Saltu al enhavo

Laŭzio

Redakti ligilojn
El Vikipedio, la libera enciklopedio
Laŭzio
Persona informo
老子
Naskiĝo 2-an de decembro 2008 (2008-12-02)
en Ĉu (ŝtato)
Morto 2-an de decembro 2008 (2008-12-02) (0-jaraĝa)
Religio Taoismo vd
Lingvoj ĉina vd
Ŝtataneco Dinastio Zhou Redakti la valoron en Wikidata vd
Familio
Patro Li Jing (en) Traduki Redakti la valoron en Wikidata vd
Patrino Xiantian (en) Traduki Redakti la valoron en Wikidata vd
Infanoj Li Zong (en) Traduki Redakti la valoron en Wikidata vd
Profesio
Alia nomo Dan Li • Er Li • Tan Li vd
Okupo filozofo
verkisto
arkivisto
Taoist (en) Traduki Redakti la valoron en Wikidata vd
Laborkampo Filozofio kaj Ĉina filozofio Redakti la valoron en Wikidata vd
Verkado
Verkoj Daŭdeĝingo vd
Filozofo
vd Fonto: Vikidatumoj
v • d • r

Laŭzio, Laoco,[1] aŭ Laocio[2] (6-a jarcento a. K.) (老子, pinjino: Lǎozǐ, Wade-Giles: Lao Tsu, ankaŭ latinigita kiel Lao-tse; la olda majstro) estas grava ĉina filozofo kaj poeto kiu, laŭ la legendo, skribis la libron Daŭdeĝingo (Wade-Giles: Tao Te Ching, pinjino: Dàodéjīng, "La granda libro pri la virto de la Vojo")[3] kaj fondis la taoismon, unu el la tri ĉefaj religioj de tradicia Ĉinio (kune kun budhismo kaj konfuceismo), kaj, kun konfuceismo, parto de la fundamento de ĉina filozofio. Laŭzio kaj taoismo profunde influis la ĉinajn pensaron, arton kaj spiriton. Budhisma skolo influita de la taoismo estas la zen-budhismo. Li eĉ estas adorata kiel diaĵo en taoismo kaj en ĉina tradicia religio.

Kvankam li estas legenda figuro, li estis kutime datita el ĉirkaŭ la 6-a jarcento a.K. kaj rekonita kiel samtempulo de Konfuceo, sed kelkaj historiistoj polemikas, ke fakte li vivis dum la epoko de la Milit-ŝtatoj de 5-a aŭ 4-a jarcento a.K.[4] Centra figuro en ĉina kulturo, Laŭzio estis postulita kaj de la imperiestroj de la Dinastio Tang kaj de modernaj homoj de familinomo Li (李) kiel fondinto de ties stirpo. Tra historio, la verko de Laŭzio estis adoptita de diversaj kontraŭ-aŭtoritatismaj movadoj.

La asteroido 7854 Laozio nomiĝas tiel liaomaĝe.

Nomoj

[redakti | redakti fonton]
Laozi.jpg
Laozi

En tradiciaj rakontoj, la persona nomo de Laŭzio estas kutime donita kiel Li Eĵ (李 耳, Aĝa ÷ Rəʔ Nəʔ,[5] Mod. Lǐ Ěr) kaj lia ĝentilecnomo kiel Bojang (trad. 伯 陽, simp. 伯 阳, Aĝa ÷ Pˤrak-lang,[5] Mod. Bóyáng). Elstara postmorta nomo estis Li Dan 李 聃, Lǐ Dān).[6][7][8]

Laŭzio mem estas formalparolmaniera titolo: 老 (Aĝa ÷ rˤuʔ, "aĝa, honorinda"[5]) kaj 子 (Aĝa ÷ tsə ′, "majstro"[5]). Ĝi estas kutime prononcita /ˌ l aʊ ˈ d z ʌ /[9][10] en la angla. Ĝi estis latinigita laŭ multaj manieroj, foje kondukante al konfuzo. La plej ofta nuna formo estas Laŭzio aŭ Lǎozǐ,[11] surbaze de la pinjina sistemo adoptita fare de Kontinenta Ĉinio en 1958[12] kaj de Tajvano en 2009.[13] Dum la 20-a jarcento, Lao-tzu[14] estis pli ofta,[11] surbaze de la antaŭe ĝenerala sistemo Wade–Giles. En la 19-a jarcento, la titolo estis kutime latinigita kiel Lao-tse aŭ Lao-ce.[11][15] Aliaj formoj inkludas la variaĵojn Lao-tze[16] kaj Lao-tsu[17] kaj la latinigita Laocius aŭ Laocio.

