15-a de septembro
Kalendaro Januaro | Februaro | Marto | Aprilo | Majo | Junio | Julio | Aŭgusto | Septembro | Oktobro | Novembro | Decembro |
septembro 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 |
septembro | ||||||
lu | ma | me | ĵa | ve | sa | di |
1 | ||||||
2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 |
9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 |
16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 |
23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 |
30 | ||||||
aranĝo de 2024 tagoj |
La 15-a de septembro estas la 258-a tago de la jaro (la 259-a en superjaroj) laŭ la Gregoria kalendaro. 107 tagoj restas.
Je la 15-a de septembro okazis, interalie:
Eventoj
- 533: Bizanca militisto konkeris Kartagon
- 608: Bonifaco la 4-a iĝis papo
- 1339: En Varsovio finiĝis proceso laŭ leĝo de Romkatolika Eklezio kun la ordeno de germanaj kavaliroj, kiu devus redoni Kujavion kaj teritoriojn de Dobrzyń nad Wisłą (la nuna Kujavia-pomeria provinco), Chełmno kaj Michałowo kaj krome pagi altan damaĝkompenson
- 1463: En batalo de la laguno de Vistulo pola ŝiparo de Gdańsk kaj Elbląg (25 ŝipoj) frakasis la ŝiparon de la ordeno de germanaj kavaliroj (44 ŝipoj)
- 1590: Urbano la 7-a iĝis papo
- 1682: Haleja kometo aperis.
- 1697: Krakovo: Aŭgusto la 2-a kroniĝis kiel reĝo de Pollando
- 1762: Entronigo de Go-Sakuramachi, la lasta imperiestrino de Japanio
- 1821: Centra Ameriko (Gvatemalo, Honduro, Kostariko, Nikaragvo kaj Salvadoro) sendependiĝas de Hispanio
- 1835: Charles Darwin per HMS Beagle atingis Galapagojn
- 1857: Karl Theodor Robert Luther malkovris asteroidon Aglajo
- 1885: Forpaso de la cirka elefanto Jumbo
- 1916: Unua mondmilito: en la batalo ĉe la Somme britoj unuafoje uzis tankojn
- 1935: Reichstag voĉdonis nurenbergajn leĝojn enkondukante rasisman apartigon en la Nazia Germanio
- Dua mondmilito:
- 1939: La 15-a tago de la germana-pola milito: Wehrmacht eniris Bjalistokon; la unua amasa ekzekuto de poloj en okupata Chojnice fare de kvazaŭarmea Selbstschut, formiĝinta de germana malplimulto; en Cechówka (hodiaŭ parto de Sulejówek) germanoj murdis ĉ. 100 loĝantojn; en Talino estis internigita pola submarŝipo "Orzeł" (Aglo); Hitler nomumis Hans Frank ĉefo de civila administrado sur okupitaj polaj teritorioj; germanaj armeaj kaj policaj unuoj kune kun Selbstschutz murdis en ĉirkaŭajo de Medyka 500 judojn de proksima Przemysl, en Cecylówka (proksime al Kozienice) ĉ. 70, en Mszczonów ĉ. 50, en Witków 20, en Różopol (apud Konin) 18, en Sieradz 17 (en tio 11 judojn); membro de Jungdeutsche Partei de Poznań sciigis, ke en najbaraj lokoj "sekureca servo" kreita de germana malplimulto murdis ĉ. 60 "polajn ribelantojn"; centraj hitleranaj regopovoj ordonis senskrupule ekspluati polajn teritoriojn
- 1940: Kulmina tago en la batalo de Anglio: polaj ĉasaviadilistoj pafe alterigis 26 germanajn aviadilojn dum unu tago; Pollando: en Varto-Lando aperis la unua numero de speciala kapt-ordona letero (Sonderfahndungsbuch Polen); en Varsovio aperis konspira revuo 'Młodzież" (Junularo)
- 1941: Pollando: germana sekureca polico pafmortigis apud Kazimierz Górniczy (nun kvartalo de Sosnowiec) kaj en Biskupia Wola (proksime al Piotrków Trybunalski) pli ol 800 personojn; de fervoja transporto fuĝis apud Toruń 340 sovetajn militkaptitojn; gestapo en Lodzo de la 1-a de oktobro 1940 ĝis la 15-a de septembro 1941 arestis 3025 personojn (en tio 175 germanojn) - 370 deportis al siaj koncentrejoj, 630 akuzis antaŭ juĝejoj, ĉ. 2 mil provizore arestis (ĝis 21 tagoj) kaj 102 pafmortigis
