Gotha

Gotha
	Blazono
Administrado
Poŝtkodo	99867 [+]
En TTT	Oficiala retejo [+]
Demografio
Loĝantaro	45 733 (2019) [+]
Loĝdenso	657 loĝ./km²
Geografio
Geografia situo	50° 57′ N, 10° 43′ O (mapo)50.94888888888910.718333333333Koordinatoj: 50° 57′ N, 10° 43′ O (mapo) [+]
Alto	300 m [+]
Areo	69,58 km² (6 958 ha) [+]
Horzono	UTC+01:00 [+]
	Situo de Gotha
	Situo de Gotha
Alia projekto
	Vikimedia Komunejo Gotha [+]
	v • d • r

Blazono de la urbo Gotha, kun la sankta patrono Gotardo de Hildesheim

Gotha [go:ta], esperantigite ankaŭ Gotao, estas urbo en la germana federacia lando Turingio, Germanujo. Fine de decembro 2019 la komunumo havis 45 419 loĝantojn.

Faktoj[redakti | redakti fonton]

Situo: 50°57' NO, 10°41' OR
Horzono: GMT+1h (+2h de aprilo ĝis oktobro)

Historio[redakti | redakti fonton]

Unue menciita estis Gotha en 775 sub la nomo villa Gotaha. Tiam Karolo la 1-a donacis la lokon al la Abatejo Hersfeld. Inter 1180 kaj 1190 ĝi fariĝis urbo.

En la 15-a kaj la 16-a jarcento la loĝantoj komercadis ĉefe per greno, produktoj arbaraj kaj izatido.

Ekde 1572 la urbo apartenis al la Duklando Saksio-Koburgo, dum 1640-1918 tie ĉi rezidis la dukoj de Saksio-Gotha. Gotha famiĝis dum jarcentoj pro sia lernejo Gymnasium illustre. En 1798 okazis en Gotao la Unua astronoma kongreso eŭropa. Fama estas ankaŭ la multo da imponaj vilaoj, ekz. de Vilao Kuhnreuter.

Ĉe la krepusko de Turniĝo en aŭtuno 1989 gravis kiel okazigejo de rondaj tabloj kaj civitanaj formumoj la protestantisma Preĝejo Repaciĝo.

Historio industria[redakti | redakti fonton]

En 1767 malfermiĝis la fabrikoj de porcelanaĵoj. En 1785 Justus Perthes fondis eldonejon geografian, kiu baldaŭ ekfamiĝis, kaj en kiu aperis fine de 1879 ankaŭ la mondkonata romano Heidi de la svisa verkistino Johanna Spyri. Finiĝas en Gotao la arkitektura majstroverko Leinakanalo.

Geografio[redakti | redakti fonton]

Sudokcidente de la urbo troviĝas la montaro Boxberg kiu servas kiel ripozumaero. En la 1920-aj jaroj estiĝis en la sudo de Gotao la belega ĝardenurbo Am schmalen Rain kiu eĉ hodiaŭ urboplanade kaj -evoluige gravas.

Politikaĵoj[redakti | redakti fonton]

En 1875 unuiĝis - post la akcepto de la t.n. Programo de Gotha - en la gastejo Tivoli maldekstraj partioj de Bebel/Liebknecht kaj de Lasalle.
En 1917 fondiĝis tie ĉi la Sendependa Socialdemokrata Partio de Germanio (Unabhängige Sozialdemokratische Partei Deutschlands - USPD).
La 7-an de aprilo 1946 unuiĝis en Gotha la landaj organizoj de la Komunista Partio de Germanio kaj de la SPD kaj nome ŝanĝiĝis en Socialistan Unuecan Partion de Germanio Sozialistische Einheitspartei Deutschlands. Ĉeestis kaj Wilhelm Pieck kaj Otto Grotewohl.

