5-a de decembro
Kalendaro Januaro | Februaro | Marto | Aprilo | Majo | Junio | Julio | Aŭgusto | Septembro | Oktobro | Novembro | Decembro |
decembro 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 |
decembro | ||||||
lu | ma | me | ĵa | ve | sa | di |
1 | ||||||
2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 |
9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 |
16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 |
23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 |
30 | 31 | |||||
aranĝo de 2024 tagoj |
La 5-a de decembro estas la 339-a tago de la jaro (la 340-a en superjaroj) laŭ la Gregoria kalendaro. 26 tagoj restas.
La 5-an de decembro okazis, interalie:
Eventoj
- 1349: Ĉirkaŭ 500 judoj, akuzitaj pri aperigo de la epidemio de pesto, pereis en pogromo daŭranta ĝis la 7-a de decembro en Nurenbergo
- 1360: Francio: franca franko enkondukita
- 1456: Ĉirkaŭ 35 mil personoj pereis en tertremo en suda Italio
- 1484: Papo Inocento la 8-a kondamnis magion en la buleo Summis desiderantes affectibus
- 1492: Kristoforo Kolumbo atingis Hispaniolon
- 1496: Reĝo de Portugalio Emanuelo la 1-a en sia edikto ordonis al ĉiuj judoj, kiuj ne akceptos kristanismon, forlasi la landon
- 1560: Karlo la 9-a iĝis reĝo de Francio
- 1792: George Washington iĝis la duan fojon prezidento de Usono
- 1798: Venko de franca armeo kontraŭ ribelintaj belgaj kamparanoj en batalo de Haselto
- 1812: Franca invado al Rusio: Napoleono Bonaparte foriris de Smarhon al Parizo transdonante komandon super restaĵo de la Granda Armeo al franca marŝalo Joachim Murat
- 1813: Armeo de Simón Bolívar venkis la hispanan en batalo de Araure (sudaj talusoj de Andoj)
- 1863: Januara ribelo kontraŭ Rusia Imperio: venko de poloj en batalo de Mierzwin (distrikto Jędrzejowski)
- 1865: Ĉilio kaj Peruo aliancis kontraŭ Hispanio
- 1894: En Berlino oni finis konstrui Reichstagon
- 1906: Feliksa Kozłowska, fondintino de mariavita religio estis ekskomunikita kiel la unua virino en la historio de kristanismo
- 1914: Unua mondmilito: post malvenko en batalo de Lodzo rusoj komencis evakuiĝi de la urbo
- 1918: Pola-ukraina milito: komenciĝis batalo de Chyrów (nun en Lviva provinco), kiun la 16-an de decembro konkeris poloj
- 1929: Taĝika Soveta Socialisma Respubliko fondiĝis
- 1931: En Moskvo oni eksplodigis la Katedralon de Kristo Savinto
- 1934: Italoj faris provokon ĉe la limo kun Etiopio, kio igis abisenian krizon
- 1936: Transkaŭkaza Federacia Soveta Socialisma Respubliko malfondiĝis
- Dua mondmilito en Pollando:
- 1939: Episkopo de Gdańsk estis nomumita de papo Pio la 12-a kiel apostola administranto de diocezo Chełmża, kio kaŭzis grandan indignon de la pola socio; germanaj ĝendarmoj pafekzekutis en Ślesin 5 polojn; germanoj deportis de Serock ĉ. 3 mil judojn
- 1940: Germanoj de la 3-a ĝis la 5-a de decembro deportis de Radom al ĉirkaŭaj vilaĝoj ĉ. 2 mil judojn; Organizo de Eta Sabotado rompis en Varsovio montrofenestrojn de tiuj fotejoj, kiuj prezentis fotojn de uniformitaj germanoj
- 1941: Unuiĝinta Reĝlando deklaris militon al Finnlando, Hungario kaj Rumanio; en Poznań germanoj gilotinis 13 polojn
