Asteriks

Asteriks
La kasko de la gaŭla heroo
Universo	Asteriks
Kreita de	René Goscinny Albert Uderzo
Originala versio
Nomo	Astérix
Lingvo	franca
Eldonisto	Dargaud
Unua apero	1959
Oficiala retejo	https://www.asterix.com/
Detaloj
Sekso	vira
Amikoj	Obeliks Miraklomiks Moŝtiks

Asteriks estas komiksa serio desegnita de Albert Uderzo kaj verkita de René Goscinny. Post la morto de René Goscinny en 1977, Albert Uderzo komencis sole produkti la Asteriks-serion. Ĝi rakontas la komikajn aventurojn de la Gaŭloj Asteriks, Obeliks, Miraklomiks, Moŝtiks, Malmuziks kaj tiel plu.

Asteriks
Verko	Asterix and Caesar's Gift Asterix in Corsica Asteriks kaj Kleopatra Asterix and the Golden Sickle
En TTT	Oficiala retejo
Informoj

Enkonduka teksto

Ni tempas dum la jaro 50 a.K. La tuta Gaŭlio estas okupita de la Romianoj. Ĉu la tuta Gaŭlio? - Absolute ne! Unu vilaĝo de persistemaj gaŭloj ne ĉesas rezisti kontraŭ la entrudiĝintoj. Kaj la vivo ne estas facila al la legianoj garnizonantaj en la fortikaĵoj Kalkanum, Linoleum, Kukum, Cicum...

En Esperanto

Kvin aventuroj de la Gaŭloj estas publikigitaj en Esperanto:

• Asteriks la Gaŭlo (Astérix le Gaulois, Esperante en 1979)
• Asteriks gladiatoro (Astérix gladiateur, Esperante en 1994)
• Asteriks kaj Kleopatra (Astérix et Cléopâtre, Esperante en 1995)
• Asteriks kaj la Normanoj (Astérix et les Normands, Esperante en 1996)
• Asteriks ĉe la olimpiaj ludoj (Astérix aux Jeux Olympiques, Esperante en 1996)

Venonta volumo

• La Antaŭdiristo (Le Devin)

Asteriks en lernejoj

Asteriks-tekstoj estas ofte uzataj en lernejoj por instrui fremdajn lingvojn, ĉar tiuj allogas junulojn pli ol klasikaj tekstoj. Ankaŭ en Esperanto-kursoj oni povas bonege uzi ilin.

Efika metodo lerni fremdajn lingvojn estas paralela legado. Anstataŭ serĉi nekonatajn vortojn en vortaro, la lernanto nur devas kontroli la koncernan frazon en la apude kuŝanta patrinlingva libro. Tiumaniere ne nur la unusola vorto estas klarigita, sed la konstruo de la tuta frazo. La Asteriks-libroj taŭgas por tiu metodo.

Etimologio

La nomo de Asteriks devenas de la tipografia signo uzata por marki piednoton: la asterisko (*).

Tiu de lia amiko Obeliks devenas de obelisko, tipo de egipta monumento, kaj de alia tipografia signo: la obeluso (†).

Protagonistoj

Vidu ankaŭ : Nomoj en Asteriks

Alilingvaj versioj

Asteriks estas monda sukceso kaj estas legata en pli ol 107 mondaj lingvoj kaj dialektoj, inter alie en la

• afrikansa
• angla
• belorusa
• bretona
• bulgara
• ĉeĥa
• dana
• Esperanto
• estona
• finna (kun albumoj ankaŭ en la savoniaj dialektoj, kaj en slangaj lingvaĵoj de la regionoj Karelio, Raŭmo kaj Helsinko)
• franca (originala versio, kun albumoj ankaŭ en la pikarda, korsika kaj en diversaj kreolaj lingvoj, inter alie la antila kreola de Haitio, Gvadelupo kaj Martiniko, kaj la kreola de Reunio)
• frisa
• germana (kun albumoj ankaŭ en tuta fakso da dialektoj, inter alie la platgermana kaj aldone la platgermanaj dialektoj de Hamburgo kaj de Orienta Frislando, la bavara kaj aparte la dialekto de Munkeno, la ripuara (kolonja), mozelfranka, svisgermana (svislanda alemana) kaj alzaca, la dialektoj de Hesio, de la regionoj Hunsrück, Ruhr-regiono, Sarlando, Ŝvabio, orienta Malsupra Frankonio (Majna Frankonio), Turingio kaj Vieno)
• greka (kun albumoj ankaŭ en la malnovgreka, la dialektoj de Kreto, de Kipro kaj de la regiono Ponto sude de la Nigra Maro)
• hebrea
• hispana
• hungara
• indonezia
• itala (en tiuj albumoj la gaŭloj parolas norman italan, sed la romianoj la roman dialekton de la lingvo)
• kantona
• kataluna
• korea
• kroata
• latina (prizorgis tion la germano Karl-Heinz von Rothenburg)
• latva
• mandarina
• nederlanda (kun albumoj ankaŭ en la limburga kaj tubanta)
• norvega
• pola
• portugala (kun la unua albumo ankaŭ en la miranda)
• rumana
• rusa
• slovaka
• slovena
• sveda kaj
• turka

