21-a de junio

junio
lu	ma	me	ĵa	ve	sa	di
					1	2
3	4	5	6	7	8	9
10	11	12	13	14	15	16
17	18	19	20	21	22	23
24	25	26	27	28	29	30
aranĝo de 2024 tagoj

La 21-a de junio estas la 172-a tago de la jaro (la 173-a en superjaroj) laŭ la Gregoria kalendaro. 193 tagoj restas.

Je la 21-a de junio okazis, interalie:

Eventoj

• Ĉiujare en tiu ĉi tempo estas (sur la norda hemisfero) la somera solstico.
• 1243: Pollando: princo Barnim la 1-a donis urborajton al Stargard
• 1305: Venceslao la 3-a iĝis reĝo de Pollando
• 1339: Svisoj venkis habsburgajn nobelojn en batalo de Laupen (Kantono Berno)
• 1410: Interkonsente kun la Ordeno de germanaj kavaliroj reĝo de Hungario Sigismondo la 1-a deklaris militon al Pollando, kio rezultis per la batalo de Grunwald
• 1582: Japana daimio Oda Nobunaga sinmortigis elektante seppuku
• 1621: Malnovurba ekzekuto en Prago: estis ekzekutitaj 27 nobeloj de la husmovado
• 1655: Dum la 6-a venecia-turka milito Venecia ŝiparo venkis en batalo de Dardaneloj
• 1661: Traktato de Kardis finas rusan-svedan militon
• 1718 Subskribo de pactraktato en Poĵarevac (Centra Serbio), finanta la 8-an venecian-turkan militon
• 1764: Fondita Krato, Brazilo.
• 1767: Samuel Wallis malkovris Tahition
• 1768: Ribelantaj kozakoj kaj lokaj kamparanoj konkeris Humań (Ĉerkasa provinco), privatan urbon de la Respubliko de Ambaŭ Nacioj, kie masakris ĉ. 20 mil poloj kaj judoj
• 1788: Nov-Hampŝiro fariĝis la 9-a ŝtato de Usono.
• 1807: Caro de Rusio Aleksandro la 1-a subskribis en Tauragė armisticon, kiu antaŭis packontrakton kun la Unua Imperio (Francio) kaj Reĝlando Prusio
• 1813: Milito de Hispana Sendependiĝo: batalo de Vitorio finita de malvenko de francoj kaj triumfo de Duko de Wellington
• 1824: Dum batalo de Grekio por sendependeco turka armeo albordiĝis sur insulon Psara (Egea Maro) kaj masakris 15 mil grekojn
• 1868: Munkeno: premiero de la opero La Majstraj Kantistoj de Nurembergo, verkita de Richard Wagner
• 1895: Germanio: malfermo de la Kiela Kanalo liganta la Nordan Maron kun la Balta Maro
• 1898: Insulo Gvamo fariĝis dependa teritorio de Usono
• 1900: Tramtransporto en Brno ekfunkciis
• 1919: Gustav Bauer iĝis kanceliero de la Vajmara Respubliko
• 1920: Konstantin Fehrenbach iĝis kanceliero de Germanio
• Dua mondmilito en Pollando kaj la mondo:
  • 1940: Genocida masakro de poloj en Palmiry kadre de gestapa Eksterordinara Ekstermiga Agado - dum du tagoj oni pafmortigis 378 personojn, en tio sociajn agantojn kaj politikistojn, interalie mortfalis Maciej Rataj
  • Pola registaro en ekzilo evakuiĝis de Francio al Londono, kie setliĝis - divizia generalo Władysław Sikorski (bonvenigita de la brita reĝo) kaj armea generalo Kazimierz Sosnkowski; Rio-de-Ĵanejro: unua pola piloto ekservis en la brita helpa aera transporto (ATA) okupiĝante interalie pri livero de militaj aviadiloj - fine de la jaro jam servis 8 polaj pilotoj, en tio 3 virinoj kune kun Jadwiga, la filino de Józef Piłsudski; en Francio brigada generalo Bronisław Duch, komandanto de la Una Divizio de Grenadistoj, ordonis likvidi armilaron kaj malfondon de la divizio - de ĉ. 16 mil soldatoj 900 mortfalis, ĉ. 1500 perdiĝis kaj ĉ. 2800 vundiĝis (parto de ili transiris al Britio, la alia iris al germana mallibero aŭ batalis en la pola kaj franca rezistado en Francio)