Kiel religiema figuro, li estas adorita sub la nomo "Suprema Maljuna Senjoro" (太上老君, Tàishàng Lǎojūn)[18] kaj kiel unu el la "Tri Puraj Unuoj". Dum la Tang-epoko, al li estis koncedita la titolo "Pleje Mistera kaj Praa Imperiestro" (太上玄元皇帝, Táishāng Xuānyuán Huángdì).

La legendo pri la vivo de Laŭzio

[redakti | redakti fonton]
Nemortonta Laŭzio kaj la Granda Mastro de la Ĉielo.

Laŭzio estis pli aĝa samtempulo de Konfuceo. Li estis malaltranga oficisto de la regno Ĝou en la urbo Luojango. En la maljunaĝo, li malkontentis pri la mondo de la homoj kaj foriris okcidenten, rajdante sur la dorso de nigra bovo. Ĉe pasejo en la montoj, la soldatoj de tiea garnizono petis lin verki libron. Tie li verkis la libron Daŭdeĝingo kaj poste daŭrigis sian vojaĝon okcidenten al loko nekonata. Laŭ unu legendo, li iris al Hindio kaj instruis la estontan Budhon.

Laŭ Ĝŭangzio (pinjine, Zhuángzì), taoisto de la 4-a jarcento, Laŭzio estis saĝulo en la tempo de Konfuceo kaj mortis en Ĉinio mem.

Laŭ kleruloj de nia tempo, ne Laŭzio verkis la Daŭdeĝjingon (Dàodéjīng), sed ĝi estas verkita de liaj studentoj inter la 6-a kaj 3-a jarcentoj a.K. Tamen la libro klare esprimas la verŝajnan penson de Laŭzio, se li entute ekzistis. (Simile, Sokrato kaj Jesuo ja ne verkis librojn, sed iliaj sekvintoj - kaj tial ne eblas scii kion ili mem fakte instruis).

Historieco

[redakti | redakti fonton]

En la mezo de la 20-a jarcento, interkonsento aperis inter akademiuloj ke la historia ĝusteco de la persono konata kiel Laŭzio estas dubinda kaj ke la Daŭdeĝingo estis "kompilo de taoistaj diraĵoj de multaj manoj."[19] Alan Watts instigis al pli da singardo, dirante ke tiu vido estis parto de akademia modo por skeptiko koncerne historiajn spiritajn kaj religiemajn figurojn kaj deklaris, ke ne sufiĉe estos konataj dum jaroj - aŭ eventuale iam ajn - por fari firman juĝon.[20] Ursula K. Le Guin asertas ke la stilo estas kongrua kun ununura verkinto kun kelkaj aldonoj de pli postaj taoistoj.[21]

Monumento al Laŭzio en Ĉjuanĝoŭ (Ĉinio).

La plej frua certa referenco al la nuna figuro de Laŭzio estas trovita en la Registroj pri la Grandioza Historiisto de 1-a jarcento a.K. kolektita fare de la historiisto Sima Qian el pli fruaj raportoj. En unu rakonto, Laŭzio laŭdire estis samtempulo de Konfuceo dum la 6-a aŭ 5-a jarcento a.K. Lia familia nomo estis Lio kaj lia persona nomo estus Er aŭ Dan. Li estis oficialulo en la imperiaj arkivoj kaj skribis libron en du partoj antaŭ forirado en la okcidento. En alia, Laŭzio estis alia samtempulo de Konfuceo titolita Laa Laizi (老 莱 子) kaj skribis libron en 15 partoj. En tria, li estis la tribunala astrologo Lao Dan kiu vivis dum la 4-a jarcento a.K dum regado de la duko Ŝjiano de Ĉjin.[22][23] La plej malnova teksto de la Daŭdeĝjingo ĝis nun reakirita estis skribita sur bambuaĵoj datita el la fino de la 4-a jarcento a.K.[3]

