj la "Mastro" (Sarkár-i-Áqá), sed post la forpaso de Bahá'u'lláh en 1892 li alprenis la titolon 'Abdu'l-Bahá (Servanto de Baha).

1845

je septembro limigoj estis truditaj al la Baba Movado en Ŝirazo, post kiam la Báb mem publike deklaris, ke Li estas la "Promesito" (Mihdí) atendita de la islamanoj.

1846

naskiĝis Bahíyyih Khánum, filino de Navváb kaj Bahá'u'lláh.
je marto Báb foriris de Ŝirazo al Esfahano (Iṣfáhán).

1847

je marto Báb estis enprizonigita en la persa fortikaĵo de Máh-kú.

1848

naskiĝis Mírzá Mihdí, filo de Navváb kaj Bahá'u'lláh. Li estis poste titolita de sia patro kiel la "Plej Pura Branĉo" (Ghuṣn-i-Athar).
je la 20-a de marto Mullá Ḥusayn vizitis la Báb-on en Máh-kú.
je la 10-a de aprilo Báb estis transloĝigita al la prizono de Chihríq, ĉar Lia influo estis kreskanta en Máh-kú. Tie Li restadis ĝis kelkaj tagoj antaŭ Lia ekzekuto.
de la 26-a de junio ĝis la 17-a de julio okazis la Baba Konferenco de Badasht, dum kiu estas anoncita la fino de la Ŝario (islama leĝaro).
je julio, dum Sia publika pridemandado en Tabríz, la Báb eldiris publikan kaj draman deklaron kaj poste revenis al Chihríq.
je la 21-a de julio Mullá Ḥusayn eklevis la "Nigran Flagon" kaj ekmarŝis kun 200 aliaj babanoj al Mashhad.
je la 4-a de septembro mortis la Ŝaho de Persujo, Muḥammad Sháh.
je la 10-a de oktobro Mullá Ḥusayn kaj armeo de babanoj estis sieĝataj ĉe le fortikaĵo de Shaykh Ṭabarsí.
je la 20-a de oktobro Quddús alvenas al la fortikaĵo de Shaykh Ṭabarsí.

1849

Bahá'u'lláh kaj Fáṭimih Khánum geedziĝis en Tehrano.
je la 2-a de februaro mortis Mullá Ḥusayn dum la batalo ĉe la fortikaĵo de Shaykh Ṭabarsí.
je la 10-a de majo finiĝis la batalo ĉe la fortikaĵo de Shaykh Ṭabarsí post interkonsentita kapitulaco. La venkintoj promesis liberecon al la babanoj sed tuj rompis sian ĵuron kaj mortigis multajn el ili.
je la 16-a de majo Quddús estis torturita kaj ekzekutita.

1850

je la tagmezo de la 9-a de julio Báb estis publike pafmortigita en la kazerno de la persa urbo Tabrizo.

1852

je la 15-a de aŭgusto du junaj babanoj kolerigitaj, laŭ siaj propraj decidoj, provis mortigi la Ŝahon Náṣiri’d-Dín sed fiaskis. Reprezalie pluraj miloj da babanoj estis ekzekutitaj, inkluzive Ṭáhirih kaj Siyyid Ḥusayn-i-Yazdi, kaj ankaŭ Bahá'u'lláh estis arestita.
je la 15-a de oktobro, dum Bahá'u'lláh estis enprizonigata en la subtera karceraĉo Síyáh-Chál de Tehrano, Li ricevis por la unua fojo laŭ Siaj asertoj la anoncon, ke Li estas "Tiu, Kiun Dio manifestos" (man yuẓhiruhu'lláh) anoncita de Báb.
naskiĝis en Bagdado Mírzá Muḥammad `Alí, filo de Fáṭimih Khánum kaj de Bahá'u'lláh. Li estis poste titolita de sia patro kiel la "Pli Granda Branĉo" (Ghusn-i-Akbar).

1853

je la 12-a de januaro Bahá'u'lláh ekzile foriris de Tehrano al Bagdado (Baghdád), dum tre malvarma vintro.
je la 8-a de aprilo Bahá'u'lláh kaj Liaj kunuloj finfine alvenis en Bagdadon.

1854

je la 10-a de aprilo Bahá'u'lláh retiriĝis al la montaroj de Sulaymáníyyih en Kurdistano pro kreskantaj konfliktoj inter Li kaj Lia duon-frato Mírzá Yaḥyá, kiu titoliĝis Ṣubḥ-i-Azal ("Mateno de Eterneco").

1856

je la 19-a de marto kaj post du jaroj da ermitiĝo en Kurdistano, Bahá'u'lláh revenis al Bagdado pro la peto de 'Abdu'l-Bahá por denove gvidi la baban komunumon.

1862

je la 10-a de majo la persa ambasadoro petas de la otomana registaro la transloĝigon de la babanoj al loko pli fora je Persujo.

