Zimbabvo

Membro de
	Internacia Civildefenda Organizaĵo (2004–); Organizaĵo por la Malpermeso de Kemiaj Armiloj (1997–); Internacia Centro por Dispozicio de Disputoj pri Investado (1994–); Multflanka Investado-Garantia Agentejo (1992–); Universala Poŝta Unio (1981–); Tutmonda Pridogana Organizo (1981–); Internacia Telekomunika Unio (1981–); Monda Organizaĵo pri Meteologio (1981–); Interpol (1980–); Internacia Financa Korporacio (1980–); Internacia Disvolviĝa Asocio (1980–); Internacia Banko por Rekonstruo kaj Disvolvigo (1980–); Unesko (1980–); Unuiĝintaj Nacioj (1980–); Grupo pri Teraj Observoj ; Monda Organizaĵo pri Komerco ; Afrika Unio ; Monda Organizaĵo pri Sano ; Afrika Banko por Disvolviĝo ; Sud-Afrika Disvolviĝa Komunumo ; Misio de Unuiĝintaj Nacioj kaj Afrika Unio en Darfuro ; Grupo de Afrikaj, Karibaj, kaj Pacifikaj Ŝtatoj vd

	Zimbabvo
	Zimbabva Respubliko
	Republic of Zimbabwe
Detaloj	Detaloj
	Nacia himno: National Anthem of Zimbabwe
respubliko ; lando sen maraliro ; suverena ŝtato ; lando vd
Bazaj informoj
Ĉefurbo	Hararo
Oficiala(j) lingvo(j)	angla lingvo, Ŝona lingvo, Norda Ndebela lingvo, njanĝa lingvo, Barwe, Kalanga, kojsanaj lingvaroj, Ndau, conga lingvo, zimbabva signolingvo, sota lingvo, Ĉitonga lingvo, cvana lingvo, venda lingvo, kosa lingvo, Nambya
Uzata(j) lingvo(j)	angla lingvo, angla lingvo, Ŝona lingvo, Manyika, Tswa, zimbabva signolingvo, Nambya, Nsenga, Kunda, Norda Ndebela lingvo, Ndau, venda lingvo, lozia lingvo, Kalanga, Ĉitonga lingvo, Barwe, Dombe
Areo	390 757 km²;
Loĝantaro	15 178 979 (2022)
Horzono	UTC+02:00
Interreta domajno	.zw
Landokodo	ZWE
Telefona kodo	+263
Plej alta punkto	Mount Nyangani
Plej malalta punkto	Runde River
Politiko
Politika sistemo	respubliko
Ŝtatestro	Emmerson Mnangagwa
Ĉefministro	Emmerson Mnangagwa
Ekonomio
Valuto	usona dolaro
MEP	laŭ {{{MEP jaro}}}
– suma	{{{MEP}}}
– pokapa	540 $
Membro de
	Internacia Civildefenda Organizaĵo (2004–); Organizaĵo por la Malpermeso de Kemiaj Armiloj (1997–); Internacia Centro por Dispozicio de Disputoj pri Investado (1994–); Multflanka Investado-Garantia Agentejo (1992–); Universala Poŝta Unio (1981–); Tutmonda Pridogana Organizo (1981–); Internacia Telekomunika Unio (1981–); Monda Organizaĵo pri Meteologio (1981–); Interpol (1980–); Internacia Financa Korporacio (1980–); Internacia Disvolviĝa Asocio (1980–); Internacia Banko por Rekonstruo kaj Disvolvigo (1980–); Unesko (1980–); Unuiĝintaj Nacioj (1980–); Grupo pri Teraj Observoj ; Monda Organizaĵo pri Komerco ; Afrika Unio ; Monda Organizaĵo pri Sano ; Afrika Banko por Disvolviĝo ; Sud-Afrika Disvolviĝa Komunumo ; Misio de Unuiĝintaj Nacioj kaj Afrika Unio en Darfuro ; Grupo de Afrikaj, Karibaj, kaj Pacifikaj Ŝtatoj vd
	v • d • r

Zimbabvo (antaŭa nomo estis Rodezio) estas lando en suda Afriko. Dum la kolonia epoko la lando estis konata kiel Rodezio.

Ĝi estas senmarelira lando en la suda parto de la afrika kontinento. Ĝi limas al Mozambiko en la oriento, Sud-Afriko en la sudo, Bocvano en la okcidento kaj Zambio en la nordo.

Zimbabvo estas la ununura lando en la mondo nomita laŭ arkeologia loko - Granda Zimbabvo.

Historio

Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Unuflanka Deklaro de Sendependeco de Rodezio.