Laŭ tradiciaj raportoj, Laŭzio estis akademiulo kiu laboris kiel la Gardanto de la Arkivoj por la reĝa tribunalo de Ĝoŭo.[24] Tio laŭdire permesis al li larĝan aliron al la verkoj de la Flava Imperiestro kaj aliaj klasikaĵoj de la tempo. La rakontoj asertas ke Laŭzio neniam malfermis formalan lernejon sed tamen altiris grandan nombron da studentoj kaj lojalaj disĉiploj. Ekzistas multaj varioj de rakontoj rerakontantaj lian renkonton kun Konfuceo, plej fame en la Ĝŭangzio.[25][26]

Laŭzio.
Laŭzio en la verko de E. T. C. Werner nome "Myths and Legends of China".
Diiga bildo de Laŭzio.

La instruo de la Laoco

[redakti | redakti fonton]

La Laoco tao-te-ĉing aŭ la libro de moralo estas verko atribuita al Laŭzio kiu konsistas el 81 alineoj pri moralo kaj vivkompreno. Ĝi intencas instrui konduton al homo kaj partikulare al la reganto.[27]

Alineoj

[redakti | redakti fonton]

Resumo de la 81 alineoj povas esti jena:[28]

  • 1.- Tao estas la vojo de kapableco kaj Ming la vojo de ĉiamvolemo.
  • 2.- Kunekzistas la malo kun la malmalo, la esto kun malesto.
  • 3.- La reganto regu por la popolo.
  • 4.- Tao estas plena kaj malplena, prapraa.
  • 5.- Naturo kaj saĝa reganto estas semkompataj.
  • 6.- Valo kaj ino estas senmortaj, "La pordo de la mistera ino estas la radiko de l'universo."[29]
  • 7.- Ĉielo kaj tero estas senfinaj, la saĝa reganto metas sin ekster la afero.
  • 8.- Plejbono estas kvazaŭ akvo, ne trovas baron.
  • 9.- Pleno estas neeltenebla.
  • 10.- Unuigo de la korpo kun la Unu (Tao). Sensciulo ne posedas.
  • 11.- Truo, kavaĵo, spaco: esto efikas, ĉar malesto agas.
  • 12.- Koloroj, gustoj; la saĝa reganto forlasas tion.
  • 13.- Honoro kaj malhonoro.
  • 14.-La Nenio.
  • 15.- Taoisto ne volas esti plenplena, sed plenigebla.
  • 16.- En malpleno, trankvilo. Reveni al radiko.
  • 17.- Plejbona reganto.
  • 18.- Kiam ĉio malbonas, aperas lojaloj.
  • 19.- Estu naiva kaj simplanima.
  • 20.- Senemocia.
  • 21.- Tao estas kaoso, spirito estas vereco.
  • 22.- Sanktulo kaj eminenta reganto obeas al Unu (Tao) kaj fariĝas modelo de la popolo.
  • 23.- Naturo kaj homo faras nenion daŭre.
  • 24.- Kiu fieras, ne meritas.
  • 25.- Kaoso sennoma dekomence. Homo = Tero = Ĉielo = Tao = Naturo.
  • 26.- La pezaĵo subtenas la malpezaĵon kiel radiko.
  • 27.- La sanktulo utiligas ĉion kaj forĵetas nenion.
  • 28.- Kiu kondutas tiel kaj maltiel samtempe, "fariĝos valo de la popolo".
  • 29- La sanktulo evitas ekstremon.
  • 30.- Kontraŭ milito.
  • 31.- Taoisto ne volas esti militisto, ne ŝatas homomortigon.
  • 32.- Kiam la reganto obeas al Tao, la popolo propravole obeas al li. Tao estas "komparebla al riverego kaj maro, en kiujn ĉiuj riveretoj kaj valoj enfluas".[30]
  • 33.- Kiu obeas al sia destino, vivas longe.
  • 34.- Tao superfluas, akceptas ĉion.
  • 35.- Oni regu la popolon laŭ Tao, nevidebla, neaŭdebla sed ne konsumebla.
  • 36.- Oni ne elmontru la sekreton de la regado.
  • 37.- Ĉio okazas per si mem; Tao estas senvola; la popolo estas per si mem trankvila.
  • 38.- La virtulo ne volas esti virtema.
  • 39.- Pra tempe ekzistis Unu (Tao).
  • 40.- Reago estas la ago de Tao.
  • 41.- Tao estas transsensa kaj nenomebla.
  • 42.- Ĉiu estaĵo konsistas do el negativo, pozitivo kaj harmonio.
  • 43.- Nefaro estas utila.
  • 44.- Kiu multe avaras, multe elspezas.
  • 45.- Perfekto ŝajnas difekta.
  • 46.- Avareco estas peko plej granda.
  • 47.- Sanktulo faras ĉion ne farante mem.
  • 48.- Plu pri neniofarado.
  • 49.- La sanktulo ne posedas sian propran koron, donas ĝin al la popolo.
  • 50.- Vivorajto, troa prizorgo de vivo.
  • 51.- Nenio ekzistas sendepende de Tao.
  • 52.- Ĉies patrino estas Tao.
  • 53.- La granda vojo estas ebena. Oni ne regu per "lukso de rabisto".
  • 54.- Bonkontruado. Tao faras nenion kaj faras ĉion.
  • 55.- Kiu vivas virteme, estas komparebla al infaneto.
  • 56.- Kiu scias, ne parolas.
  • 57.- Nenio estas absoluta.
  • 58.- Regado estus grandanima. Kontraŭ malpermesoj, intelektuloj, teknikistoj, leĝoj.
  • 59.- Popolo estas naturo.
  • 60.- Granda regno estas kvazaŭ kuiri fiŝon; oni regu la popolon laŭ Tao.
  • 61.- Granda regno estas kiel malsupra parto de rivero: kunfluejo.
  • 62.- Tao troviĝas en la profundejo de ĉiuj estaĵoj.
  • 63.- Faru nefarante,
  • 64.- Ĉio stabila estas daŭrema. Kiu intencas fari, malsukcesos.
  • 65.- La popolo ne estu saĝa; ĉiela leĝo, pravirto.
  • 66.- Kiu volas regi la popolon, humiligu sin.
  • 67.- Humaneco, modesteco kaj humileco.
  • 68.- Nek fanfaronu, nek koleru nek konkuru.
  • 69.- Retiriĝo.
  • 70.- Tio estas facile komprenebla.
  • 71.- Pli ol scifiero, suferscio.
  • 72.- La popolo timu reĝan dignon.
  • 73.- Kuraĝo neperforta estas sekura.
  • 74.- La popolo timu morton.
  • 75.- Plibone senzorge ol zorgeme.
  • 76.- La rigideco estas signo de morto, fleksebleco de vivo.
  • 77.- Taoisto donas al la popolo sian superfluon.
  • 78.- Kontraŭ malmoleco, mola akvo; malforto superas forton.
  • 79.- Ĉielo estas senpartia.
  • 80.- Lando estas malvasta: utopio.
  • 81.- Sanktulo nur servas, ne pretendas.