1863

de la 22-a de aprilo ĝis la 3-a de majo Bahá'u'lláh deklaris al Siaj kunuloj, ke Li estas "Tiu, Kiun Dio manifestos" (man yuẓhiruhu'lláh) anoncita de Báb. Tio okazas dum la dek-du tagoj, kiujn Bahá'u'lláh pasigis ĉe Bagdado en la ĝardeno de Najíbíyyih, kromnomita la Ĝardeno de Riḍván, ĵus antaŭ Sia ekzila foriro al Konstantinopolo.
je la 16-a de aŭgusto Bahá'u'lláh alvenis al Konstantinopolo (la Ĉefurbo de la Otomana Imperio, nuna Istanbulo), kie Li restadis dum kvar monatoj.
je la 12-a de decembro Bahá'u'lláh estas ekzilita al Adrianopolo, nuna Edirne, en la eŭropa parto de Turkio), kie Li restis ĝis 1868.

1864

je la 15-a de aŭgusto naskiĝis Díyá'u'lláh, filo de Fáṭimih kaj Bahá'u'lláh.

1867

Bahá'u'lláh komencis la verkadon kaj la sendadon de Sia "Epistolo al la Reĝoj" ("Alvoko de la Sinjoro de la Ĉielaj Armeoj").

1868

naskiĝis Badí’u'lláh, filo de Fáṭimih kaj Bahá'u'lláh.
je la 12-a de aŭgusto Bahá'u'lláh kaj granda grupo de sekvantoj estis senditaj de Edirno al la pun-kolonio de Akko ( ‘Akká) en Palestino
je la 31-a de aŭgusto Bahá'u'lláh alvenis al Akko.

1869

Bahá'u'lláh sendis leteron al la Ŝaho de Persujo Náṣiri’d-Dín, kaj Lia letero-portanto Badí‘ estis torturita kaj ekzekutita.

1870

je la 23-a de junio Mirzá Mihdí mortis post falo tra nebarita aperturo de tegmento en la prizono de Akko.

1873

Bahá'u'lláh verkis la "Plej Sanktan Libron" Kitáb-i-Aqdas.

1886

mortis Ásíyih Khánum (Navváb).

1892

je la 29-a de majo forpasis Bahá'u'lláh en la Domego de Bahjí, kie Liaj fizikaj restaĵoj estas entombigitaj kaj kiu estas la Kiblo por la bahaanoj.

1893

La Bahaa Kredo estis menciita de ĵurnalo por la unua fojo en Usono.

1897

je la 1-a de marto naskiĝis en Akko Shoghi Effendi Rabbáni, la pra-nepo de Bahá'u'lláh, kaj la estonta Gardanto de la Bahaa Kredo.

1898

la unuaj okcidentaj pilgrimantoj alvenis al Akko, inter kiuj estis Phoebe Hearst kaj la unua kredanto de afrik-usona deveno Robert Turner.
je la 30-a de oktobro mortis Díyá'u'lláh.

1904

mortis Fáṭimih, la dua edzino de Bahá'u'lláh.
mortis Samadiyyih, la filino de Fáṭimih kaj de Bahá'u'lláh (ĉar estas kalendaraj diferencoj, tio eble okazis en 1905).

1907

Epistoloj de Badí’u'lláh. [3]

1908

en septembro ‘Abdu'l-Bahá estis liberigita malgraŭ pasinta kondamno al puno de dumvivaj ekzilo kaj mallibereco. Li estis 64-jaraĝa.

1910

Mary Maxwell, poste titolita kiel Amat'ul-Bahá Rúḥíyyih Khánum, naskiĝis en la usona urbo de Nov-Jorko.

1911

de aŭgusto ĝis decembro ‘Abdu'l-Bahá vojaĝis tra Eŭropo kaj vizitis la urbojn Londono, Bristolo, kaj Parizo.
je la 10-a de septembro ‘Abdu'l-Bahá por la unua fojo alparolis okcidentan aŭskultantaron en la City Temple de Londono. Parole tradukis al la angla s-ro Wellesley Tudor Pole.

1912

je la 11-a de aprilo ‘Abdu'l-Bahá alvenis en Nov-Jorko por viziti Nord-Amerikon.
je la 29-a de aprilo Mírzá Yaḥyá (Ṣubḥ-i-Azal) mortis en Famagusto (Kipro), kaj estas enterigita kiel islamano.
‘Abdu'l-Bahá lokis la unuan angul-ŝtonon de la nord-amerika Ador-Domo (Mashriqu’l-Adhkár t.e. "Tagiĝejo de la laŭdoj al Dio"), planita en Vilmeto (Wilmette, usona ŝtato de Ilinojso).
je la 5-a de decembro ‘Abdu'l-Bahá adiaŭis Nord-Amerikon kaj ŝipe reveturis al Eŭropo.

