Jaundo

	Jaundo
	france Yaoundé
	urbo
	Vido la parto de centro de Jaundo
	Oficiala nomo: Yaoundé
Ŝtato	Kameruno
Regiono	Centra regiono
Departemento	Mfoundi
Historia regiono	Franca Kameruno
Situo	Jaundo
- alteco	750 m s. m.
- koordinatoj	03° 52′ 00″ N 11° 31′ 00″ O / 3.86667 °N, 11.51667 °O (mapo)
Areo	304,0 km² (30 400 ha)
Loĝantaro	1 299 446 (01.01.2005)
Denseco	4 274,49 loĝ./km²
Fondo	1888
Horzono	MET (UTC+1)
- somera tempo	MET (UTC+1)
	Situo enkadre de Kameruno Situo enkadre de Kameruno
	Situo enkadre de Afriko Situo enkadre de Afriko
	Vikimedia Komunejo: Yaoundé

Koordinatoj: 03° 52′ 00″ N 11° 31′ 00″ O / 3.86667 °N, 11.51667 °O (mapo)

Jaundo^[1] aŭ Jaundeo (france Yaoundé [jaunde], germane Jaunde), aŭ kromnome La Urbo sur Sep Montetoj^[2]^[3] (france ville aux sept collines) estas la ĉefurbo de ŝtato Kameruno en okcidenta Afriko. Ĝi estas la dua plej granda urbo de la ŝtato:

Laŭ la stato de 2012 en la urbo vivis 2 440 462 loĝantoj sur areo de 180 kvadrataj kilometroj, kio rezultigas loĝdenson de 13 558 loĝantoj/km². Komence de januaro 2005 nombriĝis 1.299.446 loĝantoj. Samtempe ĝi estas la ĉefurbo de la ŝtata provinco Centre (centro).

Geografio

Situo

La urbo situas en alteco de 730 metroj super marnivelo. En kaj ĉirkaŭ la ŝtata ĉefurbo Kameruno estas plej dense loĝata. Multaj el la 1,3 milionoj da urbanoj vivas en la randaj urbozonoj.

Klimato

La averaĝa jara temperaturo estas 23,3 °C, dum la tuta jaro ĝi simile altas. Dum la tuta jaro falas 1617 mm da pluvo, aparte multe dum la monatoj aprilo-majo kaj septembro-oktobro.

Vido al la urbo
Vido al la urbo

Historio

La urbon fondis dum la jaro 1888 la germana oficiro kaj esploristo Richard Kund, nome de la germana kolonia administrejo. Dum la unuaj 6 jaroj temis pri esplorejo kaj bazo por la komerco de eburo, ekde 1895 pri armea bazo. Ekde 1903 ekzistis civila Unua Mondmilito la armeo de Belgio okupis la urbo, kaj dum la jaro 1922 - la nomo ŝanĝiĝis de Jaunde al Yaoundé - la urbo iĝis ĉefurbo de la kolonio Franca Kameruno.

Ekonomio

Jaundo estas trafika nodopunkto kaj centro de la tabaka, laktoprodukta, argilaĵa, vitra kaj ligna industrioj. Ĝi estas la centra regiona komercejo por kafo, kakao, sukerkano kaj gumo. En la ĉirkaŭaĵo troviĝas minejoj por oro kaj titano.

Foiro en Jaundo
Brikofarejo en Jaundo

Eduko

La Universitato de Jaundo fondiĝis dum la jaro 1962 kaj dum 1993 dividiĝis al du aŭtonomaj universitatoj: Universitato de Jaundo I kaj Universitato de Jaundo II en la urbopartoj Ngoa Ekélé kaj Nsoa, respektive. Krome, ankaŭ ekzistas en tiu urbo la Nacia Supera Politekniko de Jaundo (france École nationale supérieure polytechnique de Yaoundé).

Vidindaĵoj

Musée d´Art Camerounais (la muzeo pri kameruna arto) en la benediktana monaĥejo Mont Fébé
la eksa prezidenta palaco el la franca kolonia epoko
la katedralo Notre Dame (konstruita ekde 1951)
Monument de la Réunification (memorejo pri la reunuiĝo de la ŝtato dum la jaro 1961)

Internacia politiko

Dum la jaroj 1963 en la urbo ekestis la konvencio de Jaundeo, interŝtata kontrakto, kiun pluraj ŝtatoj de Afriko interkonsentis kun la Eŭropa Komunumo, la nuna Eŭropa Unio. Dua, samnoma konvencio subskribita dum 1969 daŭrigis la kunlaboron inter la "nordaj" kaj "sudaj" landoj. La afrikaj ŝtatoj, kiuj partoprenis, preskaŭ ekskluzive estis eksaj kolonioj de Francio kaj Belgio. La asociiga kontrakto celis la kreon de interŝtata sendogana zono kaj la forigon de komercaj bremsoj. La du konvencioj de Jaundo estis modelo kaj ĝermoj de la postaj, pli konataj konvencioj de Lomeo kaj Kotonuo.