Saltu al enhavo

Venuso (planedo)

Redakti ligilojn
El Vikipedio, la libera enciklopedio
Redaktas
 Ĉi tiu artikolo estas redaktata de Kani.
Por eviti la riskon de redaktokonflikto, ne redaktu la artikolon. Kontrolu la kronologion kaj forigu la ŝablonon, se necese.
Ĉi tiu artikolo temas pri planedo de Sunsistemo. Koncerne aliajn signifojn aliru la apartigilon Venuso.
Venuso ♀
Planedo
astronomia simbolo vd
astronomia simbolo vd
ena planedo • Ter-interna planedo
Nomita laŭ Venuso vd
Malkovro
Dato de malkovro Pratempo
Unua superflugo Mariner 2
(14-an de decembro 1962)
Unua enorbitiĝo Venera 9
(20-an de oktobro 1975)
Unua surteriĝo Venera 7
(15-an de decembro 1970)
Orbitaj ecoj
Granda duonakso
- Periapsido
- Apoapsido 		108 208 930 km (0,72 AU)
107 476 259 km (0,72 AU)
108 942 109 km (0,73 AU)
Discentreco 0,0067
Meza anomaliangulo 50,115° vd
Klinangulo 3,395° vd
Periodo 224,70069 tagoj
Meza cirkulrapido 35,02 km/s
Longitudo de
suprenira nodo 		76,68°
Argum. de periapsido 54,85229°
Naturaj satelitoj
Ringoj 		Neniu
Neniu
Fizikaj ecoj
Diametro
- Plateco
- Areo
- Volumeno 		(12 103,6 ± 2,0) km
< 0,0002
4,60 × 108 km2
9,28 × 1011 km3
Maso
- Denso
- Surfaca falakcelo
- Liberiga rapido 		4,8676 × 1024 kg
5,24 × 103 kg/m3
8,87 m/s2
10,36 km/s
Rotacia periodo
- Sidera periodo 		−5 832,5 h vd

-243,0185 tagoj
Aksa kliniteco 177,36°
Atmosferaj kaj surfacaj ecoj
Surfaca premo 9 200 000 Pa (92 bar)
Surfaca temperaturo 737 K
Geometria albedo
Albedo laŭ Bond 		0,67
0,90
Observaj ecoj
Videbla magnitudo
- Minimuma
- Maksimuma 		-4,8 vd
-3,8
-4,6
Angula diametro
- Minimuma
- Maksimuma
9,7"
66,0"
v • d • r

Venuso estas la dua plej ena planedo de la Sunsistemo, kaj la sesa plej granda. En sia orbito, ĝi estas la planedo kiu plej proksimas al la Tero. Venuso estas la dua plej brila natura objekto de la Tera nokta ĉielo, post la Luno, kaj la tria plej brila natura objekto de la Tera ĉielo, post la Luno kaj la Suno.[1][2] Ĉar ĝia orbito estas pli malgranda ol tiu de Tero, ĝi ĉiam ŝajnas proksima al la Suno: ĝia plej granda elongacio (ŝajna distanco de la Suno) estas 47,8°.

Venuso montras fazojn, similaj al la lunaj fazoj. Observinte ilin, Galilejo konvinkiĝis pri la vereco de la suncentrisma teorio de Koperniko.

Simbolo de Venuso.

La Simbolo de Venuso (♀) estas la simbolo de la diino Venuso, la romia ekvivalento de la greka diino de amo Afrodito, nome romia diino de amo kaj beleco. La simbolo konsistas el cirklo kun kruco malsupre, kaj ĝi simbolas la aspekton de Venuso. Jam en antikvaj tempoj, la simbolo estis uzita en astrologio kaj astronomio por indiki la planedon Venuso. La simbolo de la planedo (♀) montras ŝian stiligitan manspegulon kaj identas la simbolon de la ina sekso.

Fizikaj kondiĉoj

[redakti | redakti fonton]

Venuso estas ofte nomata la frato de la Tero kaj Marso. Ĝi estas iomete pli malgranda ol la Tero, sed multe pli varma: la temperaturo sur la venusa surfaco estas tiom varmega, ke eĉ plumbo fandiĝus. La meza surfaca temperaturo estas +464 °C. Tial, dum Marso estas kutime konsiderata tro malvarma por subteni vivon, Venuso estas kutime konsiderata tro varma. La nubojn de Venuso ne konsistigas akvo, kiel sur Tero, sed sulfata acido.