Aludoj

Artaĵoj

• En Asteriks ĉe la Belgoj, la fina bankedo ĉe la belgoj estas montrita sur la antaŭlasta paĝo. Ĉi tiu bildo estas tute referenco al la pentraĵo Kamparana Geedziĝo de Pieter Brueghel.
• Ankaŭ en Asteriks ĉe la Belgoj aperas kun urĝa bezono knabeto nomata Mannekenpix – karikaturo de Manneken Pis en Bruselo.
• En Asteriks kiel Legionnaire, post la deviga vrako, la piratoj formas scenon sur peco de vrakaĵo kiu egalrilatas al La floso de la Meduzo de Théodore Géricault. En la origina franca eldono, la kapitano ankaŭ diras: "Je suis médusé" (esperanto: "Mi estas surprizita").
• La pozoj adoptitaj fare de unu el la sklavoj ofertitaj fare de Tifus en La Laŭroj de Cezaro estas pruntitaj de famaj antikvaj kaj modernaj skulptaĵoj: la Diskobolo de Mirono, la Laokoonto de la Grupo de Laokoono (nun en la Vatikanaj Kolektoj), kaj La Pensanto de Rodin.
• En La Viziulo estas La anatomia leciono de D-ro Nicolaes Tulp karikaturita de Rembrandt van Rijn leganta fiŝon.
• En La Granda Transirejo, Asteriks muntas piedestal-similan rokon sur malgranda enmara insulo por altiri la atenton de preterpasanta ŝipo. Li tenas faskon da pergameno en sia maldekstra mano kaj levitan torĉon en sia dekstra. Tiu ĉi kunmetaĵo aludas al la Libereca statuo.
• En La Granda Fosaĵo, la pentraĵo de la suna reĝo Louis XIV de Hyacinthe Rigaud estas aludita kiam la gaŭla ĉefo Grobianix uzas la vortojn "Mi estas la vilaĝo", kio estas aludo al la deklaro de Ludoviko, "Mi estas la ŝtato."
• En La Naskiĝtago de Asteriks & Obelix, la gaŭloj turneas muzeon enhavantan karikaturojn de famaj verkoj de Leonardo da Vinci, Eugène Delacroix, Gustave Courbet, Giuseppe Arcimboldo, Édouard Manet, Edvard Munch, Auguste Rodin kaj Jacques-Louis David. Vi ankaŭ povas trovi bildojn en la bildstrio, kiuj rememorigas albumkovraĵojn de Beatles, Madness kaj Michael Jackson.
• Asteriks kaj Kleopatra aludas al la rompita nazo de la Sfinkso de Gizo, kiun Obelix derompas grimpante ĝin.
• En Asteriks ĉe la olimpikoj ludoj, la forĝisto Automatix havas grekan artiston portreti lin. La bovlo de la Edipo-farbisto (ĉirkaŭ 480 a.K.) prezentanta Edipon antaŭ la enigmo-kantanta Sfinkso povas esti vidita en la malfono. En la sekva bildo la gaŭloj staras antaŭ la statuo de Atena Nike.
• Asteriks en Italio prezentas virinon rigardantan el fenestro aspektanta kiel La Gioconda en sia bildkadro.

Nomoj de la personoj

Tipaj por la bildstrioj de Asteriks estas priskribaj nomoj por multaj duarangaj personoj, kiuj ŝanĝiĝas de lingvo al lingvo. Jen kelkaj ekzemploj:

