Jemeno

Membro de
	Internacia Centro por Dispozicio de Disputoj pri Investado (2004–); Organizaĵo por la Malpermeso de Kemiaj Armiloj (2000–); Internacia Civildefenda Organizaĵo (1997–); Multflanka Investado-Garantia Agentejo (1996–); Tutmonda Pridogana Organizo (1993–); Unuiĝintaj Nacioj (1990–); Interpol (1976–); Monda Organizaĵo pri Meteologio (1971–); Internacia Financa Korporacio (1970–); Internacia Disvolviĝa Asocio (1970–); Internacia Banko por Rekonstruo kaj Disvolvigo (1969–); Organizaĵo de Islama Kunlaboro (1969–); Unesko (1962–); Ligo de Arabaj Ŝtatoj (1945–); Internacia Telekomunika Unio (1931–); Universala Poŝta Unio (1930–); Misio de Unuiĝintaj Nacioj kaj Afrika Unio en Darfuro ; Monda Organizaĵo pri Sano ; Araba Monunua Fonduso ; Araba Fonduso por Ekonomia kaj Socia Disvolviĝo vd

	Jemena Respubliko
	يمن
	comhori Jemen
	Blazono de Jemeno
Detaloj	Detaloj
	Nacia himno: Unuiĝinta Respubliko
suverena ŝtato (1990–); lando vd
Bazaj informoj
Ĉefurbo	Sanao (427 mln)
Oficiala(j) lingvo(j)	araba lingvo
Uzata(j) lingvo(j)	araba
Plej ofta(j) religio(j)	islamanoj
Areo	555 000 km²;
Loĝantaro	19 685 000 (2004)
Loĝdenso	35 loĝ./km²
Horzono	UTC+03:00
Interreta domajno	ye
Landokodo	YE
Telefona kodo	+967
Plej alta punkto	Jabal an Nabi Shu'ayb
Plej malalta punkto	Araba Maro
Politiko
Politika sistemo	Respubliko
Ŝtatestro	Rashad al-Alimi
Ĉefministro	Maeen Abdulmalik Saeed
Ekonomio
Valuto	Jemena rialo
Membro de
	Internacia Centro por Dispozicio de Disputoj pri Investado (2004–); Organizaĵo por la Malpermeso de Kemiaj Armiloj (2000–); Internacia Civildefenda Organizaĵo (1997–); Multflanka Investado-Garantia Agentejo (1996–); Tutmonda Pridogana Organizo (1993–); Unuiĝintaj Nacioj (1990–); Interpol (1976–); Monda Organizaĵo pri Meteologio (1971–); Internacia Financa Korporacio (1970–); Internacia Disvolviĝa Asocio (1970–); Internacia Banko por Rekonstruo kaj Disvolvigo (1969–); Organizaĵo de Islama Kunlaboro (1969–); Unesko (1962–); Ligo de Arabaj Ŝtatoj (1945–); Internacia Telekomunika Unio (1931–); Universala Poŝta Unio (1930–); Misio de Unuiĝintaj Nacioj kaj Afrika Unio en Darfuro ; Monda Organizaĵo pri Sano ; Araba Monunua Fonduso ; Araba Fonduso por Ekonomia kaj Socia Disvolviĝo vd
	v • d • r

Reviziita versio de ĉi tiu paĝo, aprobita je 5 mar. 2024, estis bazita sur ĉi tiu versio.

Jemeno (arabe اليمن, al-Jaman) estas lando en la sudokcidento de la Araba duoninsulo ^[1].

Historio

Kataban (arabe مملكة قتبان, latinliterigata foje ankaŭ Qataban) estis antikva regno en la teritorio de la nuna ŝtato Jemeno. Ĝia centro estis en la valo Bajhan. Kiel iuj aliaj regnoj de la suda Araba Duoninsulo ĝi gajnis grandan riĉecon de la komerco de olibano kaj mirho, incensoj kiuj estas bruligataj ĉe altaroj. La ĉefurbo de Kataban estis nomita Timna kaj situis sur la komerca vojo kiu trapasis la aliajn reĝlandojn Hadramaut, Ŝeba kaj Ma'in ^[2].

La Jemena Respubliko kreiĝis dum la jaro 1990 rezulte de unuiĝo de la du ŝtatoj Jemena Araba Respubliko en Norda Jemeno kaj Demokratia Popola Respubliko Jemeno en Suda Jemeno. Unuigo de la ŝtataj strukturoj okazis en 1993 ^[3].

Biogeografio

Biogeografie la lando troviĝas plejparte en la sudaraba ekoprovinco el la afrotropiso laŭ la tipologio de la Monda Natur-Fonduso (WWF). Ĝi i.a. enhavas ekoregionon kiu estas nomata : sudokcident-arabaj montaraj duonarbaroj. La insularo de Sokotro apartenas al la sahela-sudana ekoprovinco de la sama ekozono kaj konsistas el la sokotraj kserofitaroj. La nordoriento de Jemeno situas en la sahar-arab-dezerta ekoprovinco de la palearktiso, nome en la ekoregiono arabaj-sinajaj dezertoj kaj kserofitaroj.

Sanao

Jemeno kun ĉefurbo Sanao Koordinatoj: 15° 20′ 54″ N 44° 12′ 23″ O / 15.348333333333 °N, 44.206388888889 °O (mapo)

Religio

Preskaŭ senescepte ĉiuj jemenaj enlandanoj estas moslemoj. La plejmulto de la loĝantaro estas sunaistaj ŝafiitoj.

Interna milito ekde 2013

Sekve de la politikaj perturboj en Tunizio kaj Egiptio komence de la jaro 2011, ankaŭ en Jemeno ekestis tumultoj: Ekzemple la 3-an de februaro 2011, pli ol 20 miloj da homoj manifestacias en la nacia ĉefurbo Sanao, postulante tujan eksiĝon de la prezidanto Ali Abdula Saleh, kiu seninterrompe prezidis la ŝtaton ekde la jaro 1990 ^[4]. Samtempe ĉirkaŭ 2 miloj da liaj subtenantoj kolektiĝis ĉe la randoj de la ĉefurbo. La antaŭan tagon, do la 2-an de februaro, li estis anoncinta ke li ne rekandidatos kiel ŝtata prezidanto fine de la nuna oficperiodo en 2013, kaj ke li ankaŭ ne transdonus la potencon al sia filo. En prezidanta baloto de 2012 elektiĝis nova prezidanto Mansur Hadi. Ekde 2013 ribeluloj de la grupiĝo Huthi (ŝijaismaj membroj de zajdisma islamo), subtenantoj de la nuna eksprezidanto Ali Abdula Saleh, subtenantoj de separatisma suda Jemeno, kaj landa branĉo de la terorisma movado Al-Kaida batalas kontraŭ la armeo de la centra registaro pri al potenco en la ŝtato. La Huthi-ribeluloj sukcesis okupi la ĉefurbon Sanao kaj grandajn partojn de la ŝtato, kaj ili jam proksimis al konkero de la provizora ĉefurbo Adeno, kiam la armeo de la sunaisma Sauda Arabio kun partopreno de la armeoj de ok pliaj ŝtatoj la 25-an de marto 2015 komencis armeon intervenon favore al la elektita ŝtata prezidanto Mansur Hadi kaj ties ĉefministro Ĥalid Bahah ^[5]^[6]^[7]^[8]^[9] ^[10].