1913

je la 12-a de junio ‘Abdu'l-Bahá alvenis al Egiptujo. Post ses monatoj li revenis al Ĥajfo.

je la 27-a de aprilo ‘Abdu'l-Bahá estis ordenita kiel "Kavaliro de la Brita Imperio" honore al Lia humanitara agado dum la unua mondmilito.

1921

je la 28-a de novembro ‘Abdu'l-Bahá mortis en Ĥajfo kaj nomumis kiel Gardanton sian nepon Shoghi Effendi en Sia "Volo kaj Testamento". Tiu dato fermas la "Heroan Eraon de la Bahaa Kredo" kaj malfermas ĝian "Formigan Eraon" laŭ la klarigoj de Shoghi Effendi.

1932

je la 15-a de julio mortis Bahíyyih Khánum, filino de Bahá'u'lláh kaj de Li titolita kiel la "Plej Sankta Folio".

1937

mortis Mírzá Muḥammad `Alí, titolita de ‘Abdu'l-Bahá kiel la "Ĉefa Interlig-Rompanto".
Shoghi Effendi lanĉis la “Dian Planon” por la diskonigo de la Bahaa Kredo tra la tuta mondo.
Shoghi Effendi kaj Mary Maxwell geedziĝis. Ŝi estis la filino de elstara bahaano kanadana kaj poste ŝi estis titolita kiel Almat'ul-Bahá Rúḥíyyih Khánum kaj "Mano de la Afero de Dio".

1939

en decembro, la fizikaj restaĵoj de Ásíyih Khánum (Navváb) kaj de Mírzá Mihdí estas elterigitaj kaj translokitaj al la Ĝardenoj de la Bahaa Mondcentro.

1944

Shoghi Effendi publikigis sian libron titolitan God Passes By ("Dio preterpasas") pri la historio de la Bahaa Kredo, okaze de la centjariĝo de la Bahaa revelacio.

1950

Badí’u'lláh mortis.

1951

Dek-Unu funkciantaj ”Naciaj Spiritaj Asembleoj” ekzistis en la mondo.
32 kromaj "Manoj de la Afero de Dio" estis nomumitaj de Shoghi Effendi.
la Internacia Bahaa Konsilantaro estis nomumita de Shoghi Effendi kaj formas la unuan mult-nacian administracion bahaan.

1953

Shoghi Effendi lanĉis la "Dekjaran Kampanjon".
la nord-amerika Ador-Domo estis dediĉita en Vilmeto (Wilmette, usona ŝtato de Ilinojso).
la superstrukturo de la Maŭzoleo de la Báb estis finkonstruita.

1957

je la 4-a de novembro neatendite mortis Shoghi Effendi en Londono pro gripo. Li postlasis nek filon nek elektitan Gardanton por anstataŭi lin. La oficon de "Gvidanto de la Kredo" portempe plenumis la 27 Manoj de la Afero de Dio cele al finfaro de la Dekjara Kampanjo kaj al elekto de la Universala Domo de Justeco.

1963

je la 21-a de aprilo la unua Bahaa Kunveno Tutmonda okazis en Londono. La unua Universala Domo de Justeco estis balote elektita de la reprezentantoj de la 56 Naciaj Spiritaj Asembleoj, kiuj kunvenis en Ĥajfo sinkrone kun la fino de la Dekjara Kampanjo kaj la centjara datreveno de la Deklaro de Bahá'u'lláh en la Ĝardeno de Riḍván. [5]

1975

je la 14-a de januaro la Domo de ‘Abdu'lláh Páshá en Akko, kie loĝis Bahá'u'lláh, estas aĉetita.

1983

je la 31-a de januaro la Universala Domo de Justeco lokiĝis en sia aktuala sidejo sur la Deklivo de la Monto Karmel, ĉe la Maŭzoleo de la Báb.

1986

je la 24-a de decembro la Bahaa Ador-Domo de Barato ("lotus-forma templo") estis dediĉita.

1990

je la 21-a de aprilo du Kavaliroj de Bahá'u'lláh pionire instaliĝis en la insulo Sakhalin, kiu estas la lasta teritorio indikita de Shoghi Effendi kiel celo de la Dekjara Kampanjo. De tiam estas bahaanoj en ĉiuj landoj kaj teritorioj de la mondo.

1992

je la 21-a de aprilo komenciĝis sankta jaro honore al la centjara datreveno de la forpaso de Bahá'u'lláh.
je la 22-a de novembro okazis la dua Bahaa Kunveno Tutmonda en la usona urbego de Nov-Jorko.

1993

je la 21-a de marto la "Plej Sankta Libro" (Kitáb-i-Aqdas) estis eldonita en la angla lingvo kun komentarioj.

2000

je la 19-a de januaro mortis Amat'ul-Bahá Rúḥíyyih Khánum. Ŝi estis la lasta familiano de Bahá'u'lláh, kiu restis fidela al Shoghi Effendi kaj al la Universala Domo de Justeco.