Restaŭrado
La vorto restaŭrado[1] en origina senco estas la restarigo de konstruaĵo en la originan staton per rekonstruo, riparo, repentrado. Do temas pri termino el konstruarto kaj arkitekturo. Tamen, en metafora senco historiistoj sur strikte historia-politika nivelo ankaŭ uzas la vorton por nomi la procezon de restarigo de la potenco de absolutaj suverenoj en Eŭropo kaj la anakronisma provo, post la militaj malvenkoj de Napoleono, reveni al la Antikva Reĝimo kiel estis antaŭ la Franca revolucio de 1789.
Ĝi komenciĝis per la Viena kongreso, kiu daŭris de la 1-a de novembro 1814 ĝis la 9-a de junio 1815 (laŭ aliaj jam de la 18-a de septembro 1814 ĝis la 9-a de junio 1815). La asembleo estis alvokita de la grandaj potencoj (la imperioj de Aŭstrio kaj Rusujo kaj la reĝlandoj Prusio kaj Britio) por restrukturi la eŭropajn limojn . En pli vasta senco, per Restaŭrado ni celas la reakcian movadon celantan kontraŭi la ideojn de la Franca Revolucio, disvastigitaj tra Eŭropo de la napoleonaj armeoj . De ĉi tiu vidpunkto, ĝi prezentas sin kiel fenomenon, kiu superas la pure politikan nivelon por etendi sin al la kultura. Fakte la epoko de la Restarigo koincidas kun Romantikismo en literaturo kaj kun Idealismo en filozofio . Oni povas konsideri ĝin finita per la ribeloj de 1830-1831.[2]
La nova romantika koncepto de Historio[redakti | redakti fonton]
Du kontraŭaj politikaj linioj estis alfrontitaj en la Viena Kongreso: tiuj, kiuj volis puran kaj simplan revenon al la pasinteco, kaj tiuj, kiuj subtenis la bezonon de kompromiso kun la pasinta historio: "Daŭrigi progresante", estis ilia devizo. Ĉi tiu kontraŭa pensmaniero pri politika agado paradokse ekestis de unu sama ideala originpunkto.
Fakte, en la epoko de la Restarigo, nova koncepto de historio estis antaŭenigita, kiu malkonfirmis tiun de la klerismo bazitan sur la kapablo de homoj konstrui kaj gvidi historion kun racio . La eventoj de la Franca Revolucio kaj de la napoleona periodo montris, ke viroj ekcelis altajn kaj noblajn celojn, kiuj rompiĝas antaŭ la historia realeco. La jarcento de la klerismo fakte subeniris en la masakroj de la Teruro kaj la revo pri libereco en la napoleona tiraneco, kiu, celante la realigon de Eŭropo super unuopaj nacioj, anstataŭe determinis la ribelon de unuopaj popoloj ĝuste en la nomo de ilia sento de nacieco .
Laŭ ĉi tiu vizio do la historio ne estas gvidata de homoj, sed estas Dio, kiu agas en la historio [3] per dia Providenco, kiu havas celojn preter tiuj, kiujn homoj naive proponas sin atingi per ilia bagatela kialo.
La reakcia koncepto[redakti | redakti fonton]
,_%C3%A9crivain_et_philosophe_-_P848_-_Mus%C3%A9e_Carnavalet.jpg)
El ĉi tiu nova romantika koncepto de la historio, verko de la dia volo, aperas du kontraŭaj vizioj: la unua estas reakcia perspektivo, kiu vidas en la interveno de Dio en la historio ian aperon de apokalipso, kiu ĉesigas la malfeliĉan historion de la homoj. Napoleono estis, kun siaj kontinuaj militoj, la antikristo de ĉi tiu apokalipso. Dio markos la finon de malbona kaj false progresema historio kaj tiam homoj nur devos sin turni al la pasinteco por gardii kaj konservi la bonon atingitan.