El la vidpunkto de la venusa surfaco, la Suno leviĝas en la okcidento kaj, post ĉirkaŭ 2 termonatoj, subiras en la oriento; kvankam, pro la dikaj nuboj, la Suno neniam rekte videblas. Tiam sekvas ĉirkaŭ 2 termonatoj da nokto. Simile al Tero kaj malsimile al Merkuro kaj Marso, la surfacon de Venuso supozeble karakterizas moviĝantaj kontinentoj. La surfaco estas kovrata de krateroj, vulkanoj, laffluoj kaj montoj.

Oni kredas, ke iam estis proksimume same multe da akvo sur Venuso kiel sur la tero, sed pro la malrapida rotacio (de ĝia fera kerno), la planedo ne kreas sufiĉe fortan magnetkampon por forpuŝi la sunventon, kaj sekve ĉiuj hidrogenatomoj de disociitaj akvomolekuloj en la atmosfero estas forblovitaj.

La terplanedoj, Merkuro, Venuso, Tero, kaj Marso, kaj la nanplanedo Cereso, je skalo.

Venuso estas unu el la kvar teraj planedoj en la Sunsistemo, kio signifas, ke ĝi estas roka korpo kiel la Tero. Ĝi estas simila al la Tero laŭ grandeco kaj maso kaj ofte estas priskribita kiel la "frato" aŭ "ĝemelo" de la Tero.[3] Venuso estas tre proksima al sfera formo pro sia malrapida rotacio.[4] Ĝi havas diametron de 12,103.6 km - nur 638.4 km malpli ol tiu de la Tero - kaj ĝia maso estas 81.5% de tiu de la Tero, igante ĝin la tria plej malgranda planedo en la Sunsistemo. Kondiĉoj sur la surfaco de Venuso diferencas radikale de tiuj sur la Tero ĉar ĝia densa atmosfero estas 96.5% da karbondioksido, kaŭzante intensan forcejan efikon, en kiu la plej granda parto de la ceteraj 3.5% estas nitrogeno.[5] La surfaca premo estas 9.3 megapaskaloj (93 baroj), kaj la meza surfaca temperaturo estas 737 K (464 °C; 867 °F), super la sojlaj punktoj de kaj gravaj eroj kaj igante la surfacatmosferon supersojla likvaĵo de plejparte supersojla karbondioksido kaj iom da supersojla nitrogeno.

Geografio

[redakti | redakti fonton]
Kolor-kodigita topografia mapo, montranta altajn "kontinentojn" flave kaj minoraj trajtoj de Venuso.
Globala vido de la surfaco de Venuso, kreita uzante datenojn akiritajn ĉefe pere de sinteza radaro de la misio de NASA de 1989 per la kosmoŝipo Magellan.

La Venusa surfaco estis temo de konjekto ĝis kelkaj el ĝiaj sekretoj estis rivelitaj per esploroj en la 20-a jarcento. Surterigiloj Venera en 1975 kaj 1982 resendis bildojn de surfaco kovrita per sedimento kaj relative angulaj rokoj.[6] La surfaco estis mapita en detalo fare de la kosmoŝipo Magellan en 1990-91. Ekzistas signoj de ampleksa vulkaneco, kaj varioj en la atmosfera sulfura dioksido povas indiki ke ekzistas aktivaj vulkanoj.[7][8]

Proksimume 80% de la Venusa surfaco estas kovritaj per glataj, vulkanaj ebenaĵoj, konsistante el 70% ebenaĵoj kun sulkokrestoj kaj 10% glataj aŭ lobaj ebenaĵoj.[9] Du altebenaĵaj "kontinentoj" konsistigas la ceteron de ĝia surfacareo, unu kuŝanta en la norda hemisfero de la planedo kaj la alia ĵus sude de la Ekvatoro. La norda kontinento nomiĝas Iŝtar Terra laŭ Iŝtar, la babilona diino de amo, kaj estas proksimume de la grandeco de Aŭstralio. La Maxwell Montes montaro kuŝas sur Iŝtar Terra. Ĝia pinto estas la plej alta punkto sur Venuso, 11 km super la Venusa meza surfacalteco.[10] La suda kontinento estas nomita Afrodita Terra, laŭ la grekmitologia diino de amo, kaj estas la plej granda el la du altebenaĵaj regionoj proksimume de la grandeco de Sudameriko. Reto de fendoj kaj faŭltoj kovras grandan parton de tiu areo.[11]