- 1942: Gestapo kaj ĝendarmoj pafmortigis en Nakły (distrikto Ostrołęcki) 20 polojn
- 1943: Majoro Denisov de soveta NKVD en sia raporto menciiis, ke inter 15 131 poloj, transdonitaj aprile kaj maje 1940 al dispono de NKVD estis 8348 oficiroj, en tio 13 generaloj, 77 koloneloj, 197 subkoloneloj, 541 majoroj, 1441 kapitanoj, 18 klerikoj, 6061 aliaj oficiroj
- 1944: Germana polico pafekzekutis en Łapanów (distrikto Bocheński 40 polojn; en polica malliberejo en Lodzo germanoj ekzekutis 5 polojn
- 1945: Ĉe la bordo de Florido malaperis kvin usonaj torpedaj aviadiloj. La evento kaŭzis aperadon de konspiraj teorioj pri Bermuda triangulo
- 1946: Korea Centra Novaĵagentejo fondiĝis
- 1952: Granda londona smogo komenciĝis
- 1953: Kolonelo Józef Światło, supera funkciulo de pola komunista sekreta servo fuĝis dum profesia vojaĝo al Orienta Berlino Okcidentan Eŭropon, kie komencis malkaŝi pere de Radio Libera Eŭropo kulisojn de soveta imperiismo
- 1957: Sovetunio: oni surakvigis la unuan civilan atoman glacirompilon Lenin
- 1975: Pollando: 59 intelektuloj sendis leteron al regopovoj kontraŭ planataj ŝanĝoj en konstitucio de Pola Popola Respubliko
- 1976: Franca politika partio Kunigado por la Respubliko fondiĝis
- 1986: Pollando: premiero de desegnita filmo "Bolek kaj Lolek en Sovaĝa Okcidento"
- 1990: Barata verkisto Salman Rushdie kondamnita al mortpuno
- 1995: Javier Solana iĝis ĝenerala sekretario de NATO
- 2003: Stavropola regiono: rezulte de eksplodo de bombo en la stacidomo Jessentuki pereis 44 personoj, 150 vundiĝis
- 2005: En Britio ekvalidis registrita partnereco
- 2006: En la zoologia ĝardeno de Berlino naskiĝis blanka urso Knut
- 2011: Oni anoncis malkovron de ekstersunsistema planedo Kepler-22b en konstelacio Cigno, troviĝantan en enloĝebla zono de astro simila al la Suno
Naskiĝoj
- 1443: Julio la 2-a, papo (m. 1513)
- 1639: Johann Christoph Pezel, germana komponisto kaj urbofajfisto (m. 1694)
- 1760: Franz Josef Ignaz von Linden, germana politikisto kaj juristo
- 1782: Martin Van Buren, prezidento de Usono (m. 1862)
- 1803: Fjodor Tjutĉev, rusa poeto kaj diplomato (m. 1873)
- 1830: Christina Rossetti, angla poetino (m. 1894)
- 1839: George Armstrong Custer, angla militisto (m. 1876)
- 1863: Pattillo Higgins, usona geologo kaj nafta entreprenisto (m. 1955)
- 1867: Józef Piłsudski, pola militisto, marŝalo, prezidento, kunkreinto de sendependeco de Pollando (m. 1935)
- 1868: Arnold Sommerfeld, germana fizikisto (m. 1951)
- 1870: Vítězslav Novák, ĉeĥa komponisto (m. 1949)
- 1885: Louise Bryant, usona marksistino kaj verkistino (m. 1936)
- 1890: Fritz Lang, germana reĝisoro (m. 1976)
- 1895: Simon Berkovics, rumania hungara ĵurnalisto, verkisto (m. 1963)
- 1897: Gershom Scholem, esploristo de juda mistikismo, filozofo kaj profesoro (m. 1982)
- 1898: Béla Zala, rumania hungara redaktoro, deklamisto (m. 1972)
- 1901: Walt Disney, produktisto de animaciaj filmoj kaj komiksoj (m. 1966)
- 1901: Milton H. Erickson, usona psikiatro (m. 1980)
- 1901: Werner Heisenberg, germana fizikisto (m. 1976)