Verko

[redakti | redakti fonton]
Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Daŭdeĝingo.
Daŭdeĝingo.

Lia fama verko, nome Daŭdeĝingo, faris enorman influon en Ĉinio. Temas pri mistikisma traktaĵo kiu traktas multajn fakojn de filozofio, el individua spiriteco ĝis la teknikoj de bona regado.

Laozi emfazas la koncepton tao (konata ankaŭ kiel dao, tradukita kutime kiel ‘la vojo’), kun signifo etenda por enhavi la ordon nenomebla kaj esenca de la universo. Elstaras la koncepto de ŭei-vu-ŭei (‘agado pere de la neagado’), kiu ne signifas resti senmova farante nenion, sed eviti la evidentajn intencojn kaj la volon kiu baras la harmonian fluon de la naturo. La celojn oni povas atingi respektante la formojn en kiuj la aferoj nature kreskiĝas kaj malkreskiĝas; tiel, la agoj faritaj kongrue kun "tao" estas pli facilaj kaj pli fekundaj ol tiuj kiuj klopodas al la opozicio. Laŭzio kredis, ke oni devas eviti perforton kaj ke la milita venko estas bedaŭrinda okazaĵo pro la neceso uzi perforton kontraŭ aliaj vivaj estaĵoj. Li asertis, ke ankaŭ la troa starigo de leĝoj kaj reguloj malfaciligas la bontenadon de la socio, ĉar ili subpremas la liberecojn de la popoloj.