Figuro	Franca	Angla	Hispana	Portugala	Germana	Itala	Nederlanda	Greka	Sveda	Finna
Hundo de Obelix	Idéfix	Dogmatix	Ideafix	Idéiafix	Idefix	Idefix	Idefix	Ιντεφίξ [Idefíx]	Idefix	Idefix
Druido	Panoramix	Getafix (UR) Magigimmix (USA)	Panorámix	Panoramix	Miraculix	Panoramix	Panoramix	Πανοραμίξ [Panoramíx]	Miraculix	Akvavitix
Bardo	Assurancetourix	Cacofonix (UR) Malacoustix (USA)	Asurancetúrix	Cacofonix / Chatotorix	Troubadix	Assurancetourix	Assurancetourix	Κακοφονίξ [Kakofoníx]	Troubadix	Trubadurix
Estro	Abraracourcix	Vitalstatistix (UR) Macroeconomix (USA)	Abraracúrcix	Matasetix / Abracourcix	Majestix	Abraracourcix	Abraracourcix	Μαζεστίξ [Majestix] Μοναρχίξ [Monarchíx]	Majestix	Aladobix
Edzino de estro	Bonemine	Impedimenta (UR) Belladona (USA)	Karabella	Naftalina	Gutemine	Beniamina	Bellefleur	Μπονεμίνα [Bonemína] / Μιμίνα [Mimína]	Bonemine	Smirgeline
Maljunulo	Agecanonix	Geriatrix (UR) Arthritix (USA)	Edadepiédrix	Decanonix / Veteranix	Methusalix	Matusalemmix	Nestorix	Μαθουσαλίξ [Methusalíx] / Παλαιοντολογίξ [Paläontologíx]	Senilix	Senilix
Fiŝvendisto	Ordralfabétix	Unhygienix (UR) Epidemix (USA)	Ordenalfabétix	Ordemalfabetix / Ordenalfabetix	Verleihnix	Ordinalfabetix	Kostunrix	Αλφαβητίξ [Alphavitíx] / Καταλφαβητίξ [Katalphavitíx]	Crabbofix	Amaryllix
Edzino de fiŝvendisto	Iélosubmarine	Bacteria	Yellosubmarin	?	Jellosubmarine	Ielosubmarine	Forentientje	Γελοουσαμπμαρίνα [Jellousubmarína]	fru Crabbofix	Jelousubmarine
Forĝisto	Cétautomatix	Fulliautomatix	Esautomátix	Éautomatix / Automatix	Automatix	Automatix	Hoefnix	Αυτοματίξ [Automatíx]	Smidefix	Caravellix
Ino, kiun Obelix ŝatas	Falbala	Panacea	Falbalá	Falbala	Falbala	Falbalà	Walhalla	?	Lillfixa(n)	Mimosa

Asteriks en kino

Karikaturo filmoj

• Astérix le Gaulois de Ray Goossens (1967)
• Astérix et Cléopâtre de René Goscinny, Lee Payant kaj Albert Uderzo (1968)
• Les Douze Travaux d’Astérix de René Goscinny, Albert Uderzo kaj Pierre Watrin (1976)
• Astérix et la Surprise de César de Gaëtan Brizzi kaj Paul Brizzi (1983)
• Astérix chez les Bretons de Pino Van Lamsweerde (1986)
• Astérix et le Coup du menhir de Philippe Grimond (1989)
• Asterix in America de Gerhard Hahn (1994)
• Astérix et les Vikings de Stefan Fjeldmark kaj Jesper Møller (2006)

Komputila animacia filmo

• Astérix: Le Domaine des dieux de Alexandre Astier kaj Louis Clichy (2015)
• Astérix: Le Secret de la potion magique de Alexandre Astier kaj Louis Clichy (2018)

Realbatalaj filmoj

• Asteriks kaj Obeliks kontraŭ Cezaro de Claude Zidi (1999)
• Asteriks kaj Obeliks: Misio Kleopatra de Alain Chabat (2002)
• Asteriks ĉe la olimpiaj ludoj de Frédéric Forestier (2008)
• Asteriks kaj Obeliks: je servo de sia reĝa moŝto de Laurent Tirard (2012)

Videoludoj

Multaj videoludaj adaptoj de Asteriks estis evoluigitaj ekde la 1980-aj jaroj. La ludoj aperis sur malsamaj platformoj kiel la Amiga, Commodore 64, konzoloj de Nintendo, SEGA, Sony, Microsoft aŭ por la hejma komputilo sub Microsoft Windows. Unu ekzemplo estas la ludo Asteriks & Obelix XXL.

Parc Astérix

La Parc Astérix estas amuzparko malfermita en 1989 en la municipo de Plailly, 30 kilometrojn norde de Parizo, al kiu hotela komplekso estas alfiksita. Dediĉita al la mondo de la komika heroo Asteriks, ĉi tiu plezurparko estas la kvara plej vizitata plezurparko en Francio kun ĉirkaŭ 1,8 milionoj da vizitantoj.

Eksteraj ligiloj

• Oficiala retejo