Gotha

Blazono de la urbo Gotha

Gotha [go:ta], esperantigite ankaŭ Gotao, estas urbo en la germana federacia lando Turingio. Fine de decembro 2015 la komunumo havis 45 410 loĝantojn.

Faktoj

• Situo: 50°57' NO, 10°41' OR
• Horzono: GMT+1h (+2h de aprilo ĝis oktobro)

Historio

Unue menciita estis Gotha en 775 sub la nomo villa Gotaha. Tiam Karolo la 1-a donacis la lokon al la Abatejo Hersfeld. Inter 1180 kaj 1190 ĝi fariĝis urbo.

En la 15-a kaj la 16-a jarcento la loĝantoj komercadis ĉefe per greno, produktoj arbaraj kaj izatido.

Ekde 1572 la urbo apartenis al la Duklando Saksio-Koburgo, dum 1640-1918 tie ĉi rezidis la dukoj de Saksio-Gotha. Gotha famiĝis dum jarcentoj pro sia lernejo Gymnasium illustre. En 1798 okazis en Gotao la Unua astronoma kongreso eŭropa.

Historio industria

En 1767 malfermiĝis la fabrikoj de porcelanaĵoj. En 1785 Justus Perthes fondis eldonejon geografian, kiu baldaŭ ekfamiĝis, kaj en kiu aperis fine de 1879 ankaŭ la mondkonata romano Heidi de la svisa verkistino Johanna Spyri. Finiĝas en Gotao la arkitektura majstroverko Leinakanalo.

Geografio

Sudokcidente de la urbo troviĝas la montaro Boxberg kiu servas kiel ripozumaero.

Politikaĵoj

• En 1875 unuiĝis - post la akcepto de la t.n. Programo de Gotha - en la gastejo Tivoli maldekstraj partioj de Bebel/Liebknecht kaj de Lasalle.
• En 1917 fondiĝis tie ĉi la Sendependa Socialdemokrata Partio de Germanio (Unabhängige Sozialdemokratische Partei Deutschlands - USPD).
• La 7-an de aprilo 1946 unuiĝis en Gotha la landaj organizoj de la Komunista Partio de Germanio kaj de la SPD kaj nome ŝanĝiĝis en Socialistan Unuecan Partion de Germanio Sozialistische Einheitspartei Deutschlands. Ĉeestis kaj Wilhelm Pieck kaj Otto Grotewohl.

Vidindaĵoj

• Kunstforum
• Aŭgustenana kirko
• Burĝa turo
• Cranach-domo kun Wasserkunst
• Ĉeftombejo de Gotha
• Ĝardendomo Frankenberg
• Hipodromo Boxberg
• Kastelo Friedenstein
• Kastelo Friedrichsthal kun oranĝerio
• Kastelo Mönchshof (Siebleben)
• Kirko Sankta Bonifaco, katolika
• Leinakanalo
• Muzeo pri asekuroj
• Oranĝerio de Gotha
• Tekasteleto
• Tivoli (Gotha)
• Tombejo malnova (spuroj)
• Tombejo meza de Gotha
• Tombejo supra de Gotha
• Urbodomo malnova
• Vintra palaco/biblioteko
• Zoologia ĝardeno de Gotha
• Rondiro Juda vivo en Gotha

Gravuloj rilataj al la urbo

• Adolf Stieler, geografo kaj kartografo
• Albert von Bamberg, gimnaziestro
• Andreas Kieling, reĝisoro
• August Petermann, kartografo
• August Wilhelm Iffland, aktoro
• Carl Christian Friedrich Glenck, entreprenisto
• Caspar Hofmann, kuracisto kaj profesoro pri Medicino de la Universitato de Altdorf
• Conrad Ekhof, teatrulo
• Dirk Kollmar, bierfaristo kaj sportklubprezidanto
• Ernesto la 1-a, duko
• Ernst Anding, astronomo
• Ernst Friedrich von Schlotheim, paleobotanikisto
• Ernst Wilhelm Arnoldi, ekonomipolitikisto
• Friedrich Adolf Wandersleb, muzikisto
• Friedrich August Ukert, geografo kaj historiisto
• Friedrich Christoph Perthes, eldonisto
• Friedrich Jacobs, filologo
• Friedrich Melchior Grimm, verkisto
• Friedrich Wilhelm Gotter, verkisto
• Gustav Adolf von Gotter, diplomato
• Hans Adam von Studnitz, teatra intendanto
• Hans Dominik, verkisto
• Heinrich Credner, geologo
• Henriko (Saksio-Römhild), duko
• Herrmann Julius Meyer, eldonisto
• Hugo Mairich, inĝeniero
• János Ferenc Zách, astronomo
• Joachim Marquardt, filologo kaj lernejestro
• Johann Andreas Danz, orientalisto
• Johann Franz Buddeus, teologo
• Johann Georg August Galletti, instruisto
• Johann Gottfried Geißler, lernejestro kaj bibliotekisto
• Johann Ludwig Böhner, komponisto kaj pianisto
• Joseph Kürschner, eldonisto
• Joseph Meyer, eldonisto
• Julius Hopf, juristo
• Julius von Plänckner, regimentestro
• Justus Perthes, eldonisto
• Karl Ernst Georges, filologo kaj instruisto
• Kurd Laßwitz, verkisto
• Ludwig Bohnstedt, arkitekto
• Luise Dorothea (Sachsen-Meiningen), dukino
• Max Wagner, komponisto
• Nikolaus Gromann, arkitekto
• Otto Liebetrau, urbestro
• Pauline Gotter
• Peter Andreas Hansen, astronomo
• Rudolph Zacharias Becker, eldonisto kaj verkisto
• Sigrid Damm, literaturfakulino
• Valentin Rost, instruisto
• Wilhelm Pertsch, orientalisto
• Friederike Bognár, aktoro naskiĝis en Gotha

Gotha kaj Esperanto

En la 1909-a jaro okazis en Gotha la 4-a Germana Esperanto-Kongreso. Kable aŭdeblas en Gotha Turingio Internacia, la ĉiumonata Esperanto-radielsendo de Radio FREI.

Vidu ankaŭ

• Saksio-Koburgo kaj Gotao (lando)
• Saksio-Koburgo kaj Gotao (dinastio)
• Distrikto Gotha
• Turingia Arbarfervojo
• Muzeaj Leonoj

Eksteraj ligiloj

• Bildkarto okaze de la 4-a Germana Esperanto-kongreso en Gotha
• Oficiala retejo
• Retejo angla
• Tramo en Gotha
• Oficiala retejo de la distrikto Gotha