Ĉiu klopodo estos farita por forigi ĉion, kio okazis de la Revolucio ĝis Napoleono, restarigante la pasintecon. La suverenoj restarigitaj de la Viena Kongreso provos restarigi la malnovajn politikajn kaj sociajn strukturojn forportitajn de la Franca Revolucio kaj Napoleono, sed ilia estos neebla tasko. " La plugilo de la Revolucio " skribas la germana historiisto Franz Mehring en Absolutisme et Révolution en Allemagne (1525-1848) " tro profunde renversis sian teron ĝis la neĝaj kampoj de Rusio ; reveno al la kondiĉoj, kiuj regis en Eŭropo ĝis 1789 estis neebla ".
Oni diris, ke dum Napoleono estis venkita sur la batalkampo, la idealoj, pri kiuj li faris sin mem portanto, inspiris, kvankam kontraŭvole, tiujn reakciajn suverenojn, kiuj kontraŭbatalis lin. Premataj de la novaj tempoj, konservativaj suverenoj, kiel Ferdinando la 4-a de Napolo kaj Ferdinando la 7-a de Hispanio, eĉ donis al siaj regatoj la Konstitucion ekde 1812 . Estas vere, ke ĉi tiuj samaj suverenoj, post la falo de Napoleono, nuligis per plumo, kion ili donis, sed tiam ili devis alfronti internajn ribelojn, kiujn ili apenaŭ povis regi nur per la interveno de la Sankta Alianco .
La progresema koncepto[redakti | redakti fonton]
Alia perspektivo, ekestiĝanta de la sama koncepto de historio gvidata de la Providenco, estas tiu, kiun ni povas difini kiel liberala, kiu vidas en dia ago volon malgraŭ ĉio por la bono de la homoj, ekskludante, ke en la novaj tempoj estas ia venĝo de Dio, kiu volas puni homojn por ilia aroganteco kredi sin kreintoj de historio.
Ĉi tio estas dinamika vido de la historio, kiun ni trovas en Saint Simon, kun la koncepto de nova kristanismo por nova socio, aŭ en Lamennais, kiu vidas en katolikismo regeneriĝantan forton de la socia vivo. Progresema koncepto, kiu ĉeestas ankaŭ en Italio en la literatura verko de Alessandro Manzoni, en la politika penso de Gioberti, en la novgelfa projekto kaj en la ideologio de Mazzini .
Antaŭuloj kaj teoriuloj de la Restarigo[redakti | redakti fonton]
Ĉi tiu nova vizio de la historio komprenata kiel esprimo de la dia volo kaj do kiel la teoria bazo de la kuniĝo de politiko kaj religio kaj de la legitimeco de politika potenco per "Graco de Dio", havis, jam antaŭ la Restarigo, siajn ĉefajn teoriulojn en la Anglo-irlanda Edmund Burke, en la franca François-René de Chateaubriand kaj Louis de Bonald, en la itala Joseph de Maistre .
En la Reflektadoj pri la Revolucio en Francio, publikigita en 1790, Burke komparante la anglan revolucion de 1688 kun la franca, vidas en la unua evoluan linion, kiu disvolviĝis laŭgrade laŭ tradicioj kaj tio « lasas liberan la eblon de novaj akiroj, sed ĝi donas la garantiitan garantion de ĉiu aĉeto " [4] dum la dua aperas al li kiel kaosa okazaĵo en kiu" malpezeco kaj sovaĝeco, konfuzaĵo el krimoj kaj malsaĝecoj balaitaj kune " [5] estas miksitaj. En la sama verko li kontestas la principon de populara suvereneco kaj demokratio, al kiu li kontraŭas la superecon de la aristokrataro kaj socia ordo pravigitaj de ilia dia naturo. Por li la amasoj, kiuj esprimas plimulton, kiu malsaĝe postulas superregi la malplimulton kvankam ne kapablas distingi ĝian veran intereson, estas la subteno de despotismo, kaj la Franca Revolucio estis do kondamnita malsukcesi, ĉar ĝi devojiĝis de la granda kaj rekta vojo de naturo .
François-René de Chateaubriand ekde 1802 atakis la klerismajn doktrinojn per sia " Génie du Christianisme " (Genio de Kristanismo) akuzante ilin pri ekstrema raciismo kaj defendanta religion kaj kristanismon. Louis de Bonald, fervora monarkiisto kaj katoliko, estis la plej grava voĉo de la ultra-legitimistoj. Li komence aliĝis al la revoluciaj idealoj, kiujn li malkonfesis post la antiklerikalaj rimedoj sankciitaj de la civila konstitucio de la pastraro .
