Murray Gell-Mann

Murray Gell-Mann
Nobel-premiito
Persona informo
Murray Gell-Mann
Naskonomo	Murray Gell-Mann
Naskiĝo	15-an de septembro 1929 (1929-09-15) en Malalta Manhatano
Morto	24-an de majo 2019 (2019-05-24) (89-jaraĝa) en Santa Fe
Tombo	Red Butte Cemetery (en) vd
Lingvoj	angla vd
Loĝloko	Usono vd
Ŝtataneco	Usono vd
Alma mater	kolegio Yale Columbia Grammar & Preparatory School (en) Universitato Yale Masaĉuseca Instituto de Teknologio Jonathan Edwards College (en) vd
Subskribo
Familio
Edz(in)o	J. Margaret Dow (en) Marcia Southwick (en) vd
Infanoj	2
Profesio
Okupo	verkisto de nefikcio scienca esploristo teoria fizikisto fizikisto vd
Laborkampo	Partikla fiziko kaj fiziko vd
Doktoreca konsilisto	Victor Weisskopf vd
Postenoj Postenoj estrarano (1974–1988) vd
Honorigoj Honorigoj (2014)  Medalo Helmholtz (2005)  Humanisto de la Jaro (2004)  William Procter Prize for Scientific Achievement (en) (20-a de aprilo 1978)  eksterlanda ano de la Reĝa Societo (1971)  Guggenheim-stipendio (1969)  Nobel-premio pri fiziko (1968)  John J. Carty Award for the Advancement of Science (en) (1967)  Medalo Franklin (1966)  Richtmyer Memorial Lecture Award (en) (1966)  Ernest Orlando Lawrence Award (en) (1959)  Premio Dannie Heineman por Matematika Fiziko  honora doktoro de la Universitato de Oksfordo  honora doktoro de Universitato Kolumbio  Honorary doctorate of the University of Florida (en)  honora doktoro de la Universitato de Kembriĝo  Medalo Alberto Ejnŝtejno  Fellow of the Committee for Skeptical Inquiry (en)  Fellow of the American Physical Society (en)  Fellow of the American Academy of Arts and Sciences (en)  honorary doctor of the University of Chicago (en)  Fellow of Pakistan Academy of Sciences (en)  honorary doctor of the Yale University (en) vd
Membrecoj Membrecoj Reĝa Societo de Londono Barata Nacia Scienca Akademio Amerika Filozofia Societo Usona Asocio por la Altniveligo de Scienco Usona Akademio de Artoj kaj Sciencoj Usona Fizika Societo Rusia Akademio de Sciencoj Usona Nacia Akademio de Sciencoj JASON (en) vd
En TTT	Oficiala retejo vd
vd	Fonto: Vikidatumoj

Murray GELL-MANN (naskiĝis en Nov-Jorko la 15-an de septembro 1929, mortis la 24-an de majo 2019) estis usona fizikisto. Li studis ĉe Yale University kaj la Masaĉuseca Instituto de Teknologio. Profesoro ekde 1955 ĉe la Kalifornia Instituto de Teknologio (Pasadeno), kie li servis ekde 1967 instruisto de teoria fiziko, estis membro de la NASA ekde 1964.

Li estis premiita la Nobel-premion pri Fiziko en 1969 por siaj malkovroj pri elementaj eroj. Teorio Gell-Mann alportis ordon al la kaoso, kiu venis kun la malkovro pri 100 eroj ene de la atomkerno. Ĉi tiuj eroj, krom la protonoj kaj neŭtronoj, estis formitaj de aliaj elementaj eroj nomataj kvarkoj. La kvarkoj okaziĝas kune danke al la interŝanĝo de gluonoj. Kune kun aliaj esploristoj li konstruis la kvantuman teorion de kvarkoj kaj gluonoj, nomata kvantuma kolordinamiko.

Krom la scienco, profesoro Gell-Mann estas interesita en aliaj kampoj kiel ekzemple literaturo, natura historio, historia lingvistiko, arkeologio, historio aŭ psikologio.

Murray Gell-Mann estas la aŭtoro de La kvarko kaj la jaguaro, Aventuroj en la simpleco kaj la komplekso, nome unu el la plej rekonitaj verkoj pri testoscienco.