Moskovio (elemento)

Ununpentio estas la dumtempa nomo de IUPAC por sinteza superpeza kemia elemento en la perioda tabelo kiu havas la intertempan simbolon Uup kaj la atomnumeron 115.

Historio

Je la 2-a de februaro de 2004, teamo de rusaj sciencistoj el Kuna Instituto pro Atomkerna Esploro ĉe universitato de Dubna kaj usonaj sciencistoj el Nacia Laborejo Lawrence Livermore anoncis la sintezon de ununpentio kaj ununtrio en ĵurnalo Physical Review C. Dum tiu eksperimento laŭ ili estis kreitaj kvar ununpenti-atomoj, kiuj ene de sekunderoj defalis en ununtri-atomoj. La teamo asertis, ke ili pafis americion (elemento 95) sur kalcion (elemento 20) produktante kvar atomojn da ununpentio (elemento 115). Post malpli ol sekundo, ili malkombiniĝis al ununtrio (elemento 113). Ununtrio daŭris 1,2 sekundojn antaŭ ol malkombiniĝi al naturaj elementoj.

Je la 31-a de Januaro 2006 estis anoncite, ke svisaj esploristoj uzis plibonigitan metodon por krei 15 ununpenti-atomojn.

Ununpentio en popola kulturo

Oni teoriis, ke ununpentio estis en insulo de stabileco. Verŝajne tial, ĝi estis menciita ofte en popola kulturo antaŭ la sintezo:

• Inter anoj de konspirteorio pri NIFOj de la 1980-aj kaj 1990-aj jaroj, Bob Lazar asertis, ke ununpentio funkciis kiel brulaĵo pro NIFOj, kaj estis pliigita al ununheksio per partikla bombado, kaj ke la falprodukto de ununheksio inkluzivigis kontraŭmaterion. Tiuj ideoj estas pseŭdoscienco laŭ nuna fiziko.
• Aludo al la konspirteorio estas en ludoserio X-COM: Elemento elerium-115 aŭ nur elerium (Elerium-115 estas nenorma nomo, ĉar la nombro signifus la atompezo anstataŭ la atoma numero, elerium havus neniom da neŭtronoj, kio ne eblas).
• Fikcia stabila izotopo de ununpentio aperas en ludo Dark Reign.
• Fikcia stabila izotopo de "elemento 115" funkciigas la tempomaŝinon en televidprogramo Seven Days.