Kart over Republikken Zimbabwe — mapo de Zimbabvo

La Unuflanka Deklaro de Sendependeco (UDS) estis proklamo adoptita de la ministraro de Rodezio en la 11a tago de novembro 1965, anoncante, ke Rodezio, brita teritorio en suda Afriko kiu jam regas sin mem ekde 1923, nun rigardas sin kiel sendependa suverena ŝtato. La kulmino de longedaŭra disputo inter la brita kaj rodezia registaroj koncerne la kondiĉojn sub kiuj la lasta povus iĝi plene sendependa, tio estis la unua unuflanka rompiĝo for de la Unuiĝinta Reĝlando fare de kolonio ekde la Usona Deklaro de Sendependeco antaŭ preskaŭ du jarcentoj. Britio, la Komunumo de Nacioj kaj la Unuiĝintaj Nacioj ĉiuj opiniis la UDS de Rodezio kontraŭleĝa kaj rezulte, ekonomiaj embargoj, unuafoje en la historio de la UN, estis truditaj al la forrompiĝanta kolonio. Inter preskaŭ senescepta internacia izoleco, Rodezio daŭris kiel nerekonita ŝtato kun la helpo de Sud-Afriko kaj Portugalio.

La reĝimo de la prezidento Robert Mugabe kontraŭis la reston de la povo de la iamaj posedantoj de la bienegoj de la lando, nome blankuloj kaj kontraŭstaris la premon de la okcidentaj landoj favore al tiuj, al la eksterlandaj entreprenoj kaj al la opoziciantoj.

Inter 2008 kaj 2009 eksplodis grava epidemio de ĥolero en la lando kiu januare de 2009 jam estis kaŭzinta pli ol 3000 mortintojn kaj pli ol 60 000 infektitojn. Ĝi estis la plej mortiga epidemio en Afriko ekde 1994.^[1]

Geografio

Ĉefurbo estas Harareo kaj alia grava urbo Bulawayo (676.000 loĝ).

Ekonomio

Multaj landoj el subsahara Afriko estas en stato de malriĉeco. Tiele Zimbabvo suferas komence de la 21-a jarcento teruran ekonomian krizon kun nedungado de 80 % kaj oficiala inflacio de 160 000 %, kio rezultis en politika krizo kaj elmigrado de ĉirkaŭ 3 milionoj da homoj ekzemple al Sudafriko.

Ekde januaro 2009 la registaro de la lando decidis ne plu uzi nacian valuton (la zimbabva dolaro) dum daŭro de minimume unu jaro por provi kontroli la endemian inflacion, kiu atingitas 230 000 000 %. "La zimbabva dolaro ne plu estos uzita dum almenaŭ unu jaro. Ni ne intencas reenkonduki ĉi tiun valuton momente, ĉar ĝia valoro ne povas est subtenata", — deklaris la ministro pri ekonomia Planado kaj Evoluado, Elton Mangoma^[2]. Anstataŭ la nacian valuton oni permesis la uzon de kelkaj fremdaj monunuoj.

Demografio

Zimbabvaj blankuloj

Ekstera politiko

Zimbabvo apartenas al la AKP-ŝtatoj, internacia organizaĵo de 77 landoj el la regionoj Afriko, Karibio kaj la Pacifika Oceano.

Zimbabvo en Esperanto

En la kvina kanto de la verko de Abel Montagut nome Poemo de Utnoa okazas asembleo de la Gobanoj (eksterteranoj). Tie oni akceptas, ke oni plikuraĝigu la malfortigitan Utnoan (nome la ĉefrolulo Noa) pere de la drogo anoŭdo. Inna malsupreniras kaj liveras ĝin al Noa. Je ties efiko aperas antaŭ li la poeto Valmikio kaj poste la japana pentristo Hokusajo kiuj montras al li laŭvice la enormajn atingojn de la estonta homaro, se li sukcesas savi ĝin, nome, en Azio, kaj poste venas la vico de Fidiaso, kaj poste Maria Sklodovska, kiuj montras al Utnoa la mirindaĵojn de Eŭropo. La venonta ĉiĉerono estas Akenatono kiu montras interesaĵojn el Afriko kaj poste prezentas la venontan ĉiĉeronon nome Sunĝata Kejta; tiu omaĝas la historian gravon de la areo:

„

Nun al Zimbabvo Granda la vojaĝantoj elane

venas, ĉefurbo brila de altnivela kulturo

inter Limpopaj akvoj kaj la rivero Kafue.

-Jen Rezidejo Reĝa el monumenta granito,

gardanta fajnajn meblojn, jen ceramikaj artaĵoj

kun porcelan-inkrustoj el Song-Ĉinujo devenaj.

Afriko en si fandas influojn dise venintajn

kaj ĝi future iĝos fonto de grandaj eventoj.^[3] ”

Esperanto en Zimbabvo

Estas en Zimbabvo Zimbabva Esperanto-Instituto kun neformalaj rilatoj al UEA.

Referencoj

↑ El País, Ascienden a 3.000 los fallecidos por la epidemia de cólera, 29 januaro de 2009, p. 7.
↑ Zimbabvo ne plu uzas sian monon. Arkivita el la originalo je 2012-01-11. Alirita 2009-04-15.
↑ Abel Montagut, Poemo de Utnoa. Pro Esperanto. Vieno, 1993. ISBN 3-85182-007-X. 225 p., p. 124-125.