Oaĥak-patrinmontaraj pinaroj-kverkaroj
| Oaĥak-patrinmontaraj pinaroj-kverkaroj | |
|---|---|
 | |
| ekoregiono laŭ Monda Natur-Fonduso [+] | |
| Lando | Meksiko |
| Koordinatoj | 17° 26′ 50″ N, 96° 10′ 23″ U (mapo)17.447337-96.172964Koordinatoj: 17° 26′ 50″ N, 96° 10′ 23″ U (mapo) [+] |
| Akvokolektejo | 14 300 km² (1 430 000 ha) [+] |
| Areo | 14 300 km² (1 430 000 ha) |
| Birdospecioj | 447 |
| Mamulspecioj | 176 |
 |
|
| Oaĥak-patrinmontaraj pinaroj-kverkaroj | |
 Vikimedia Komunejo: Sierra Madre de Oaxaca Pine-Oak Forests Ecoregion [+] |
|
La oaĥak-patrinmontaraj pinaroj-kverkaroj estas tersupraĵa ekoregiono el la centramerika ekoprovinco de la neotropisa ekozono laŭ la tipologio de la Monda Natur-Fonduso (WWF). Biome la ekoregiono apartenas al tropikaj kaj subtropikaj koniferarbaroj de suda Meksiko. Ĝi okupas Oaĥakan Patrinmontaron, kiu grandparte troviĝas en la subŝtato Oaĥako, etendiĝante norden en Pŭeblo kaj Verakruco. Ĝi estas unu el ĉeno de arbaraj ekoregionoj kiuj etendiĝas laŭlonge de la Kordilero ekde Arizono kaj Malsupra Kalifornio en la nordo ĝis Nikaragvo en la sudo. Temas ankaŭ pri unu el la koniferarbaraj ekoregionoj kiuj kune konstituas kunmetitan tutmondaj 200-ekoregionon, nome la "centramerikaj pinaroj-kverkaroj". La ekoregiono estas parto de biodiverseco-riĉaĵejo "madreaj pinaroj-kverkaroj" signita de la organizaĵo Naturprotekto Internacie (angle : Conservation International).
Priskribo
[redakti | redakti fonton]
La ekoregiono kovras areon de 14 300 kvadrataj kilometroj, troviĝante super altitudo de 1 600 metroj. Oaĥaka Patrinmontaro iras nordorienten-sudokcidenten, etendiĝante 300 kilometrojn ekde Pico de Orizaba en la nordoriento ĝis flankaj montaroj de Terkolo de Tehuantepeko en la sudoriento. Pintoj de Oaĥaka Patrinmontaro havas averaĝan altecon de 2 500 metroj, kun kelkaj pintoj super 3 000 metroj. La meksik-golfa ebenaĵo troviĝas oriente, kaj serio de riveraj valoj disigas Oaĥakan Patrinmontaron kaj Sudan Patrinmontaron en la sudokcidento kaj Kordilero je nordokcidento. La montara ĉeno kaptas humidan aeron kiu moviĝas okcidenten ekde Meksika Golfo, kaj la ekoregiono estas oriente limigita de la humidaj oaĥakaj montarbaroj, kiuj troviĝas sub altitudo de 1 600 metroj. Oriente la tehuakan-vala kserofitaro okupas Tehuakan-Valon en la nordokcidento; la ĥaliskaj sekaj arbaroj okupas la supran basenon de Rivero Santo Domingo kiuj troviĝas en pluvombro de la Sierra; kaj la sud-pacifikaj sekaj arbaroj troviĝas sude laŭlonge de la pacifika marbordo, etendiĝante en supran basenon de Tehuantepek-Rivero kaj Oaĥak-Valo.
En la sudokcidento la sekaj arbaroj disigas la oaĥak-patrinmontarajn pinarojn-kverkarojn de la sud-patrinmontaraj pinaroj-kverkaroj.