There is recent evidence of lava flow on Venus (2024),[12] such as flows on Sif Mons, a shield volcano, and on Niobe Planitia, a flat plain.[13] There are visible calderas. The planet has few impact craters, demonstrating that the surface is relatively young, at 300–600 million years old.[14][15] Venus has some unique surface features in addition to the impact craters, mountains, and valleys commonly found on rocky planets. Among these are flat-topped volcanic features called "farra", which look somewhat like pancakes and range in size from Ŝablono:Convert/to across, and from Ŝablono:Convert/to high; radial, star-like fracture systems called "novae"; features with both radial and concentric fractures resembling spider webs, known as "arachnoids"; and "coronae", circular rings of fractures sometimes surrounded by a depression. These features are volcanic in origin.[16]

Surface panorama taken by Venera 13

Most Venusian surface features are named after historical and mythological women.[17] Exceptions are Maxwell Montes, named after James Clerk Maxwell, and highland regions Alpha Regio, Beta Regio, and Ovda Regio. The last three features were named before the current system was adopted by the International Astronomical Union, the body which oversees planetary nomenclature.[18]

The longitude of physical features on Venus is expressed relative to its prime meridian. The original prime meridian passed through the radar-bright spot at the centre of the oval feature Eve, located south of Alpha Regio.[19] After the Venera missions were completed, the prime meridian was redefined to pass through the central peak in the crater Ariadne on Sedna Planitia.[20][21]

The stratigraphically oldest tessera terrains have consistently lower thermal emissivity than the surrounding basaltic plains measured by Venus Express and Magellan, indicating a different, possibly a more felsic, mineral assemblage.[22][23] The mechanism to generate a large amount of felsic crust usually requires the presence of a water ocean and plate tectonics, implying that habitable condition existed on early Venus, with large bodies of water at some point.[24] However, the nature of tessera terrains is far from certain.[25]

Studies reported in 2023 suggested for the first time that Venus may have had plate tectonics during ancient times and, as a result, may have had a more habitable environment, possibly one capable of sustaining life.[26][27] Venus has gained interest as a case for research into the development of Earth-like planets and their habitability.

Vulkanoj

[redakti | redakti fonton]
Radar mosaic of two pancake domes in Venus's Eistla region—both Ŝablono:Convert/km wide and less than Ŝablono:Convert/km high

Much of the Venusian surface appears to have been shaped by volcanic activity. Venus has several times as many volcanoes as Earth, and it has 167 large volcanoes that are over Ŝablono:Convert/km across. The only volcanic complex of this size on Earth is the Big Island of Hawaii.[16]:154 More than 85,000 volcanoes on Venus have been identified and mapped.[28][29] This is not because Venus is more volcanically active than Earth, but because its crust is older and is not subject to the erosion processes active on Earth. Earth's oceanic crust is continually recycled by subduction at the boundaries of tectonic plates, and has an average age of about 100 million years,[30] whereas the Venusian surface is estimated to be 300–600 million years old.[14][16]

Several lines of evidence point to ongoing volcanic activity on Venus. Sulfur dioxide concentrations in the upper atmosphere dropped by a factor of 10 between 1978 and 1986, jumped in 2006, and again declined 10-fold.[31] This may mean that levels were boosted several times by large volcanic eruptions.[32][33] It has been suggested that Venusian lightning (discussed below) could originate from volcanic activity (i.e. volcanic lightning). In January 2020, astronomers reported evidence suggesting that Venus is currently volcanically active, specifically the detection of olivine, a volcanic product that would weather quickly on the planet's surface.[34][35]

This massive volcanic activity is fuelled by a hot interior, which models say could be explained by energetic collisions when the planet was young, as well as radioactive decay as in the case of the earth. Impacts would have had significantly higher velocity than on Earth, both because Venus moves faster due to its closer proximity to the Sun and because high-eccentricity objects colliding with the planet would have high speeds.[36]

In 2008 and 2009, the first direct evidence for ongoing volcanism was observed by Venus Express, in the form of four transient localized infrared hot spots within the rift zone Ganis Chasma,[37][note 1] near the shield volcano Maat Mons. Three of the spots were observed in more than one successive orbit. These spots are thought to represent lava freshly released by volcanic eruptions.[38][39] The actual temperatures are not known, because the size of the hot spots could not be measured, but are likely to have been in the Ŝablono:Convert/- range, relative to a normal temperature of Ŝablono:Convert/K.[40] In 2023, scientists reexamined topographical images of the Maat Mons region taken by the Magellan orbiter. Using computer simulations, they determined that the topography had changed during an 8-month interval, and concluded that active volcanism was the cause.[41]

Krateroj

[redakti | redakti fonton]
The plains of Venus
Impact craters on the surface of Venus (false-colour image reconstructed from radar data)