Vidindaĵoj[redakti | redakti fonton]

Religiaj[redakti | redakti fonton]

Kasteloj kaj similaĵoj[redakti | redakti fonton]

Aliaj[redakti | redakti fonton]

Gravuloj rilataj al la urbo[redakti | redakti fonton]

Abba Gregorius, leksikografo
Adolf Stieler, geografo kaj kartografo
Albert von Bamberg, gimnaziestro
Alwin Langenhan, asekurkompaniulo
Andreas Kieling, reĝisoro
August Petermann, kartografo
August Wilhelm Iffland, aktoro
Bernardo la 1-a (Saksio-Meiningen), duko
Carl Christian Friedrich Glenck, entreprenisto
Caspar Hofmann, kuracisto kaj profesoro
Caspar Schmalkalden, kartografo
Conrad Ekhof, teatrulo
Dirk Kollmar, bierfaristo kaj sportklubprezidanto
Dorette Spohr, harpistino
Eduard Adolf Jacobi, lernejestro
Ernesto la 1-a, duko
Ernesto la 1-a (Saksio-Koburgo kaj Gotao), duko
Ernesto la 2-a (Saksio-Koburgo kaj Gotao), duko
Ernst Anding, astronomo
Ernst Friedrich von Schlotheim, paleobotanikisto
Ernst Wilhelm Arnoldi, ekonomipolitikisto
Friederike Bognár, aktorino
Friedrich Adolf Wandersleb, muzikisto
Friedrich August Ukert, geografo kaj historiisto
Friedrich Christoph Perthes, eldonisto
Friedrich Jacobs, filologo
Friedrich Melchior Grimm, verkisto
Friedrich Wilhelm Döring, filologo
Friedrich Wilhelm Eugen Döll, skulptisto
Friedrich Wilhelm Gotter, verkisto
Gotardo de Hildesheim, sanktulo
Gustav Adolf von Gotter, diplomato
Hans Adam von Studnitz, teatra intendanto
Hans Dominik, verkisto
Heinrich Credner, geologo
Henriko (Saksio-Römhild), duko
Herrmann Julius Meyer, eldonisto
Hugo Mairich, inĝeniero
János Ferenc Zách, astronomo
Joachim Marquardt, filologo kaj lernejestro
Johann Adolph Jacobi, predikisto
Johann Andreas Danz, orientalisto
Johann August von Hellfeld, jurscienculo
Johann Erhard Straßburger, arkitekto
Johann Franz Buddeus, teologo
Johann Georg August Galletti, instruisto
Johann Gottfried Geißler, lernejestro kaj bibliotekisto
Johann Heinrich Möller, orientalisto
Johann Ludwig Böhner, komponisto kaj pianisto
Johann Michael Heusinger, teologo kaj historiisto
Johano Kazimiro (Saksio-Koburgo)
Joseph Kürschner, eldonisto
Joseph Meyer, eldonisto
Julius Hopf, juristo
Julius von Plänckner, regimentestro
Justus Perthes, eldonisto
Karl Ernst Georges, filologo kaj instruisto
Karl Franz Buddeus, vickanceliero
Kurd Laßwitz, verkisto
Ludwig Bohnstedt, arkitekto
Luise Dorothea (Sachsen-Meiningen), dukino
Max Wagner, komponisto
Nikolaus Gromann, arkitekto
Otto Liebetrau, urbestro
Paul Stegmüller, arkitekto
Pauline Gotter
Peter Andreas Hansen, astronomo
Rudolph Zacharias Becker, eldonisto kaj verkisto
Sigrid Damm, literaturfakulino
Tobias Pfeifer-Helke, muzeestro
Valentin Rost, instruisto
Wilhelm Pertsch, orientalisto
Wolf Christoph Zorn von Plobsheim, arĥitekto

Gotha kaj Esperanto[redakti | redakti fonton]

En la 1909-a jaro okazis en Gotha la 4-a Germana Esperanto-Kongreso. Kable aŭdeblas en Gotha Turingio Internacia, la ĉiumonata Esperanto-radielsendo de Radio FREI.