Kiel multaj aliaj antikvaj ĉinaj pensuloj, liaj klarigoj uzas ofte paradoksojn, analogiojn, alproprigon de iamaj citaĵoj, ripetojn, simetrion, rimon kaj ritmon. La skribaĵoj, kiujn oni atribuas al li estas poeziaj, densaj kaj ofte kriptecaj, kaj utilas kiel elirejo por meditado pri la mondo aŭ pri si mem. Multaj de la stetikaj teorioj de la ĉina arto baziĝas sur liaj ideoj kaj aparte sur tiuj de lia plej fama sekvanto, Ĝuangzio.

Enhavo

[redakti | redakti fonton]

La instruoj de Laŭzio, kaj sekve tiuj de la taoisma filozofio, estas bazitaj sur la analizo de la Naturo en ties plej ampleksa senco, cele al atingo de la fokuso pri la natura funkciado de la ekzistado, por determino kiu kaj kia estas la natura ordo de la aferoj.

Jino kaj Jango.

Tiu universalisma alrigardo estas tiu kiun Laŭzio alprenas kiel elirejo por sia filozofia tezo, analizante la duoblan funkciadon de la ekzistanta universala naturo (Jino kaj Jango) por sekve enprofundiĝi en pli ampleksaj konceptoj pri la kosmologia deveno de la Universo, kaj tial determini la fluecan fuknciadon aŭ naturan ordon laŭ kiu la diversaj formoj ŝanĝiĝis por pluigi la kontinuecon de la ekzistado. Baze sur tiu, Laŭzio determinas tiun kiu estas la natura ordo kiun la vivaj estaĵoj, kaj aparte la homo devas sekvi por plibonigi sian ekzistadon kaj antaŭneiri al la kontinua ŝanĝo cele al la superigo, klarigante kial, ne sekvante tiujn naturajn normoj, la homo devojiĝis disde sia kosma harmonio kaj generis siajn proprajn malfacilaĵojn por kontraŭi la naturan ritmon kaj anstataŭis ĝin per ordonoj kaj sintenoj absolutisman, supraĵaj kaj dogmecaj, kiuj finfine malekvilibrigis la tutan homaron, favore al la regantaj klasoj koste de la malfeliĉeco de la malsupraj klasoj.

Laŭzio uzas simbolismojn kaj alegoriojn en kiu li komparas aspektojn de la naturo por montri paralelismojn kun la homa konduto, kio estas io karaktera de la taoisma filozofio kaj ankaŭ de aliaj tendencoj de orienta pensaro. El tiuj kosmologiaj kaj naturaj observaĵoj, Laŭzio disvolvas diversajn filozfiajn konceptojn kiuj klopodas al klarigo de la plej esencaj aspektoj de la vivo de la homaro, alirante tiel al ĉiuj studobjektoj, el la kosmologio kaj ties klarigoj pri la deveno de la universo ĝis aspektoj de la ĉiutaga vivo de la homa socio, kiel estas la sociologio, la politiko, la ekonomio kaj la religio.

Tao

[redakti | redakti fonton]
Tao estas komprenita kiel vojo, nome vojo al virto

La libro temas pri la Tao (ĉine dao/tao, "vojo") kaj la Deo (ĉine de/teh, "virto"). La Tao estas super la kapablo de vortoj, ekster tempo kaj spaco. "La Tao eldirebla ne estas la eterna Tao," diris Laŭzio. La Tao naskis la ĉielon kaj la teron kaj ĉiun kreaĵon, sed ne, kiel la kristana Dio, ne kiel ĉarpentisto faras tablon, sed kiel disvolviĝado de si mem. La Tao ne estas persono, kiel la kristana Dio, sed forto sen vizaĝo. Ĝiaj efiko kaj maniero estas videblaj en la agoj de la ĉielo kaj la tero, sed ne en la agoj de homoj.

Homoj senĉese strebas – al riĉo, honoro, famo, eĉ al scio kaj sankteco. Sed tia strebado agas kontraŭ la Tao, kontraŭ la Vojo, la vojo videbla en la ĉielo kaj la tero. Tial tia strebado estas, en la fino, vana, estas la vojeto de homo, vojeto de larmoj kaj trompo. La vera sanktulo – ne la sanktulo laŭ la estimo de homoj, sed la sanktulo kiu sekvas la Taon – ne vane strebas, sed agas kaj vivas laŭ la Tao, agas, paradokse, per senago (ĉine, vu ŭei).