There are almost a thousand impact craters on Venus, evenly distributed across its surface. On other cratered bodies, such as Earth and the Moon, craters show a range of states of degradation. On the Moon, degradation is caused by subsequent impacts, whereas on Earth it is caused by wind and rain erosion. On Venus, about 85% of the craters are in pristine condition. The number of craters, together with their well-preserved condition, indicates the planet underwent a global resurfacing event 300–600 million years ago,[14][15] followed by a decay in volcanism.[42] Whereas Earth's crust is in continuous motion, Venus is thought to be unable to sustain such a process. Without plate tectonics to dissipate heat from its mantle, Venus instead undergoes a cyclical process in which mantle temperatures rise until they reach a critical level that weakens the crust. Then, over a period of about 100 million years, subduction occurs on an enormous scale, completely recycling the crust.[16]

Venusian craters range from Ŝablono:Convert/to in diameter. No craters are smaller than 3 km, because of the effects of the dense atmosphere on incoming objects. Objects with less than a certain kinetic energy are slowed so much by the atmosphere that they do not create an impact crater.[43] Incoming projectiles less than Ŝablono:Convert/m in diameter will fragment and burn up in the atmosphere before reaching the ground.[44]

Atmosfero kaj klimato

[redakti | redakti fonton]
Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Venusa atmosfero.

Venuso havas ekstreme densan atmosferon kunmetitan de 96.5% karbona dioksido, 3.5% nitrogeno—ambaŭ ekzistas kiel superkritaj fluidoj ĉe la surfaco de la planedo—kaj spuroj de aliaj gasoj inkluzive de sulfurdioksido.[45] La maso de ĝia atmosfero estas 92 fojojn tiu de la Tero, dum la premo ĉe ĝia surfaco estas proksimume 93 fojojn tiu ĉe la Tero—premo ekvivalenta al tiu ĉe profundo de preskaŭ 1 km sub la oceanoj de la Tero. La denseco ĉe la surfaco estas 65 kg/m3, 6.5% tiu de akvo aŭ 50 fojojn same densa kiel la atmosfero de la Tero je 293 K sur marnivelo. La CO2-riĉa atmosfero generas la plej fortan forcejan efikon en la Sunsistemo, kreante surfactemperaturojn de almenaŭ 735 K.[46][47] Tio igas la Venusan surfacon pli varma ol tiu de Merkuro, kiu havas minimuman surfactemperaturon de 53 K kaj maksimuman surfactemperaturon de 700 K,[48][49] kvankam Venuso estas preskaŭ duoble la distanco de Merkuro de la Suno kaj tiel ricevas nur 25% de la sunradio de Merkuro. Pro ĝia forkura forceja efiko, Venuso estis identigita fare de sciencistoj kiel ekzemple Carl Sagan kiel averto kaj esplorobjekto ligita al klimata ŝanĝo sur la Tero.[50] Ĝi estis malkovrita en 1761 de la rusa tutfakulo Miĥail Lomonosov,[51][52] kaj estas pli densa kaj dika ol tiu de la Tero. La netravideblaj nuboj entenantaj sulfatan acidon flosas en la atmosfero kaj, pro ili, la optika observado de la surfaco tute neeblas. La informoj koncerne la topografio de Venuso estis konataj ekskluzive per radara bildigo.[53]

Planedo senluna

[redakti | redakti fonton]

Venuso ne havas naturan sateliton. En la jaro 1672 la itala astronomo Giovanni Domenico Cassini anoncis, ke li malkovris iun kaj nomis ĝin Neith, laŭ egipta diino. Ĝis 1892 la kredo pri venusa luno disvastiĝis, sed fine evidentiĝis, ke diversaj steloj erare estis taksitaj luno dum diversaj observadoj.

Ekde la mezo de la 1960-aj jaroj ekzistas hipotezo, ke la planedo Merkuro, ekstere tre simila al la tera luno iam estis satelito de Venuso. Tio klarigus, kial la du planedoj estas la nuraj en la Sunsistemo sen satelito.

En la jaro 2006 Alex Alemi kaj David Stevenson de la Kalifornia Instituto de Teknologio publikigis sian teorion. Laŭ ĝi, Venuso havis sateliton estiĝinton kiel rezulto de kolizio de Venuso kaj alia planedo (simile al estiĝo de Luno); sed poste alia kolizio ŝanĝis direkton de rotacio de Venuso kaj ŝanĝis movon de la satelito tiel, ke poste la satelito falis sur Venuson kaj unuiĝis kun ĝi (laŭ kutima opinio inter astronomoj, en la komenco de la Sunsistemo tiaj grandaj kolizioj okazis ofte). Tamen tio estas malfacile pruvebla, ĉar pro la vulkana agado sur Venuso verŝajne ĉiaj spuroj jam de longe malaperis.