  • 1941: Laŭ raporto de germana komandejo en Lublin sur la loka protestanta tombejo oni enterigis (de la 17-a de septembro 1939) ĝis nun 117 soldatojn de Wehrmacht, 8 membrojn de SS, 3 oficistojn kaj 1 policanon; en Sieradz mortis, batita de germanoj, pastro Aleksander Brzeziński, soci-kleriga aganto; en Drohiczyn pereis en nekonataj cirkonstancoj direktoro de la urba malsanulejo Aleksander Kuropatwiński
  • En Londono fondiĝis Asocio de Polaj Ekonomikistoj en Unuiĝinta Reĝlando kun nombro de 60 membroj - fine de la jaro eldonis dulingvan kvaronjaran revuon "Ekonomista Polski. The Polish Economist"; Budapeŝto: laŭ "Wieści Polskie" sovetaj regopovoj forigis monumenton al Józef Piłsudski en lia naskiĝvilaĝo Zułów (distrikto Vilno)
  • 1942: Germanoj pafmortigis en Przasnysz 22 personojn; regopovoj de Poznań malpermesis vendi fragojn al poloj
  • Nord-Afrika kampanjo: germana armeo konkeris Tobruk
  • 1943: SS murdis en Aŭŝvico Zygmunt Łempicki, profesoron de germana lingvo kaj de skandinavaj lingvoj
  • Heinrich Himmler anoncis Ĝeneralan Gubernion kaj Bjalistoko-regionon "batalareo de krimul-grupoj", kio kaŭzis kreon de specialaj policaj unuoj por senkondiĉe kontraŭbatali la rezistan movadon
  • 1944: Germana polico pafmortigis en Varsovio 75 personojn, en Ostrowiec Świętokrzyski 22, en Zwoleń 14 kaj en Barcice 11 personojn; germana taĉmento atakis 5 vilaĝojn, bruligis parton de domoj kaj murdis 22 personojn; ĉ. 30 mil soldatoj de SS, gestapo kaj Wehrmacht ĉirkaŭis en praarbaro Solska kaj atakis polajn kaj sovetajn partizanojn por kontraŭstari la ribelon de Zamość; Socia Konsilio pri Orientaj Teroj voĉdonis rezignon realigi Operacon "Tempesto" kaj koncentriĝi pri batalo kontraŭ SS-divizio "Hałczyna", Ukraina Ribela Armeo kaj ukraina polico
  • 1945: Usona armeo konkeris Okinavon
• 1946: En Poznań komenciĝis proceso kontraŭ Arthur Greiser, regiona reprezentanto de Varto-Lando en la registaro de Adolf Hitler
• 1948: Germana marko ekcirkulis
• 1948: Atlantic city: fonografia firmao Columbia Records prezentis longturniĝan gramofondiskon
• 1948: En la unua komputilo Small-Scale Experimental Machine ekfunkciis la unua memorigita komputila programo
• 1951: Stalinismo: komunistaj regopovoj malfondis Polan Akademion de Scipovoj (favore al Pola Scienca Akademio)
• 1963: Kardinalo Giovanni Battista Montini iĝis papo Paŭlo la 6-a
• 1963: Francio retirigis sian mararmeon de NATO
• 1982: 17 el inter 111 personoj pereis en katastrofo de fluganta de Kuala-Lumpuro Boeing 707 de Air India, kio okazis dum alteriĝo en aviadilejo en Mumbajo
• 1990: Irano: ĉirkaŭ 40 mil personoj pereis dum tertremo en la provinco Gilano
• 1990: Parlamentoj de Germana Demokratia Respubliko kaj de Federacia Respubliko Germanio agnoskis senŝanĝecon de la okcidenta landlimo de Pollando
• 1991: Saparmurat Nijazov iĝis la unua prezidento de Turkmenio
• 2001: Plena suna eklipso videbla en Atlantika Oceano, Suda Afriko kaj Hinda Oceano
• 2004: KosmoŜipoUnu kiel la unua privata kosmoŝipo ekflugis la kosmon
• 2005: Internacia Astronomia Unio eknomis du novajn lunojn de Plutono: Nikso kaj Hidro
• 2007: Reveno de Kosmopramo Atlantis de la Internacia Kosmostacio
• 2009: Gronlando akiris plilarĝigitan aŭtonomecon kun kontrolo super polico, juĝistaro kaj krudmaterialoj
• 2011: Pedro Passos Coelho iĝis ĉefministro de Portugalio
• 2014: Maŭritanio: oficanta prezidento Mohamed Ould Abdel Aziz reelektiĝis
• 2015: Internacia Tago de Jogo, voĉdonita de Ĝenerala Asembleo de Unuiĝintaj Nacioj laŭ propono de barata ĉefministro Narendra Modi, okazis unuafoje en preskaŭ 200 landoj