Flaŭro
[redakti | redakti fonton]
Kune kun la altitude kaj elmetaĵo varias vegetaĵaro. La superregantaj vegetaĵaraj tipoj estas pinaro, pinar-kverkaro, kverkaro kaj nubarbaro. Tiuj arbaroj havas grandan diversecon je bromeliacoj, orkidacoj, filikoj, pinoj kaj kverkoj.
Faŭno
[redakti | redakti fonton]La arbaroj de Oaĥaka Patrinmontaro estas unu el la lastaj rifuĝejoj de jaguaro kaj pumo en la dense loĝata Meksiko.
Loĝantaro
[redakti | redakti fonton].jpg)
La oaĥak-patrinmontaraj pinaroj-kverkaroj estis loĝataj antaŭ miloj da jaroj de multeco de indiĝenaj kulturoj, ĉefe Mazatec, Zapotec, Mixe, Cuicatec kaj Chinantec.
Konservado kaj minacoj
[redakti | redakti fonton]Iuj el la arbaroj de Oaĥaka Patrinmontaro, estas la plej bone konservitaj arbaroj de Meksiko. Malsimile multaj aliaj praarbaraj meksikanaj areoj, nur eta parto de la arbaroj de Oaĥaka Patrinmontaro estas protektitaj de iu ajn ŝtata aŭ subŝtata registaro, nome en Nacia Parko Benito Juarez, ĵus norde de Oaxaca de Juárez. Kontraŭe, plejmulte da konservado en la Sierra estas kontrolita de indiĝenaj komunumoj. Ekzemple la vasta nubarbaro de Santiago Comaltepec estas konsiderata kiel unu el la plej bone konservitaj nubarbaroj en la mondo. Multaj komunumoj, nome Ixtlán de Juárez kaj Pueblo Mancomunados, inter aliaj, klopodas konservi siajn arbarojn per projektoj inkluzive de daŭra forstumado kaj selekta arbarekspluatado, ekoturismo kaj edukaj projektoj, kaj prohibo de privata propraĵo ene de siaj komunumoj (tiel malhelpante nedaŭra disvolviĝo kaj industrio fare de eksterlandaj aŭ eksteraj agentoj).
Malgraŭ la klopodoj de plejmulte de la Sierra-komunumoj, la arbaroj ankoraŭ estas danĝere minacataj de eksterlanda investado. La subŝtata registaro de Oaĥako obstine klopodas doni minadajn kaj arbarekspluatadajn koncesiojn al eksterlandaj entreprenoj.
Vidu ankaŭ
[redakti | redakti fonton]- Ekologia klasifiko de la tersupraĵoj
- Ekoregionoj en Meksiko
- Konservada stato de ekoregiono
- Meksikaj loknomoj
Eksteraj ligiloj
[redakti | redakti fonton]
- angle Ekoregiono NT0308 : Oaĥak-patrinmontaraj pinaroj-kverkaroj (WWF)
- angle Oaĥak-patrinmontaraj pinaroj-kverkaroj (WWF-Wildworld)
- angle Oaĥak-patrinmontaraj pinaroj-kverkaroj (Wildworld) - Nacia Geografia Societo
- angle Oaĥak-patrinmontaraj pinaroj-kverkaroj (The Encyclopedia of Earth)
- angle Oaĥak-patrinmontaraj pinaroj-kverkaroj (Globalspecies) Arkivigite je 2014-02-03 per la retarkivo Wayback Machine
- angle Situo de la ekoregiono : tajpu Sierra Madre de Oaxaca pine-oak forests Arkivigite je 2011-10-14 per la retarkivo Wayback Machine
- angle Tutmondaj 200; numero 63 : Centramerikaj pinaroj-kverkaroj (WWF) Arkivigite je 2012-10-12 per la retarkivo Wayback Machine
- angle Tropikaj kaj subtropikaj koniferaraj ekoregionoj (WWF) Arkivigite je 2010-05-12 per la retarkivo Wayback Machine
- angle Madreaj pinaroj-kverkaroj (Naturprotekto Internacie)