Biosfero

[redakti | redakti fonton]

Ne estas konata vivo sur Venuso. Dum ekzistas kelkaj indikoj, neniu el ili estas sufiĉa pruvo.

En Septembro 2020 estis publikigita studo, laŭ kiu en ties atmosfero troviĝas fosfino en kvantoj, kiuj ne estas klarigeblaj per tiama kompreno de ĥemio de Venuso. Fosfino nature malaperus de la atmosfero pro influo de ultraviolaj radioj; tial ĝi estas ebla biosigno. Ĝi povas indiki ĉeeston de vivantaj organismoj sur Venuso aŭ en ties atmosfero, sed ankaŭ ĝis nun nekonatan nebiologian procezon okazantan sur Venuso.[54][55][56]

Magnetosfero

[redakti | redakti fonton]

En 1967 Venera 4 malkovris, ke Venuso posedas magnetan kampon ege pli malfortan ol tiun de la Tero. Tiu kampo estas generata de la interago inter la jonosfero kaj la Suna vento, male al tio, kio okazas por nia planedo, kies kampo devenas de la efiko dinamo de la konvektaj fluoj ene de la mantelo.

Esplorado

[redakti | redakti fonton]

El la multaj robotoj senditaj al Venuso de Tero, la kvar plej sukcesaj estis la usona Pioneer en la jaro 1978, la sovetaj Venera 15 kaj 16 dum la jaroj 1983 al 1984, kaj la usona Magellan dum la jaroj 1990 al 1994.

Magellan ĉirkaŭorbitis Venuson por mapi ĝian surfacon per radaro, tiel verkante ĝian plej detalan mapon, kiun ni nun havas. Magellan uzis la atmosferon por bremsi kaj stiri, tekniko konata kiel aerobremsado. Dum oktobro de la jaro 1994, Magellan falis en la atmosferon, kie ĝi estis detruita de la aerpremo.

Venuso en la homa kulturo

[redakti | redakti fonton]
♀
♀
Venuso kiel matenstelo maldekstre sub la Luno. Ĉe la horizonto la observatorio Paranal.

Venuso estas ankaŭ nomata la matenstelo aŭ vesperstelo, ĉar ĝi ofte aperas kiel brila stelo de la krepusko kaj ne povas aperi je mezo de nokto (t. e. malproksime de la Suno). Sed, malsimile al aliaj steloj, ĝi ne trembrilas; ĝi estas planedo kaj la vorto "stelo" estas malpreciza.

Ĉar ĝi estas la plej hela stelsimila objekto de la ĉielo, Venuso verŝajne jam dekomence de la kulturhistorio ludis gravan rolon ne nur en astronomio, sed ankaŭ en mitologio kaj astrologio.

La sumeranoj ligis la brilegan migrostelon al la diino Inano, la babilonanoj al Iŝtar, la diino de amo kaj milito, en antikva Arabujo Al-Uzza estis la diino de la matenstelo. En la irana mitologio la planedo rilatas al la diaĵo Anahita, kio donis la persan nomon de la planedo Nahid. En Jaŝt 10 Venuso estas eble ligata al Mitrao. Plinio la Maljuna konsideris, ke en la malnova Egiptujo oni ligis la migrantan stelon al la diino Izisa.

En la frua antikva Grekujo oni nomis Venuson kiel matenstelon Phosphoros (tradukebla esperante per Portanto de Lumo kaj latine per Lucifer (la vorto Lucifer signifis Diablo nur pli malfrue)), foje ankaŭ Eosphoros, kaj kiel vesperstelo Hesperos. Nur la postaj helenoj ligis la planedon al la diino Afrodito. Pro ĝia beleco, la romianoj nomis ĝin laŭ la bela amdiino Venuso.

En la germana mitologio oni ligis la migrantan stelon al la diino Frijjo, poste konata kiel Freja. Tial en la germana estiĝis la nomo de vendredo Freitag, tio estas tago de Freja.

Venuso estis grava al la religio kaj kalendaroj de antikva Meksiko: ĝi estis la stelo de la plumita serpenta dio, Kecalkoatlo. Ĉe la majaoj Venuso estis atakema. Laŭ la venusa kalendaro oni kalkulis la sukceson de militoj. En la moderna ĉina, japana kaj korea kulturoj, la planedo Venuso estas nomata la ora stelo kaj signata per logogramo 金星 en ĉina kaj japana lingvoj.

