Kiribato

Kiribato
Kiribata Respubliko Republic of Kiribati
	Blazono de Kiribato
Detaloj	Detaloj
Nacia himno: 'Teirake kaini Kiribati'
Nacia devizo: „te mauri, te raoi ao te tabomoa“ en Esperanto "sano, paco kaj prospero"
suverena ŝtato insula lando insulara lando vd
Bazaj informoj
Ĉefurbo	Bairikio
Oficiala(j) lingvo(j)	angla lingvo, kiribata lingvo
Uzata(j) lingvo(j)	kiribata, angla
Areo	811 km²
Loĝantaro	119 438 (2020)
Loĝdenso	127 loĝ./km²
Loĝantoj	kiribatanoj
Horzono	+12 ĝis +14
Interreta domajno	.ki
Landokodo	KI
Telefona kodo	+686
Plej alta punkto	Banaba
Plej malalta punkto	Pacifiko
Politiko
Politika sistemo	Respubliko
Ŝtatestro	prezidanto Taneti Maamau
Ĉefministro	Taneti Maamau
Nacia tago	12-a de julio
Sendependiĝo	1979
Ekonomio
Valuto	Kiribata dolaro
Membro de Interpol (2018–) Monda Organizaĵo pri Meteologio (2003–) Organizaĵo por la Malpermeso de Kemiaj Armiloj (2000–) Unuiĝintaj Nacioj (1999–) Unesko (1989–) Internacia Telekomunika Unio (1986–) Internacia Disvolviĝa Asocio (1986–) Internacia Financa Korporacio (1986–) Internacia Banko por Rekonstruo kaj Disvolvigo (1986–) Universala Poŝta Unio (1984–) Komunumo de Nacioj (1979–) Banko por Azia Disvolviĝo (1974–) Alianco de Insuletaj Ŝtatoj Monda Organizaĵo pri Sano Grupo de Afrikaj, Karibaj, kaj Pacifikaj Ŝtatoj vd
Akvejo	Pacifiko
Koordinatoj	1° 28′ 0″ N, 173° 2′ 0″ O (mapo)1.4666666666667173.03333333333
Plej alta punkto	Banaba [+]
- alteco	81 m [+]
Plej malalta punkto	Pacifiko [+]
- malalteco	0 m [+]
Akvokolektejo	811 km² (81 100 ha) [+]
Areo	811 km² (81 100 ha) [+]
Loĝantaro	119 438 [+] (2020)
Horzono	UTC+12:00, UTC+13:00, UTC+14:00, UTC+12:00, UTC+13:00, UTC+14:00 [+]
Kiribato (Kiribato) DEC
Kiribato
Vikimedia Komunejo:  Kiribati [+]
En TTT: Oficiala retejo [+]

Kiribato estas lando en Oceanio, en la Pacifika Oceano. La teritorio de la lando konsistas el multaj insuloj de Mikronezio kaj Polinezio dislokitaj en granda areo norde kaj sude de la ekvatoro.

Geografio

Vidaĵo de Abaiang, tipa insulo de Kiribato

Kiribato estas lando en la Pacifiko kies teritorio etendiĝas je pli ol 2000 km kaj ĝia ekskluziva ekonomia zono estas pli granda ol tera surfaco de Barato. Inter ĝiaj 33 insuloj elstaras Kristnaskinsulo kiel la plej granda atolo en la mondo, situanta nurajn 2000 km for de la Havajo. Situo kaj grandeco de Kiribato faras ĝin unu el ŝlosilaj landoj de la regiono.

Biogeografie la insularo de la Gilbertoj troviĝas en la pacifika ekozono laŭ la tipologio de la Monda Natur-Fonduso (WWF) kaj en mara ekoregiono. Al la ŝtata teritorio krom la Gilbertoj apartenas la Liniaj Insuloj, la Feniksa Insularo kaj la kompare izolita insulo Banaba.

Distriktoj

• Maiana

Etimologio

La landonomo devenas de la nomo de kapitano kaj esploristo Thomas Gilbert, kiu konigis tiujn insulojn al eŭropanoj. Pro fonologiaj kaj ortografiaj trajtoj de la kiribata lingvo, la insulanoj transskribis Gilbert en la kiribatan kiel Kiribati [ˈkiɾibas]. Ĝia malnova nomo estas "Gilbertaj insuloj" (Gilbert Islands).

Kulturo

• Kiribata lingvo

Politiko

Interna politiko

En aprilo 2020 opozicio gajnis plimulton en la parlamento, ricevinte 23 lokojn, dum nombro de la deputitoj de la reganta partio malkreskis de 31 ĝis 22. Tamen la 22-an de junio kiel prezidanto estis reelektita Taneti Maamau, konata kiel forta subtenanto de proksimaj ligoj kun Ĉinio. Li ricevis 26 053 voĉojn, dum lia kontraŭulo Banuera Berina — nur 17 866. La ĉefa diskuto inter la kandidatoj koncernis rilatojn kun Ĉinio.

Ekstera politiko

Kiribato apartenas al la Brita regnaro kaj al la AKP-ŝtatoj, internacia organizaĵo de ĉi-momente 77 ŝtatoj el la regionoj Afriko, Karibio kaj la Pacifika Oceano.

En septembro 2019 la prezidanto Taneti Maamau nuligis agnoskon de Tajvano kiel la sendependa ŝtato kaj baldaŭ aliĝis al la ĉina iniciato "Zono kaj Vojo". Tiu decido, sekvinta similan antaŭnelongan decidon fare de la Salomonaj insuloj, malkreskigis nombron de la landoj, agnoskantaj Tajvanon kiel sendependan ŝtaton ĝis 15. Ĉinio bonvenigis la decidon kaj proponis larĝan kunlaboron al la oceania nacio.

Vidu ankaŭ

• Robert Louis Stevenson