Spišské Podhradie

	Spišské Podhradie
	hungare: Szepesváralja, germane: Kirchdrauf
	urbo
	Spišské Podhradie kaj burgo
	Oficiala nomo: Spišské Podhradie
Lando	Slovakio
Regiono	Regiono Prešov
Distrikto	Distrikto Levoča
Historia regiono	Supra Hungarujo
Parto de	Spiŝo
Montaro	Levočské vrchy
Najbaras kun	Studenec
Memorindaĵoj	Spiŝa burgo, Spiŝa Kapitulo
Riveroj	Vavrincov potok, Margecianka
Situo	Spišské Podhradie
- alteco	430 m s. m.
- koordinatoj	48° 59′ 56″ N 20° 45′ 11″ O / 48.99889 °N, 20.75306 °O (mapo)
Areo	24,940 km² (2 494 ha)
Loĝantaro	3 826 (2006)
Denseco	153,41 loĝ./km²
Orogenenezo; montariĝo	Branisko
Unua skribmencio	1249
Horzono	MET (UTC+1)
- somera tempo	MET (UTC+2)
Poŝtkodo	053 XX
Telefona antaŭkodo	+421-53
Aŭtokodoj	LE
NUTS	543578
	Situo enkadre de Slovakio Situo enkadre de Slovakio
	Situo en Regiono Prešov Situo en Regiono Prešov
	Vikimedia Komunejo: Spišské Podhradie
	Retpaĝo: www.spisskepodhradie.sk
	Portalo pri Slovakio

Koordinatoj: 48° 59′ 56″ N 20° 45′ 11″ O / 48.99889 °N, 20.75306 °O (mapo)

Spišské Podhradie, hungare Szepesváralja, germane Kirchdrauf, pole Podgrozdie estas urbo en Slovakio. La nomo signifas sub Spiša Subburgejo.

Historio

Burgo

La burgo konstruiĝis en 1113 jam antaŭ la tatara invado, kiu detruiĝis. La nun videbla fortikaĵo konstruiĝis en la 13-a j.c., kiu en la mezepoko estis departementejo. Karolo la 1-a okupis ĝin de Venceslao en 1304, sed en 1307 la ĉeĥoj, poste la husanoj en 1443 okupis ĝin. Ekde 1462 la fortikaĵo apartenis al familio Szapolyai (sapojai), ekde 1528 al Habsburgoj. Dum liberecbatalo de Francisko Rákóczi la 2-a la fortikaĵo ofte ŝanĝis posedanton. En 1780 la forlasita fortikaĵo pro fulmo forbruliĝis.

La urbo

Sub la burgo reĝo Géza la 2-a setligis saksojn jam antaŭ la tataroj, sed poste alvenis ankaŭ saksoj. La komunumo urbiĝis en. En 1412 Sigismondo la 1-a (Sankta Romia Imperio) hipotekis 16 urbojn al Pollando ĝis 1772. La 16 hipotekitaj urboj hungare, poste slovake (la nuntempaj slovakaj loknomoj jam ne ĉiuj estas urboj):

Duránd	Felka	Gnézda	Igló
Leibic	Ólubló	Mateóc	Ménhárd
Nagyőr	Podolin	Poprád	Ruszkin
Szepesbéla	Szepesolaszi	Szepesszombat	Szepesváralja

Tvarožná	Veľká	Hniezdne	Spišská Nová Ves
Ľubica	Stará Ľubovňa	Matejovce	Vrbov
Strážky	Podolínec	Poprad	Ruskinovce
Spišská Belá	Spišské Vlachy	Spišská Sobota	Spišské Podhradie

En 1453 la urbo ricevis foirorajton. Incendioj okazis en 1856 kaj en 1862. Fine de la 19-a j.c. la fervojo atingis la urbon. En 1910 loĝis en la urbo 3129 da homoj (1832 slovakoj, 713 germanoj kaj 566 hungaroj). Ĝis 1919 la urbo apartenis al Szepes (reĝa departemento), kie estis distriktejo, poste al Ĉeĥoslovakio. En 1946 la germanoj estis deportitaj.

Vidindaĵoj

ne apartenas al la urbo, tamen estas tre proksime la fortikaĵo sur 614 m-ojn alta montopinto, tiutempe estis la plej granda hungara fortikaĵo
sur proksima monteno estis tie alia fortikaĵo
katolika preĝejo omaĝe al Beata Dameto el la 13-a j.c.
renesanca urbodomo el 1546
templo kaj klostro omaĝe al Dia Sankta Johano el 1327
luterana preĝejo el 1808
proksime al la urbo kapelo kaj pilgrimejo 1675
proksime al la urbo kapelo omaĝe al Bapta Sankta Johano el 1776
sinagogo

Famuloj

en la fortikaĵo naskiĝis en 1487 János Szapolyai, kiu iĝis hungara reĝo kiel Johano la 1-a (Hungario)
en la proksimeco naskiĝis fama hungara bestkuracisto Ferenc Hutÿra
en la iama Szepesváralja naskiĝis:
- germana-hungara advokato János Földy
- hungara advokato Miksa Léderer
- hungara arkitekto Guidó Hoepfner
- hungara bankisto Imre Fest
- hungara filologo Sándor Fest
- hungara luterana pastro Vilmos Händel
- hungara pentristo Tibor Csorba
- hungara skulptisto Elek Lux
en la iama Szepesváralja mortis:
- hungara luterana episkopo István Xylander
- hungara katolika episkopo Imre Pongrácz
en la proksimeco mortis hungara kanoniko Sándor Máriássy