En siaj multaj verkoj, [6] atakis la Deklaracion de la Rajtoj de la Homoj kaj de la Civitano, la Socian Kontrakton de Jean-Jacques Rousseau kaj la sociajn kaj politikajn novigojn rezultigitajn de la Revolucio, pledante por la reveno al la aŭtoritato de la monarkio kaj de la religio . Revolucio mem, li argumentis, estas ia pruvo pri la ekzisto de Dio, reliefigante kiel la forigo de religio kondukas al detruo de la socio. La religiaj kaj politikaj sferoj estas, laŭ la okuloj de Bonald, neapartigeblaj.
Sed la vera teoriulo de la Restarigo estis la savojano Joseph de Maistre . Laŭ la linio de la tradiciismo de Burke en sia verko Du Pape ( 1819 ) li subtenas la koncepton de historio kiel deponejo de transcendaj etikaj valoroj. En la mezepoko la Eklezio estis la subteno de la socia ordo kaj tio igas ĝin supera al la civila potenco, kiun nur ĝi povas legitimi kiel deponanto kaj interpretisto de la dia volo.
La klerismaj teorioj pri la natura libereco de la homo estas nuraj malsaĝaĵoj kaj diablaj strangaĵoj . Viro estas tro malvirta por esti libera, sed li naskiĝis nature kiel servisto kaj tiel estis ĝis kristanismo liberigis lin. Aŭtentika kristanismo estas la katolika, reprezentita de la roma papo, kiu proklamis universalan liberecon kaj estas la sola en la ĝenerala malforto de ĉiuj eŭropaj suverenecoj, kiu konservis sian forton kaj prestiĝon.
De Maistre tiam kundividas la analizon de Burke pri la "falsa aserto de la plimulto superi la malplimulton", dum kontraŭe " ĉie, la tre malgranda nombro ĉiam gvidis la grandan " kaj tial ĝi estas legitima rajto de la aristokrataro alpreni la estradon de la lando. [7]
La Viena Kongreso[redakti | redakti fonton]
La Viena Kongreso ( 1814 - 1815 ) estis la konferenco de la ĉefaj eŭropaj ambasadoroj, en kiu la mapo de la kontinento estis refarita laŭ la deziroj de la venkintaj ŝtatoj. La bazaj principoj, kiuj informis la kongreson, estis difinitaj kiel restarigo, legitimeco kaj ekvilibro . La unua implikis revenon al la politika situacio kaj al la limoj de 1792 . La reveno al legitimeco restarigis la prerogativojn de la eŭropa nobelaro kaj regantaj familioj. La ekvilibro, li diris, ke ĉiuj potencoj havos la saman politikan forton.
En la Viena Kongreso la ĉefajn decidojn prenis la delegitoj de la plej grandaj eŭropaj nacioj de la 19-a jarcento ( Aŭstrio, Prusio, Rusujo kaj Anglujo ), kiuj ebligis la malvenkon de Napoleono Bonaparte en la Batalo de Lepsiko (en Saksio). Hardemberg estis la prusa delegito, la markizo de Londonderry la angla, caro Aleksandro la 1-a mem partoprenis por Rusujo kaj Aŭstrio estis reprezentita de Metternich, granda aŭstra diplomato kaj politikisto, kiu multe influis la geopolitikan agordon de post-napoleona Eŭropo. .
En la komenco, malhelpita de la postuloj de Prusio kaj Rusujo, kiuj postulis ke novaj teritorioj estu aneksitaj al ili, la interveno de la franca Charles Maurice de Talleyrand-Périgord (ekleziulo kaj diplomato, kiu pasigis la fazon de la revolucio kaj napoleona regado, unue subtenante ĝin kaj poste kontraŭstarante ĝin, farante sian plejeblon por la supreniro al potenco de Ludoviko la 18-a), kiu, helpante al Britio kaj la Aŭstra Imperio, sukcesis igi la aliajn du potencojn repreni siajn paŝojn, kiuj retiris siajn asertojn.
La Kongreso baziĝis sur tri ĉefaj principoj:
- la principo de ekvilibro, laŭ kiu neniu potenco devas esti troe fortigita malutile al la aliaj.