- 1903: Cecil Frank Powell, brita fizikisto, nobelpremiito (m. 1969)
- 1903: Johannes Heesters, nederlanda aktoro kaj kantisto
- 1915: László Benjámin, hungara poeto (m 1986)
- 1915: Hilary Koprowski, pola biologo, virusologo, inventinto de la unua efektiva vakcino kontraŭ polio
- 1918: Ferenc Zsigmond, rumania hungara aktoro, kulturorganizanto, memuaristo (m. 2012)
- 1923: János Czitrom, rumania hungara psikologo
- 1925: Anna Świderkówna, pola papirusologino kaj bibliistino (m. 2008)
- 1927: Bhumibol Adulyadej, tajlanda reĝo
- 1929: Zsuzsa Olchváry, rumania hungara biliotekistino, tradukistino
- 1930: Éva Maxim, rumania hungara muzikinstruistino, lernolibroverkistino (m. 1980)
- 1931: Kálmán Oszóczki, rumania hungara arkivisto, historiisto
- 1930: Ernő Tompa, rumania hungara agronomo, ĵurnalisto, verkisto
- 1938: Alois Brandstetter, aŭstra verkisto
- 1945: László Miklós Vékás, rumania hungara fizikisto
- 1945: Moŝe Kacav, prezidento de Israelo
- 1946: José Carreras, hispana operkantisto
- 1947: Aljes Razanaŭ, belorusa poeto
- 1959: Donna Brazile, usona politika strategisto
- 1962: José Cura, argentina kantisto
- 1966: Patricia Kaas, franca kantistino
- 1968: José Luis Sierra, ĉilia futbalisto
- 1982: Keri Hilson, usona kantistino kaj kantoverkistino
Mortoj
- 1560: Francisko la 2-a, reĝo de Francio (n. 1544)
- 1608: Sigmundo Rákóczi, reginto de Transsilvanio (n. 1544)
- 1758: Johann Friedrich Fasch, germana komponisto (n. 1688)
- 1791: Wolfgang Amadeus Mozart, aŭstra komponisto (n. 1756)
- 1865: István Barra, hungara kuracisto (n. 1805)
- 1870: Alexandre Dumas (patro), franca verkisto (n. 1802)
- 1876: Ferenc Hiry, hungara verkisto (n. 1798)
- 1891: Petro la 2-a, imperiestro de Brazilo (n. 1825)
- 1913: Sándor Szerdahelyi, hungara ĵurnalisto (n. 1873)
- 1925: Władysław Stanisław Reymont, pola nobelpremiita verkisto (n. 1867)
- 1926: Claude Monet, franca pentristo (n. 1840)
- 1937 János Thorma, hungara pentristo (n. 1870)
- 1940: Jan Kubelík, ĉeĥa violonisto kaj komponisto (n. 1880)
- 1950: Sri Aŭrobindo, barata filozofo kaj jogano (n. 1872)
- 1952: Ibi Ürményiné Baneth, rumania hungara poetino, verkistino, komponistino (n. 1896)
- 1958: Wolfgang Pauli, aŭstra fizikisto (n. 1900)
- 1981: Károly Fekete, hungara pentristo (n. 1898)
- 1987: Teréz Sebesi R., rumania hungara porinfana poetino (n. 1923)
- 1992: Lorenz Drehmann, germana bibliotekisto kaj historiisto
- 2000: H. C. Artmann, aŭstra verkisto
- 2000: Gyula Gombos, hungara verkisto, redaktoro (n. 1913)
- 2001: Jakab Máthé, hungara lingvisto (n. 1926)
- 2006: David Bronŝtejn, soveta grandmajstro pri ŝako ukraindevena (n. 1924)
- 2007: Karlheinz Stockhausen, germana muzikkomponisto (n. 1928)
- 2008: Aleksio la 2-a, patriarko de la Rusa Ortodoksa Eklezio (n. 1929)
- 2009: Alfred Hrdlicka, aŭstra skulptisto, pentristo kaj verkisto (n. 1928)
- 2011: Violetta Villas, pola artistino, komponistino, aktorino, kantistino (koloratursoprano kun la plej alta registro de 5 oktavoj) (n. 1938)
- 2012: Dave Brubeck, usona ĵaz-pianisto, komponisto kaj bandestro (n. 1920)