- 1942: Pollando: gestapo arestis en Lodzo de la 1-a de oktobro 1941 ĝis tiu ĉi tago pli ol 700 membrojn de pola rezista movado, el ili pafmortigis 156, krome malkovris 4 konspirajn presejojn de revuoj; germanoj likvidis geton en Gorlice; polico forveturigis de varsovia malliberejo Pawiak al sia koncentrejo en Aŭŝvico 75 virojn
- 1943: En norda parto de Italio kreiĝis faŝisma Itala Sociala Respubliko; Pollando: gestapo pendumis en Zagórnich, apud Andrychów, 10 personojn kaj ukrainoj murdis en Beheta apud Włodzimierz (Volina provinco) 20 polojn; britaj aviadiloj kelkfoje malsuprenĵetis en arabaroj de Grandpolujo helpon por partizanoj; soldatoj de Pola Enlanda Armeo pafmortigis en Vilno agenton de gestapo
- 1944: Ribelo de Varsovio: en Londona "Tribune" aperis letero de Arthur Koestler, kiu skribis, ke rilato de Rusio al la ribelo estas: unu el la plej grandaj malhonoroj de la milito, tiu ĉi hontego, kvankam farita iom alimaniere, estos taksita de estonta historiisto laŭ la sama etika mezuro, kiel Lidice; germanoj bombis en Varsovio ribelantan malsanulejon troviĝanta en keloj de domo ĉe str. Boduen, en kiu 107 personoj pereis; kirasita divizio de pola generalo Stanisław Maczek liberigis Genton
- 1949: Konrad Adenauer iĝis la unua kanceliero de la Federacia Respubliko Germanio
- 1973: Karolo la 16-a Gustavo iĝis reĝo de Svedio
- 1975: Korsiko estis dividita laŭ du departementoj: Supra Korsiko kun la ĉefurbo en Bastia kaj Suda Korsiko kun la ĉefurbo en Ajaccio
- 1981: Vanuatuo aniĝis al Unuiĝintaj Nacioj
- 1988: Stanisław Skalski, la plej bona pola flug-aso de la dua mondmilito estis avancita ĝis grado de brigada generalo
- 1991: Inguŝio separiĝis de Ĉeĉenio
- 1993: Pollando: lastaj unuoj de la Norda Grupo de Militistaro de Armitaj Fortoj de Rusia Federacio forlasis Legnica
- 1996: Itala Norda Ligo proklamis kreon de Padanio
- 2000: Sidnejo: la 27-a Somera Olimpiko komenciĝis
- 2004: Halldór Ásgrímsson iĝis ĉefministro de Islando
- 2008: Borsa krizo ĉe Wall Street en Nov-Jorko komencis la financan krizon - bankrotis la kvara laŭ grandeco usona banko Lehman Brothers, fondita de judaj elmigrintoj de Germanio
Naskiĝoj
- 973: Al-Biruni, araba sciencisto devenanta de Ĥorezmio (m. 1048)
- 1254: Marko Polo, venecia komercisto, vojaĝisto (m. 1324)
- 1603: Tokugawa Yorifusa, japana daimio (m. 1661)
- 1737: György Aranka, hungara verkisto (m. 1817)
- 1789: James Fenimore Cooper, usona verkisto (m. 1851)
- 1830: Porfirio Díaz, prezidento de Meksiko (m. 1915)
- 1857: William H. Taft, prezidento de Usono (m. 1930)
- 1863: Horatio Parker, usona komponisto (m. 1919)
- 1867: Petr Bezruč, ĉeĥa poeto (m. 1958)
- 1870: Jenő Metzler, hungara bankiero (m. 1942)
- 1876: Bruno Walter, germana-usona dirigento kaj komponisto juddevena (m. 1962)
- 1879: János Mester, hungara filozofo (m. 1954)
- 1881: Ettore Bugatti, itala inĝeniero kaj inventisto (m. 1947)
- 1890: Agatha Christie, brita krimromanistino (m. 1976)
- 1898: Jan Jacob Slauerhoff, nederlanda poeto kaj romanverkisto (m. 1936)
- 1899: Mária Bándy, hungara koreografino (m. 1949)
- 1901: Liselotte Welskopf-Henrich, germana verkistino kaj historiistino (m. 1979)
- 1904: Umberto la 2-a, reĝo de Italio (m. 1983)
- 1907: Fay Wray, usona aktorino (m. 2004)
- 1907: Wacław Karłowicz, pola katolika animzorganto, kapelano de la Ribelo de Varsovio (m. 2007)
- 1914: Adolfo Bioy Casares, argentina verkisto (m. 1999)
- 1914: Will Quadflieg, germana aktoro (m. 2003)
- 1918: Janka Földi, rumania hungara verkistino (m. ?)