La bazo de la kosmologia kaj filozofia pensaro de Laŭzio, nome la menciita tao (dao), estas abstrakta koncepto ĝenerale malmulte komprenebla kaj eĉ misinterpretata fare de okcidentanoj kaj eĉ de orientanoj kiuj ne konas la konceptojn de la taoisma pensaro.

La supraĵa kaj religia misinterpretado ofte kredigas, ke la tao estas dio aŭ iu alia tipo de spirita aŭ suprema ento, sed reale Laŭzio priskribas taon kiel la ĉiesa origino, la esenca fonto de ĉio ekzistanta, kaj fizika kaj abstrakta,[31] pro kio li difinas taon kiel koncepto de esenca unuo kiu evitas la ideon de dio, estaĵo aŭ ajna alia personigo;[32] anstataŭe, Laŭzio priskribas taon kiel io abstrakta, senforma, netuŝebla, neaŭdebla kaj nekaptebla, pro kio la postaj formoj de la naturo eliris el tao, kaj ankaŭ tio al kio mankas formo,[33] pro kio taon oni ne priskribas kiel unu de tiuj du aferoj, sed kiel la neŭtra unuarangeco de kiu ĉiu alia naskiĝas, estante tiel la kosmologia deveno kaj esenco de ĉiu ekzistaĵo;[34][35] kaj la baza koncepto de la taoisma filozofio, sed ne vaporeca substanco aŭ supernatura estaĵo.

Referencoj

[redakti | redakti fonton]
  1. ↑ La Laoco tao-te-ĉing aŭ la libro de moralo (trad. Seiho Nishi, Amika Esperanto-Rondo / Laŭte!, Beauville 1996, 25 p.)
  2. ↑ formo preferata de la Nova Plena Ilustrita Vortaro de Esperanto
  3. ↑ 3,0 3,1 Laozi. Stanford Encyclopedia of Philosophy de Stanford University. “The discovery of two Laozi silk manuscripts at Mawangdui, near Changsha, Hunan province in 1973 marks an important milestone in modern Laozi research. The manuscripts, identified simply as “A” (jia) and “B” (yi), were found in a tomb that was sealed in 168 BCE. The texts themselves can be dated earlier, the “A” manuscript being the older of the two, copied in all likelihood before 195 BCE”.
  4. ↑ Kohn (2000, p. 4)
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Baxter, William & al. "Baxter–Sagart Old Chinese Reconstruction Arkivigite je 2013-06-28 per la retarkivo Wayback Machine". 20 Feb 2011. Alirita la 17 Jan 2014.
  6. ↑ Luo (2004, p. 118)
  7. ↑ Kramer (1986, p. 118)
  8. ↑ Kohn (2000, p. 2)
  9. ↑ Lau-tzu. Dictionary.com.[1] 2013
  10. ↑ Free Dictionary. From the American Heritage Dictionary of the English Language, Fourth Edition copyright. Houghton Mifflin Company: 2009.[2] 2013
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 Franz, Alex & al. ed. Google corpus. 2008. Alirita la 17 Jan;2014.
  12. ↑ Xinhua News Agency. "Pinyin celebrates 50th birthday". 11 Feb 2008. Alirita la 20 Sept 2008.
  13. ↑ Taipei Times. "Hanyu Pinyin to be standard system in 2009". 18 Sept 2008. Alirita la 20 Sept 2008.
  14. ↑ Ankaŭ kiel Lao Tzu kaj Lao-Tzu.
  15. ↑ Ankaŭ kiel Lao Tse kaj Lao-Tse.
  16. ↑ Ankaŭ kiel Lao Tze kaj Lao-Tze.
  17. ↑ Ankaŭ kiel Lao Tsu kaj Lao-Tsu.
  18. ↑ Arkivita kopio. Arkivita el la originalo je 2018-12-14. Alirita 2014-09-13.
  19. ↑ Watson (1968, p. 8)
  20. ↑ Watts (1975, p. xxiii)
  21. ↑ Lao Tzu Tao Te Ching, 1‑a eldono, Shambala Publications, Inc.. ISBN 1-57062-395-3.
  22. ↑ Fowler (2005, p. 96)
  23. ↑ Robinet (1997, p. 26)
  24. ↑ Lao Tzu (Lao Zi) Scroll Paintings and Posters. Edepot.com. Alirita 15-a de februaro 2013.
  25. ↑ Simpkins & Simpkins (1999, pp. 12–13)
  26. ↑ Morgan (2001, pp. 223–224)
  27. ↑ La Laoco tao-te-ĉing aŭ la libro de moralo (trad. Seiho Nishi, Amika Esperanto-Rondo / Laŭte!, Beauville 1996, 25 p.)
  28. ↑ Tamen temas pri nur izolaj ideoj elprenitaj de traduko.
  29. ↑ paĝo 4
  30. ↑ P. 11.
  31. ↑ Daŭdeĝingo, ĉapitro 1.
  32. ↑ Daŭdeĝingo, ĉapitro 4.
  33. ↑ Daŭdeĝingo, ĉapitro 14.
  34. ↑ Daŭdeĝingo, ĉapitro 5.
  35. ↑ Daŭdeĝingo, ĉapitro 6.