- 2012: Oscar Niemeyer, brazila arkitekto (n. 1907)
- 2013: Nelson Mandela, iama presidento de Sudafrika Respubliko (n. 1918)
Specialaj tagoj kaj festoj
- Internacia Tago de Volontulo - fiksita decembre 1985
- Nacia tago en Tajlando, la naskiĝjubileo de reĝo Bhumibol Adulyadej (1927)
Tagoj de semajno
La 5-a de decembro estas (laŭ gregoria kalendaro):
- Dimanĉo en jaroj: 1582 1593 1599 1604 1610 1621 1627 1632 1638 1649 1655 1660 1666 1677 1683 1688 1694 1700 1706 1717 1723 1728 1734 1745 1751 1756 1762 1773 1779 1784 1790 1802 1813 1819 1824 1830 1841 1847 1852 1858 1869 1875 1880 1886 1897 1909 1915 1920 1926 1937 1943 1948 1954 1965 1971 1976 1982 1993 1999 2004 2010 2021 2027 2032 2038 2049 2055 2060 2066 2077 2083 2088 2094;
- Lundo en jaroj: 1583 1588 1594 1605 1611 1616 1622 1633 1639 1644 1650 1661 1667 1672 1678 1689 1695 1701 1707 1712 1718 1729 1735 1740 1746 1757 1763 1768 1774 1785 1791 1796 1803 1808 1814 1825 1831 1836 1842 1853 1859 1864 1870 1881 1887 1892 1898 1904 1910 1921 1927 1932 1938 1949 1955 1960 1966 1977 1983 1988 1994 2005 2011 2016 2022 2033 2039 2044 2050 2061 2067 2072 2078 2089 2095;
- Mardo en jaroj: 1589 1595 1600 1606 1617 1623 1628 1634 1645 1651 1656 1662 1673 1679 1684 1690 1702 1713 1719 1724 1730 1741 1747 1752 1758 1769 1775 1780 1786 1797 1809 1815 1820 1826 1837 1843 1848 1854 1865 1871 1876 1882 1893 1899 1905 1911 1916 1922 1933 1939 1944 1950 1961 1967 1972 1978 1989 1995 2000 2006 2017 2023 2028 2034 2045 2051 2056 2062 2073 2079 2084 2090;
- Merkredo en jaroj: 1584 1590 1601 1607 1612 1618 1629 1635 1640 1646 1657 1663 1668 1674 1685 1691 1696 1703 1708 1714 1725 1731 1736 1742 1753 1759 1764 1770 1781 1787 1792 1798 1804 1810 1821 1827 1832 1838 1849 1855 1860 1866 1877 1883 1888 1894 1900 1906 1917 1923 1928 1934 1945 1951 1956 1962 1973 1979 1984 1990 2001 2007 2012 2018 2029 2035 2040 2046 2057 2063 2068 2074 2085 2091 2096;
- Ĵaŭdo en jaroj: 1585 1591 1596 1602 1613 1619 1624 1630 1641 1647 1652 1658 1669 1675 1680 1686 1697 1709 1715 1720 1726 1737 1743 1748 1754 1765 1771 1776 1782 1793 1799 1805 1811 1816 1822 1833 1839 1844 1850 1861 1867 1872 1878 1889 1895 1901 1907 1912 1918 1929 1935 1940 1946 1957 1963 1968 1974 1985 1991 1996 2002 2013 2019 2024 2030 2041 2047 2052 2058 2069 2075 2080 2086 2097;
- Vendredo en jaroj: 1586 1597 1603 1608 1614 1625 1631 1636 1642 1653 1659 1664 1670 1681 1687 1692 1698 1704 1710 1721 1727 1732 1738 1749 1755 1760 1766 1777 1783 1788 1794 1800 1806 1817 1823 1828 1834 1845 1851 1856 1862 1873 1879 1884 1890 1902 1913 1919 1924 1930 1941 1947 1952 1958 1969 1975 1980 1986 1997 2003 2008 2014 2025 2031 2036 2042 2053 2059 2064 2070 2081 2087 2092 2098;
- Sabato en jaroj: 1587 1592 1598 1609 1615 1620 1626 1637 1643 1648 1654 1665 1671 1676 1682 1693 1699 1705 1711 1716 1722 1733 1739 1744 1750 1761 1767 1772 1778 1789 1795 1801 1807 1812 1818 1829 1835 1840 1846 1857 1863 1868 1874 1885 1891 1896 1903 1908 1914 1925 1931 1936 1942 1953 1959 1964 1970 1981 1987 1992 1998 2009 2015 2020 2026 2037 2043 2048 2054 2065 2071 2076 2082 2093 2099.