- la principo de legitimeco, por kiu Talleyrand asidue batalis kaj kiu zorgis pri la reveno al la potenco de ĉiuj tiuj dinastioj kiuj estis antaŭ napoleona regado;
- la zono de "bufraj" ŝtatoj ĉirkaŭ Francio, por malebligi ĝian hegemonion super la tuta Eŭropo.
En la menciita asembleo ankaŭ du aliancoj estis sankciitaj: la Sankta Alianco inter Rusio, Aŭstrio kaj Prusio kaj la Kvarobla Alianco, formita de la antaŭaj nacioj plus Anglujo. Ĉi tiu alianco baziĝis sur la principo de interveno : se ŝtato havis problemojn kaŭzitajn de revolucia agitado, kiu povus infekti aliajn ŝtatojn, ili konsideris sin devigitaj interveni por estingi la ribelojn. La principo de neenmiksiĝo en la internajn aferojn de ŝtato estis anstataŭigita per la idealo de internacia solidareco efektivigebla per la perioda konsultado de eŭropaj registaroj en kongresoj kaj per tiu instrumento de internacia polico, kiu estis la Sankta Alianco.
Konsekvencoj[redakti | redakti fonton]
Ĉe la falo de Napoleono kaj lia Imperio disvastiĝis en Eŭropo la ideo, ke krampo fermiĝis: nun estis la iama Eŭropo por rekonstrui. Teorie oni provis plene reveni al la Antikva Reĝimo, sed praktike kompromiso estis trovita inter la malnova kaj la nova regosistemo kulminanta per la Viena Kongreso . Multaj el la francaj institucioj, en la administraj, juraj kaj ekonomiaj kampoj, estis konservataj tie, kie la francoj establis ilin. Ankaŭ estis malfacile elradikigi el la konscienco la ideojn pri libereco kaj egaleco enkondukitaj kun la revolucio . Finfine, ĉi tiu provo reveni al la Malnova Reĝimo estis kontraŭhistoria kompromiso, pro la nemaligebleco de la sekulariga procezo komencita aŭ, pli bone, akcelita de la Franca Revolucio.
Konsekvencoj el la politika vidpunkto[redakti | redakti fonton]
El la politika vidpunkto, multaj institucioj enkondukitaj de la Franca Revolucio estis restarigitaj aŭ aboliciitaj: ekz. eksgeedziĝo lanĉita en Francio en 1792 kaj aboliciita en 1816 (por esti reinstalita denove en 1884 ). Kiel en la Malnova Reĝimo, oni serĉis pli proksiman kuniĝon inter trono kaj altaro, inter Ŝtato kaj Eklezio (la reĝa konsekro de Karolo la 10-a en 1824 estas sensacia ekzemplo).
Ŝanĝoj en politika geografio[redakti | redakti fonton]
Post la kongreso, la politika geografio de la eŭropa kontinento spertis multajn ŝanĝojn: la venkintaj potencoj ŝanĝis siajn landajn limojn al sia avantaĝo kompare kun la antaŭnapoleona periodo, kelkfoje pligrandiĝante per aneksado de malgrandaj ŝtatoj aŭ teritorioj: Prusio akiris Rejnlandon ; la Regno de Nederlando naskiĝis ; la Rusa Imperio akiris pozicion en centra Eŭropo aneksante Besarabion, Finnlandon kaj parton de Pollando ; Britio akiris kontrolon de iuj ionikaj insuloj ( Korfuo, Zante, Kefalonia ) kaj de la insulo Malto, kiu ne estis redonita al la Kavaliroj de Malto.
La Sankta Romia Imperio ne estis rekonstruita kaj anstataŭ ĝi kreiĝis la Ĝermana Konfederacio, kiu travivis ĝis 1866, prezidata de la Habsburgoj, konsistanta el 38 ŝtatoj (34 princlandoj kaj 4 liberaj urboj) kunigitaj, sed sendependaj, el kiuj du pli gravaj, estis Prusio kaj la Aŭstra Imperio, ĉi-lasta rekte aneksis al sia regado la Napoleonajn Ilirajn Provincojn, inkluzive la teritoriojn de Istrio kaj Dalmatio historie parto de la Venecia Respubliko kaj la Respubliko de Ragusa.