Literatura mencio

[redakti | redakti fonton]

La venusa libroserio de la usona verkisto Edgar Rice Burroughs (1875–1950) startis en la jaro 1932. En tiu sciencfantasta serio, loĝantoj de Venuso nomas sian planedon Amtor.

Bildaro

[redakti | redakti fonton]

Bonvolu alklaki bildon por pligrandigi ĝin.

  • Nuboj en la venusa atmosfero, fotita ultraviole de la usona Pioneer.
    Nuboj en la venusa atmosfero, fotita ultraviole de la usona Pioneer.
  • Venusa radarmapo kun malveraj koloroj, de la usona Magellan. La ruĝa kaj flava areo norde estas Ishtar Terra.
    Venusa radarmapo kun malveraj koloroj, de la usona Magellan. La ruĝa kaj flava areo norde estas Ishtar Terra.
  • Ishtar Terra, venusa alttereno ĉe 70,4°No 27,5°Or.
    Ishtar Terra, venusa alttereno ĉe 70,4°No 27,5°Or.
  • Sub la nuboj; venusa surfacmapo, fotita radare de la usona Magellan.
    Sub la nuboj; venusa surfacmapo, fotita radare de la usona Magellan.
  • Komparo de grandeco de Merkuro, Venuso, Tero, kaj Marso.
    Komparo de grandeco de Merkuro, Venuso, Tero, kaj Marso.
  • Radarmapo de ekfrapa kratero sur Venuso.
    Radarmapo de ekfrapa kratero sur Venuso.
  • Transito de Venuso, la 8-an de junio 2004.
    Transito de Venuso, la 8-an de junio 2004.
  • La majaa Dresden-kodekso kalkulas la aperojn de Venuso.
    La majaa Dresden-kodekso kalkulas la aperojn de Venuso.
  • Ŝukra, identigita kun Venuso.
    Ŝukra, identigita kun Venuso.
  • En la nokta tera ĉielo, Venuso estas ĉiam pli brila ol la plej brilaj steloj.
    En la nokta tera ĉielo, Venuso estas ĉiam pli brila ol la plej brilaj steloj.