- 1920: Péter Rényi, hungara ĵurnalisto, kritikisto (m. 2002)
- 1923: Endre Fejes, hungara verkisto
- 1925: György Feszt, rumania hungara kuracisto
- 1835: Zoltán Kádár, rumania hungara grafikisto, pupdizajnisto
- 1936: Lothar Warneke, germana reĝisoro (m. 2005)
- 1938: Zsigmond Bazsó, rumania hungara ĵurnalisto, novelisto (m. 1997)
- 1938: József P. Lengyel, rumania hungara verkisto, ĵurnalisto (m. 1989)
- 1940: Norman Spinrad, usona verkisto
- 1941: Mirosław Hermaszewski, pola piloto, generalo kaj kosmonaŭto
- 1941: Viktor Zubkov, ĉefministro de Rusio
- 1942: Vilmos Szabó, rumania hungara instruisto, pentristo (m. 2009)
- 1943: Éva Barabás, hungara pentristino
- 1943: Árpád Daróczi-Szabó, rumania hungara fizikisto
- 1945: Carmen Maura, hispana aktorino
- 1946: Tommy Lee Jones, usona aktoro
- 1949: Mihály Tompa Z., rumania hungara/hungara rakontisto, redaktoro
- 1960: Imre Ignác Ungvári-Zrínyi, rumania hungara filozofo
- 1954: Hrant Dink, turka ĵurnalisto armendevena, murdita (m. 2007)
- 1964: Robert Fico, ĉefministro de Slovakio
- 1972: Letizia Ortiz, princino de Asturio
- 1973: Princo Daniel, duko de Vestrogotio, sveda trejnisto pri fizika taŭgeco
- 1973: Alyn Smith, skota politikisto
- 1980: Jolin Tsai, tajvana kantistino kaj dancistino
- 1984: Henry Mountbatten-Windsor, princo de Kimrio
Mortoj
- 1570: Theodor Fabricius, germana teologo kaj reformisto (n. 1501)
- 1624: Nicolaus Olai Campanius, sveda sacerdoto (n. 1593)
- 1690: Thomas Bartholin, la Juna, dana historiisto, naturalisto kaj antikvaĵisto (n. 1659)
- 1700: André Le Nôtre, ĝardenisto de franca reĝo Ludoviko la 14-a (n. 1613)
- 1750: Carl Theodorus Pachelbel, germana komponisto (n. 1690)
- 1816: Pál Sipos, hungara matematikisto, prifilozofia verkisto (n. 1759)
- 1862: Władysław Syrokomla, pola poeto kaj tradukisto de romantikisma epoko (n. 1823)
- 1869: Adolf Gyurmán, hungara ĵurnalisto (n. 1813)
- 1880: Robert Hodgson, kanada politikisto (n. 1790)
- 1913: Ármin Vámbéry, hungara esploristo (n. 1832)
- 1921: Roman Ungern von Sternberg, rusa generalo, komandanto de Blanka Armeo (n. 1886)
- 1923: Viktor Rákosi, hungara verkisto, ĵurnalisto (m. 1860)
- 1933: Harald Bielfeld, germana politikisto
- 1945: André Tardieu, ĉefministro de Francio (n. 1876)
- 1945: Anton Webern, aŭstra komponisto (n. 1883)
- 1953: Erich Mendelsohn, germana arkitekto (n. 1887)
- 1971: Samu Konsza, rumania hungara folklotisto (n. 1887)
- 1973: Gustavo la 6-a Adolfo, reĝo de Svedio (n. 1882)
- 1983: Jenő Szervátiusz, rumania hungara skulptisto (n. 1903)
- 1985: Nóra Polónyi, hungara historiisto (n. 1915)
- 1985: Cootie Williams, usona ĵaztrumpetisto (n. 1911)
- 1989: Robert Penn Warren, usona verkisto kaj poeto (n. 1905)
- 1995: Ervin Dezső rumania hungara fizikisto, universitata profesoro (n. 1913)
- 1997: János Jagamas, rumania hungara muzikologo, muzikfolkloristo (n. 1912)
- 2003: Josef Hiršal, ĉeĥa poeto kaj romanisto (n. 1920)
- 2006: Oriana Fallaci, itala ĵurnalistino kaj verkistino (n. 1929)
- 2008: Richard Wright, brita klavaristo de Pink Floyd (n. 1943)
Specialaj tagoj kaj festoj
- Nacia tago en Gvatemalo, tago de la sendependiĝo (1821)
- Nacia tago en Honduro, tago de la sendependiĝo (1821)