Bibliografio

[redakti | redakti fonton]
  • Ariel, Yoav; Gil, Raz (2010), "Anaphors or Cataphors? A Discussion of the Two qi 其 Graphs in the First Chapter of the Daodejing", PEW, 3 60: 391–421 
  • Bellamy, James A.B. (1993), "Some Proposed Emendations to the Text of the Koran", The Journal of the American Oriental Society, 4 113  – citing work by Aad Vervoorn.
  • Boaz, David (1998), The libertarian reader: classic and contemporary readings from Lao-tzu to Milton Friedman, New York: Free Press, (ISBN 0-684-84767-1) 
  • Creel, Herrlee G. (1982), What Is Taoism?: and Other Studies in Chinese Cultural History, Chicago: University of Chicago Press, (ISBN 0-226-12047-3) 
  • Dumoulin, Heinrich (2005), Zen Buddhism: A History (Volume 1: India and China ed.), Bloomington, IN: World Wisdom, (ISBN 0-941532-89-5) 
  • Dorn, James A. (2008), Hamowy, Ronald, ed., The Encyclopedia of Libertarianism, SAGE, p. 282, (ISBN 1-4129-6580-2), http://books.google.com/?id=yxNĝs3TkJYC&pg=PT320&lpg=PT320#v=onepage&q, retrieved May 12, 2010 [rompita ligilo]
  • Drompp, Michael Robert (2004), Tang China And The Collapse Of The Uighur Empire: A Documentary History, Brill Academic Publishers, p. 366, (ISBN 90-04-14096-4) 
  • Fowler, Jeaneane (2005), An Introduction To The Philosophy And Religion Of Taoism: Pathways To Immortality, Brighton: Sussex Academic Press, p. 342, (ISBN 1-84519-085-8) 
  • Kohn, Livia (2000), Daoism Handbook (Handbook of Oriental Studies / Handbuch der Orientalisk – Part 4: China, 14), Boston: Brill Academic Publishers, p. 954, (ISBN 90-04-11208-1) 
  • Kohn, Livia; Lafargue, Michael, eds. (1998), Lao-Tzu and the Tao-Te-Ching, Albany: State University of New York Press, p. 320, (ISBN 0-7914-3599-7) 
  • Komjathy, Louis (2008), Handbooks for Daoist Practice, 10 vols., Hong Kong: Yuen Yuen Institute 
  • Kramer, Kenneth (1986), World scriptures: an introduction to comparative religions, New York, NY: Paulist Press, p. 320, (ISBN 0-8091-2781-4) 
  • Lao, Tzu (2009), Lao-Tzu's Taoteching, Porter, Bill (Red Pine) (3rd Revised ed.), Port Townsend, WA: Copper Canyon Press, p. 200, (ISBN 978-1-55659-290-4) 
  • Long, Roderick T. (Summer 2003), "Austro-Libertarian Themes in Early Confucianism" (PDF), The Journal of Libertarian Studies, 3 (Ludwig von Mises Institute) 17: 35–62., http://www.mises.org/journals/jls/17_3/17_3_3.pdf 
  • Le Guin, Ursula K. (2009), Lao Tzu: Tao Te Ching: A Book about the Way and the Power of the Way (2nd ed.), Washington, D.C: Shambhala Publications Inc., p. 192, (ISBN 978-1-59030-744-1) 
  • Luo, Jing (2004), Over a cup of tea: an introduction to Chinese life and culture, Washington, D.C: University Press of America, p. 254, (ISBN 0-7618-2937-7) 
  • Maspero, Henri (1981), Taoism and Chinese religion, Amherst: University of Massachusetts Press, p. 578, (ISBN 0-87023-308-4) 
