Příbor

	Příbor
	germane Freiberg
	urbo
	Příbor, en fono Šostýnské vrchy kaj Moraviasileziaj Beskidoj
Flago	Blazono
	Oficiala nomo: Příbor
Ŝtato	Ĉeĥio
Regiono	Moraviasilezia regiono
Distrikto	Distrikto Nový Jičín
Administra municipo	Kopřivnice
Historia regiono	Moravio
Montaro	Subbeskida montetaro
Rivero	Lubina
Situo	Příbor
- alteco	278 m s. m.
- koordinatoj	49° 38′ 24″ N 18° 08′ 38″ O / 49.64000 °N, 18.14389 °O (mapo)
Areo	22,14 km² (2 214 ha)
Loĝantaro	8 364 (2023)
Denseco	377,78 loĝ./km²
Unua skribmencio	1178
Horzono	MET (UTC+1)
- somera tempo	MET (UTC+2)
Poŝtkodo	742 58 ĝis 742 59
NUTS 3	CZ080
NUTS 4	CZ0804
NUTS 5	CZ0804 599808
Katastraj teritorioj	4
Partoj de urbo	3
	Situo enkadre de Ĉeĥio Situo enkadre de Ĉeĥio
	Situo enkadre de Moraviasilezia regiono Situo enkadre de Moraviasilezia regiono
	Vikimedia Komunejo: Příbor
	Retpaĝo: www.pribor-mesto.cz
	Portalo pri Ĉeĥio

Koordinatoj: 49° 38′ 24″ N 18° 08′ 38″ O / 49.64000 °N, 18.14389 °O (mapo)

Příbor estas urbo en Ĉeĥio en Moraviasilezia regiono, situanta 11 km nordoriente de Nový Jičín. En 2023 ĝi havis 8 364 loĝantojn. Ĝi konatas precipe kiel naskiĝloko de Sigmund Freud. Por esperantistoj ĝi gravas ankaŭ kiel loko de la supozeble plej malnova neformala Esperanto-rondeto en la tiama Aŭstrio-Hungario (1897).

La najbaraj municipoj de la setlejo estas Hukvaldy, Kateřinice, Sedlnice, Kopřivnice, Skotnice kaj Závišice.

Historio[redakti | redakti fonton]

La vilaĝo estas menciata en la jaro 1178. La urbo Příbor estis fondita de grafo Frank Hückeswagen en la jaro 1251 en paralelograma bazplano. La placo estis de komence diagonale trahakita per la tn. Pola vojo. Fine de la 13-a jarcento aĉetis la urbon olomouca episkopo Arno kaj Příbor tiel fariĝis komune kun burgo Hukvaldy unu el administraj kaj ekonomiaj centroj de olomouca episkopujo. Fine de la 14-a jarcento estis la urbo ĉirkaŭbarita per remparoj kun tri enirejpordegoj. En la 16-a jarcento evoluis precipe teksprofesioj kaj komerco. Fine de la 17-a jarcento olomouca episkopo Karel la II-a el Lichtenštejn alkondukis ĝis Příbor piaristojn, kiuj ĉi tie fondis en la jaro 1694 gimnazion kaj kolegion. En la jaro 1875 estis fondita ĉeĥlingva instruista instituto (post tiu en Brno la dua en Moravio) kaj la urbo tiel fariĝis centro de klerigado en la Norda Moravio. En la jaro 1882 la germana minoritato realigis malfermon de germana unuklasa lernejo, kiu ekzistis ĝis fino de la II-a mondmilito. Dum la II-a mondmilito Příbor estis aligita al la Germana Regno. En 1989 la historia parto de la urbo estis proklamita protektata monumentrezervejo.

Loĝantaro[redakti | redakti fonton]

Evoluo de nombro de loĝantoj

La datoj devenas el datumbazo de Vikidatumoj

Jaro	Loĝantoj
1869	6 281
1880	6 546
1890	6 634
1900	7 242
1910	8 354
1921	7 811

Jaro	Loĝantoj
1930	7 701
1950	6 149
1961	7 409
1970	8 378
1980	9 878
1991	8 887

Jaro	Loĝantoj
2001	8 754
2014	8 529
2016	8 466
2017	8 447
2018	8 437
2019	8 452

Jaro	Loĝantoj
2020	8 476
2021	8 222
2022	8 297
2023	8 364

Vidindaĵoj[redakti | redakti fonton]

La ĉefa placo havas arkadojn en tri flankoj. Estas sur ĝi konservitaj 44 burĝaj domoj kun plejparte renesancaj kernoj el la 2-a duono de la 16-a jarcento.

Sigmund Freud kaj Řehoř Volný havas en la urbo monumentojn.

Loko, kie Antonín Sattek, loka lernejestro kaj kronikisto (1901-1985), gvidis kursojn pri Esperanto kaj starigis monumenton por Theodor Čejka.

Famuloj[redakti | redakti fonton]

En Příbor/Freiberg naskiĝis (kronologie):

Gábor Graff (1696-1759), jezuita pastro kaj profesoro
J. I. Buček (1714 – 1791), ekde la jaro 1776 profesoro de sciencoj en Praga Universitato
Řehoř Volný (1793 – 1871), nomata patro de moravia patrujscienco kaj topografio
Sigmund Freud (1856-1939), konata psikiatro kaj fondinto de psikoanalizo