Referencoj

[redakti | redakti fonton]
  1. ↑ Lawrence, Pete (2005). "In Search of the Venusian Shadow". Digitalsky.org.uk. Arkivita el la originalo la 11an de Junio 2012. Alirita la 13an de Junio 2012.
  2. ↑ Walker, John. "Viewing Venus in Broad Daylight". Fourmilab Switzerland. Arkivita el la originalo la 29an de Marto 2017. Alirita la 19an de Aprilo 2017.
  3. ↑ Lopes, Rosaly M. C.; Gregg, Tracy K. P. (2004). Volcanic worlds: exploring the Solar System's volcanoes. Springer Publishing. p. 61. ISBN 978-3-540-00431-8.
  4. ↑ Squyres, Steven W. (2016). "Venus". Encyclopædia Britannica rete. Arkivita el la originalo la 28an de Aprilo 2014. Alirita la 7an de Januaro 2016.
  5. ↑ Darling, David. "Venus". Encyclopedia of Science. Dundee, Scotland. Arkivita el la originalo la 31an de Oktobro 2021. Alirita la 24an de Marto 2022.
  6. ↑ Mueller, Nils (2014). "Venus Surface and Interior". En Tilman, Spohn; Breuer, Doris; Johnson, T. V. (eld.). Encyclopedia of the Solar System (3a eld.). Oxford: Elsevier Science & Technology. ISBN 978-0-12-415845-0. Arkivita el la originalo la 29an de Septembro 2021. Alirita la 12an de Januaro 2016.
  7. ↑ Esposito, Larry W. (9a de Marto 1984). "Sulfur Dioxide: Episodic Injection Shows Evidence for Active Venus Volcanism". Science. 223 (4640): 1072–1074. Bibcode:1984Sci...223.1072E. doi:10.1126/science.223.4640.1072. PMID 17830154. S2CID 12832924.
  8. ↑ Bullock, Mark A.; Grinspoon, David H. (Marto 2001). "The Recent Evolution of Climate on Venus" (PDF). Icarus. 150 (1): 19–37. Bibcode:2001Icar..150...19B. CiteSeerX 10.1.1.22.6440. doi:10.1006/icar.2000.6570. Arkivita el la originalo (PDF) la 23an de Oktobro 2003.
  9. ↑ Basilevsky, Alexander T.; Head, James W. III (1995). "Global stratigraphy of Venus: Analysis of a random sample of thirty-six test areas". Earth, Moon, and Planets. 66 (3): 285–336. Bibcode:1995EM&P...66..285B. doi:10.1007/BF00579467. S2CID 21736261.
  10. ↑ Jones, Tom; Stofan, Ellen (2008). Planetology: Unlocking the Secrets of the Solar System. National Geographic Society. p. 74. ISBN 978-1-4262-0121-9. Arkivita el la originalo la 16an de Julio 2017. Alirita la 20an de Aprilo 2017.
  11. ↑ Kaufmann, W. J. (1994). Universe. New York: W. H. Freeman. p. 204. ISBN 978-0-7167-2379-0.
  12. ↑ National Geographic (2024) Venus is volcanically alive
  13. ↑ The New York Times (27 May 2024) Rivers of Lava on Venus Reveal a More Volcanically Active Planet
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 Citaĵa eraro Malvalida etikedo <ref>; neniu teksto estis provizita por ref-oj nomataj Nimmo98; $2
  15. ↑ 15,0 15,1 Citaĵa eraro Malvalida etikedo <ref>; neniu teksto estis provizita por ref-oj nomataj Strom1994; $2
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 16,3 Citaĵa eraro Malvalida etikedo <ref>; neniu teksto estis provizita por ref-oj nomataj Frankel; $2
  17. ↑ Citaĵa eraro Malvalida etikedo <ref>; neniu teksto estis provizita por ref-oj nomataj Batson_Russell_1991; $2
  18. ↑ Citaĵa eraro Malvalida etikedo <ref>; neniu teksto estis provizita por ref-oj nomataj jpl-magellan; $2
  19. ↑ Citaĵa eraro Malvalida etikedo <ref>; neniu teksto estis provizita por ref-oj nomataj Davies_1994; $2
  20. ↑ Citaĵa eraro Malvalida etikedo <ref>; neniu teksto estis provizita por ref-oj nomataj Seidelmann_et_al_2007; $2
  21. ↑ Citaĵa eraro Malvalida etikedo <ref>; neniu teksto estis provizita por ref-oj nomataj jpl-magellan2; $2
  22. ↑ Citaĵa eraro Malvalida etikedo <ref>; neniu teksto estis provizita por ref-oj nomataj Hashimoto_et_al_2008; $2
  23. ↑ Citaĵa eraro Malvalida etikedo <ref>; neniu teksto estis provizita por ref-oj nomataj Helbert_et_al_2008; $2
  24. ↑ Did Venus ever have oceans? (18 November 2021). Arkivita el la originalo je 13 April 2023. Alirita 13 April 2023 .
  25. ↑ Citaĵa eraro Malvalida etikedo <ref>; neniu teksto estis provizita por ref-oj nomataj Gilmore_et_al_2017; $2
  26. ↑ Chang, Kenneth, "Billions of Years Ago, Venus May Have Had a Key Earthlike Feature – A new study makes the case that the solar system's hellish second planet once may have had plate tectonics that could have made it more hospitable to life.", The New York Times, 26 October 2023.
  27. ↑ Weller, Matthew B. (26 October 2023). “Venus's atmospheric nitrogen explained by ancient plate tectonics”, Nature Astronomy 7 (12), p. 1436–1444. doi:10.1038/s41550-023-02102-w. Bibkodo:2023NatAs...7.1436W. 264530764. Alirita 27 October 2023.. 