La venecia regiono estis unuigita kun la malnova duklando Milano por formi la lombard-venetan regnon, rektan subulon de la aŭstra imperio, sankciante la definitivan finon de la jarcenta Respubliko Venecio, kaj estis konfirmita la disigo de Valtelino de Grizonoj, fare de Napoleono, kaj ĝia kuniĝo kun Lombardujo.
La Ĝenova Respubliko estis kunigita kun la Regno de Sardio por konsistigi pli efikan bufran ŝtaton al Francio.
En la cetero de la itala duoninsulo la antaŭaj ŝtatoj estis restarigitaj, nome la Granda Duklando de Toskanio, la Duklando de Parmo, la Duklando de Modeno, la Duklando de Massa kaj la Duklando de Luko kiel transformo de la napoleona Princlando Luko kaj Piombino, kiu anstataŭis la antikva Luka Respubliko : ĉiuj regantoj de la kvin ŝtatoj estis dinastie subigitaj al Aŭstrio, kiu kontrolante ankaŭ la Lombardian-Venetan fakte fariĝis la "ĝendarmo" de la duoninsulo. La Papa Ŝtato estis senigita de siaj historiaj francaj enklavoj, kiuj pasis al Francio [8], dum ĝi konservis la enklavojn de Benevento kaj Pontecorvo [9] ene de la regno de Napolo.
La Regno de Napolo estis revenigita sub la monarkion de Ferdinando de Burbono, kiu konservis la Regnon de Sicilio . En 1816 du regnoj unuiĝis por krei la Regnon de la Du Sicilioj kun ĉefurbo en Napolo, kaj la reĝo alprenis la novan titolon de Ferdinando la 1-a de la Du Sicilioj.
En Parizo, en majo 1814, estis instalita la nova reĝo Ludoviko la 18-a, pli juna frato de la senkapigita Ludoviko la 16-a.
Vidu ankaŭ[redakti | redakti fonton]
Referencoj[redakti | redakti fonton]
- ↑ en la Plena Ilustrita Vortaro de Esperanto (PIV), eldono de 2020, reta versio
- ↑ Sergio Parmentola, "Restaurazione" in Enciclopedia dei ragazzi (2006)
- ↑ Carl Ludwig von Haller, La Restaurazione della Scienza Politica, tre volumi, Torino, Utet, 1963-1976-1981 (1816-1834).
- ↑ Edmund Burke, Riflessioni sulla Rivoluzione in Francia, Cappelli, Bologna, 1935.
- ↑ Edmund Burke, op. cit.
- ↑ Nel 1802 pubblicò la Legislazione primitiva, in contemporanea con il Genio del Cristianesimo di Châteaubriand. Commentando lo scarso successo della sua opera rispetto a quella dell'amico, Bonald affermò di aver «offerto la sua droga al naturale, mentre Chateaubriand l'ha offerta zuccherata».
- ↑ Ad evitare una lettura eccessivamente limitata di De Maistre riducendolo a un ultralegittimista, si consideri che quello che divenne l'apostolo della Reazione nel 1793, durante il Terrore, scriveva ad un amico: «Secondo il mio modo di pensare il progetto di mettere il lago di Ginevra in bottiglie è molto meno folle di quello di ristabilire le cose proprio sulle stesse basi in cui si trovavano prima della Rivoluzione» questo è come voler richiamare in vita i morti. Egli dunque non condivide l'assurdità degli ideologi della Restaurazione che pretendevano nel congresso di Vienna di riportare le lancette della storia all'indietro cancellando tutto quello che era accaduto dalla Rivoluzione francese all'età napoleonica. D'altra parte egli riconosceva scrivendo nelle Considerazioni sulla Francia che «la Rivoluzione francese segna una grande epoca e le sue conseguenze, in tutti i campi, si faranno sentire ben al di là della sua esplosione e del suo epicentro.»
- ↑ Non furono restituiti alla Chiesa la legazione extra-territoriale di Avignone e il Contado Venassino.
- ↑ Vincenzo Federici, Gli Statuti di Pontecorvo, ed. Abbazia di Montecassino 2006 p.4