- Nacia tago en Kostariko, tago de la sendependiĝo (1821)
- Nacia tago en Nikaragvo, tago de la sendependiĝo (1821)
- Nacia tago en Salvadoro, tago de la sendependiĝo (1821)
- Unuiĝinta Reĝlando: tago memoriganta la batalon de Anglio
- Romkatolika Kalendaro: Memoro de la Doloroj de la beata Virgulino Maria (patronino de Slovakio)
- Internacia Tago de Demokratio - fiksita la 7-an de novembro 2007 de la Ĝenerala Asembleo de Unuiĝintaj Nacioj
Tagoj de semajno
La 15-a de septembro estas (laŭ gregoria kalendaro):
- Dimanĉo en jaroj: 1585 1591 1596 1602 1613 1619 1624 1630 1641 1647 1652 1658 1669 1675 1680 1686 1697 1709 1715 1720 1726 1737 1743 1748 1754 1765 1771 1776 1782 1793 1799 1805 1811 1816 1822 1833 1839 1844 1850 1861 1867 1872 1878 1889 1895 1901 1907 1912 1918 1929 1935 1940 1946 1957 1963 1968 1974 1985 1991 1996 2002 2013 2019 2024 2030 2041 2047 2052 2058 2069 2075 2080 2086 2097;
- Lundo en jaroj: 1586 1597 1603 1608 1614 1625 1631 1636 1642 1653 1659 1664 1670 1681 1687 1692 1698 1704 1710 1721 1727 1732 1738 1749 1755 1760 1766 1777 1783 1788 1794 1800 1806 1817 1823 1828 1834 1845 1851 1856 1862 1873 1879 1884 1890 1902 1913 1919 1924 1930 1941 1947 1952 1958 1969 1975 1980 1986 1997 2003 2008 2014 2025 2031 2036 2042 2053 2059 2064 2070 2081 2087 2092 2098;
- Mardo en jaroj: 1587 1592 1598 1609 1615 1620 1626 1637 1643 1648 1654 1665 1671 1676 1682 1693 1699 1705 1711 1716 1722 1733 1739 1744 1750 1761 1767 1772 1778 1789 1795 1801 1807 1812 1818 1829 1835 1840 1846 1857 1863 1868 1874 1885 1891 1896 1903 1908 1914 1925 1931 1936 1942 1953 1959 1964 1970 1981 1987 1992 1998 2009 2015 2020 2026 2037 2043 2048 2054 2065 2071 2076 2082 2093 2099;
- Merkredo en jaroj: 1582 1593 1599 1604 1610 1621 1627 1632 1638 1649 1655 1660 1666 1677 1683 1688 1694 1700 1706 1717 1723 1728 1734 1745 1751 1756 1762 1773 1779 1784 1790 1802 1813 1819 1824 1830 1841 1847 1852 1858 1869 1875 1880 1886 1897 1909 1915 1920 1926 1937 1943 1948 1954 1965 1971 1976 1982 1993 1999 2004 2010 2021 2027 2032 2038 2049 2055 2060 2066 2077 2083 2088 2094;
- Ĵaŭdo en jaroj: 1583 1588 1594 1605 1611 1616 1622 1633 1639 1644 1650 1661 1667 1672 1678 1689 1695 1701 1707 1712 1718 1729 1735 1740 1746 1757 1763 1768 1774 1785 1791 1796 1803 1808 1814 1825 1831 1836 1842 1853 1859 1864 1870 1881 1887 1892 1898 1904 1910 1921 1927 1932 1938 1949 1955 1960 1966 1977 1983 1988 1994 2005 2011 2016 2022 2033 2039 2044 2050 2061 2067 2072 2078 2089 2095;
- Vendredo en jaroj: 1589 1595 1600 1606 1617 1623 1628 1634 1645 1651 1656 1662 1673 1679 1684 1690 1702 1713 1719 1724 1730 1741 1747 1752 1758 1769 1775 1780 1786 1797 1809 1815 1820 1826 1837 1843 1848 1854 1865 1871 1876 1882 1893 1899 1905 1911 1916 1922 1933 1939 1944 1950 1961 1967 1972 1978 1989 1995 2000 2006 2017 2023 2028 2034 2045 2051 2056 2062 2073 2079 2084 2090;
- Sabato en jaroj: 1584 1590 1601 1607 1612 1618 1629 1635 1640 1646 1657 1663 1668 1674 1685 1691 1696 1703 1708 1714 1725 1731 1736 1742 1753 1759 1764 1770 1781 1787 1792 1798 1804 1810 1821 1827 1832 1838 1849 1855 1860 1866 1877 1883 1888 1894 1900 1906 1917 1923 1928 1934 1945 1951 1956 1962 1973 1979 1984 1990 2001 2007 2012 2018 2029 2035 2040 2046 2057 2063 2068 2074 2085 2091 2096.