  28. ↑ A new catalog pinpoints volcanic cones in the best available surface images of Venus – those gathered 30 years ago by NASA's Magellan spacecraft. (14 April 2023). Arkivita el la originalo je 16 April 2023. Alirita 16 April 2023 .
  29. ↑ (April 2023) “A Morphological and Spatial Analysis of Volcanoes on Venus”, Journal of Geophysical Research: Planets 128 (4), p. e2023JE007753. doi:10.1029/2023JE007753. Bibkodo:2023JGRE..12807753H. 257745255. “With the Magellan synthetic-aperture radar full-resolution radar map left- and right-look global mosaics at 75 m-per-pixel resolution, we developed a global catalogue of volcanoes on Venus that contains ~85,000 edifices, ~99% of which are <5 km in diameter. We find that Venus hosts far more volcanoes than previously mapped, and that although they are distributed across virtually the entire planet, size–frequency distribution analysis reveals a relative lack of edifices in the 20–100 km diameter range, which could be related to magma availability and eruption rate.”. 
  30. ↑ Citaĵa eraro Malvalida etikedo <ref>; neniu teksto estis provizita por ref-oj nomataj Karttunen_et_al_2007; $2
  31. ↑ Citaĵa eraro Malvalida etikedo <ref>; neniu teksto estis provizita por ref-oj nomataj ESA_2012-12-03; $2
  32. ↑ Citaĵa eraro Malvalida etikedo <ref>; neniu teksto estis provizita por ref-oj nomataj Glaze_1999; $2
  33. ↑ Citaĵa eraro Malvalida etikedo <ref>; neniu teksto estis provizita por ref-oj nomataj Marcq2012; $2
  34. ↑ Citaĵa eraro Malvalida etikedo <ref>; neniu teksto estis provizita por ref-oj nomataj NYT-20200109; $2
  35. ↑ Citaĵa eraro Malvalida etikedo <ref>; neniu teksto estis provizita por ref-oj nomataj SCI-20200103; $2
  36. ↑ Early, Energetic Collisions Could Have Fueled Venus Volcanism: Study | Sci.News (20 July 2023). Arkivita el la originalo je 21 July 2023. Alirita 21 July 2023 .
  37. ↑ Citaĵa eraro Malvalida etikedo <ref>; neniu teksto estis provizita por ref-oj nomataj USGS_Ganis_Chasma; $2
  38. ↑ 38,0 38,1 Citaĵa eraro Malvalida etikedo <ref>; neniu teksto estis provizita por ref-oj nomataj Lakdawalla2015; $2
  39. ↑ Citaĵa eraro Malvalida etikedo <ref>; neniu teksto estis provizita por ref-oj nomataj ESA_2015-06-18; $2
  40. ↑ Citaĵa eraro Malvalida etikedo <ref>; neniu teksto estis provizita por ref-oj nomataj Shalygin2015; $2
  41. ↑ . Why the Discovery of an Active Volcano on Venus Matters. Time (17 March 2023). Arkivita el la originalo je 19 March 2023. Alirita 19 March 2023 .
  42. ↑ Citaĵa eraro Malvalida etikedo <ref>; neniu teksto estis provizita por ref-oj nomataj Romeo_Turcotte_2018; $2
  43. ↑ Citaĵa eraro Malvalida etikedo <ref>; neniu teksto estis provizita por ref-oj nomataj Herrick_Phillips_1993; $2
  44. ↑ Citaĵa eraro Malvalida etikedo <ref>; neniu teksto estis provizita por ref-oj nomataj Morrison_Owens_2003; $2
  45. ↑ Taylor, Fredric W.. (2014) “Venus: Atmosphere”, Tilman, Spohn; Breuer, Doris; et al.: Encyclopedia of the Solar System. ISBN 978-0-12-415845-0.
  46. ↑ Venus: Facts & Figures. NASA. Arkivita el la originalo je 2006-09-29.
  47. ↑ Venus. Case Western Reserve University (2006-09-13). Arkivita el la originalo je 2012-04-26.
  48. ↑ Lewis, John S.. (2004) Physics and Chemistry of the Solar System, 2‑a eldono, Academic Press, p. 463. ISBN 978-0-12-446744-6.
  49. ↑ Prockter, Louise (2005). “Ice in the Solar System”, Johns Hopkins APL Technical Digest 26 (2), p. 175–188. 
  50. ↑ Newitz, Annalee. Here's Carl Sagan's original essay on the dangers of climate change (2013-12-11). Arkivita el la originalo je 2021-09-03.
  51. ↑ Marov 2004, p. 209–219
  52. ↑ Encyclopédie Britannica en ligne: Mikhail Vasilyevich Lomonosov
  53. ↑ La surface de Venus
  54. ↑ Drake, Nadia, "Possible sign of life on Venus stirs up heated debate", National Geographic, 2020-09-14. Kontrolita 2020-09-15.
  55. ↑ Greaves, Jane S. (2020-09-14). “Phosphine gas in the cloud decks of Venus”, Nature Astronomy. doi:10.1038/s41550-020-1174-4. Alirita 2020-09-15.. 
  56. ↑ "Life on Venus? Astronomers See a Signal in Its Clouds - The detection of a gas in the planet’s atmosphere could turn scientists’ gaze to a planet long overlooked in the search for extraterrestrial life.", The New York Times, 2020-09-14. Kontrolita 2020-09-15.

Eksteraj ligiloj

[redakti | redakti fonton]
v • d • r
Sunsistemo
Stelo Planedosistemo
Planedoj
Eblaj nanoplanedoj
Satelitoj
Aliaj objektoj
Regionoj
Vidu ankaŭ
Bibliotekoj


Citaĵa eraro Etikedoj <ref> ekzistas por la grupo nomita "note", sed la responda etikedo <references group="note"/> ne estis trovita; $2

Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=Venuso_(planedo)&oldid=9078840"