  • Morgan, Diane (2001), The Best Guide to Eastern Philosophy and Religion, New York: St. Martin's Griffin, p. 352, (ISBN 1-58063-197-5) 
  • Renard, John (2002), 101 Questions and answers on Confucianism, Daoism, and Shinto, New York, NY: Paulist Press, p. 256, (ISBN 0-8091-4091-8) 
  • Roberts, Moss (2004), Dao De Jing: The Book of the Way, Berkeley: University of California Press, p. 235, (ISBN 0-520-24221-1) 
  • Robinet, Isabelle (1997), Taoism: Growth of a Religion, Stanford: Stanford University Press, p. 320, (ISBN 0-8047-2839-9) 
  • Rothbard, Murray N. (December 5, 2005), The Ancient Chinese Libertarian Tradition, Auburn, AL: Ludwig von Mises Institute, archived from the original on 2009-07-05, https://web.archive.org/web/20090705121355/http://www.mises.org/story/1967, retrieved 2014-09-13 
  • Rothbard, Murray N. (Fall 1990), "Concepts in the Role of Intellectuals in Social Change Towards Laissez Faire" (PDF), The Journal of Libertarian Studies, 2 (Auburn, AL: Ludwig von Mises Institute) IX: 43–67., http://www.mises.org/journals/jls/9_2/9_2_3.pdf 
  • Simpkins, Annellen M.; Simpkins, C. Alexander (1999), Simple Taoism: a guide to living in balance (3rd Printing ed.), Boston: Tuttle Publishing, p. 192, (ISBN 0-8048-3173-4) 
  • Van Norden, Bryan W.; Ivanhoe, Philip J. (2006), Readings in Classical Chinese Philosophy (2nd ed.), Indianapolis, Ind: Hackett Publishing Company, p. 394, (ISBN 0-87220-780-3) 
  • Watson, Burton (1968), Complete Works of Chuang Tzu, New York: Columbia Univ. Press (UNESCO Collection of Representative Works: Chinese Series), p. 408, (ISBN 0-231-03147-5) 
  • Watts, Alan; Huan, Al Chung-liang (1975), Tao: The Watercourse Way, New York: Pantheon Books, p. 134, (ISBN 0-394-73311-8) 
  • Wolfgang Kosack:Laotse Von der Kraft und Vom Sinn. Buch der Sinnsprüche in 81 Abschnitten und 2 Teilen. Uebertragen aus den Seidentexten zu Ma Wang Dui <Provinz Honan> Christoph Brunner, Basel 2014. ISBN 978-3-906206-18-9.

En Esperanto

[redakti | redakti fonton]
  • La Laoco tao-te-ĉing aŭ la libro de moralo (trad. Seiho Nishi, Amika Esperanto-Rondo / Laŭte!, Beauville 1996, 25 p.)
  • Richard Garnett: La pocio de Lao-ce (Brita Antologio, Roterdamo, p. 272-278)
  • Laozi: Lao-Cu Esperanta (Yamaga Taiji, Biblioteko Yamaga, 1992)
  • Laozi: Vojo kaj virto (Tutmonda sonoro, Budapessto 1981)
  • Wang Chongfang: La saĝeco de Laŭzi (La Gazeto, n-ro 155, julio 2011, p. 3-12)
  • Lao Zi - Esperanta-ĉina (trad. Sugin, 2011)

Vidu ankaŭ

[redakti | redakti fonton]

Eksteraj ligiloj

[redakti | redakti fonton]
Bibliotekoj
Ĉi tiu artikolo estas verkita en Esperanto-Vikipedio kiel la unua el ĉiuj lingvoj en la tuta Vikipedia projekto.
Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=Laŭzio&oldid=8854007"