Naskiĝoj

• 1002: Leono la 9-a, papo, sanktulo (m. 1054)
• 1732: Johann Christoph Friedrich Bach, germana komponisto (m. 1795)
• 1750: Thomas Spence, angla radikala maldekstrulo kaj defendanto de la komuna posedo de la tero (m. 1814)
• 1781: Siméon-Denis Poisson, franca matematikisto kaj fizikisto, konata de la rilatumo de Poisson aŭ teoremo de Poisson, kies nomo troviĝas sur la listo de la 72 nomoj sur la Eiffel-Turo (m. 1840)
• 1823: Jean Chacornac, franca astronomo, malkovrinto de 6 asteroidoj (m. 1873)
• 1839: Machado de Assis, brazila verkisto kaj poeto, aŭtoro de la Pluraj historioj (m. 1908)
• 1851: Bohdan Jelínek, ĉeĥa poeto (m. 1874)
• 1862: Zsigmond Reiner, hungara ĵurnalisto (m. 1907)
• 1863: Max Wolf, germana astronomo, pioniro de astrofotografio (m. 1932)
• 1881: Ferenc Görög, hungara historiisto (m. 1970)
• 1889: Tadeusz Jan Kowalski, pola orientalisto, tjurkologo, arabisto, iranisto (m. 1948)
• 1893: Alois Hába, ĉeĥa komponisto (m. 1973)
• 1905: Jean-Paul Sartre, franca filozofo kaj Nobelpremiita verkisto, reprezentanto de ateisma ekzistadismo, kontribuinta al marksisma sociologio (m. 1980)
• 1909: Árpád Schwrtz, rumania hungara kuracisto (m.1960)
• 1915: Wilhelm Gliese, germana astronomo (m. 1993)
• 1918: Tibor Szele, hungara matematikisto, distingita de la Kossuth-premio (m. 1955)
• 1921: Jane Russell, usona aktorino, seksosimbolo de Holivudo (m. 2011)
• 1926: Conrad Hall, usona ĉefa fotografisto (m. 2003)
• 1928: Margit Bara, hungara aktorino
• 1931: Jan Trąbka, pola kuracisto, neŭrologo, kibernetikisto kaj filozofo
• 1935: Géza Gergely, rumania hungara instruisto, lokhistoriisto
• 1935: Francoise Sagan, franca verkistino, aŭtorino de 40 romanoj kaj dramoj (m. 2004)
• 1943: Károly Vilhelm, rumania hungara, hungara pentristo, artkritikisto (m. 2011)
• 1945: Adam Zagajewski, pola poeto kaj filozofo
• 1947: Ŝirin Ebadi, irana nobelpremiita defendantino de homaj rajtoj
• 1948: Andrzej Sapkowski, pola fantasta verkisto
• 1953: Benazir Bhutto, 12-a ĉefministro de Pakistano (m. 2007)
• 1953: András Lajos Róth, rumania hungara historiisto, bibliotekisto
• 1955: Michel Platini, franca futbalisto, prezidanto de UEFA
• 1961: Manu Chao, franca kantisto kaj muzikisto
• 1962: Viktor Coj, soveta kantisto kaj aktoro (m. 1990)
• 1967: Jinglak Ĉinaŭat, ĉeministrino de Tajlando
• 1971: Zsolt Nagy, rumania hungara politikisto, ministro
• 1976: László Borsodi L., rumania hungara poeto
• 1982: William Mountbatten-Windsor, brita princo
• 1985: Amel Bent, franca kantistino
• 1986: Lana Del Rey, usona kantistino

Mortoj

• 1305: Venceslao la 2-a, pola kaj bohemia reĝo el dinastio Premislidoj, filo de Přemysl Otakar la 2-a (n. 1271)
• 1377: Eduardo la 3-a, reĝo de Anglio el dinastio Plantaĝenetoj (n. 1312)
• 1521: Leonardo Loredan, doĝo de Venecio (n. 1436)
• 1527: Makiavelo, itala historiisto kaj politika filozofo, aŭtoro de la verko La Princo, konata de la vorto makiavelismo (n. 1469)
• 1529: John Skelton, angla poeto kaj dramisto (m. c. 1460)
• 1547: Sebastiano del Piombo, itala pentristo, disĉiplo de Giovanni Bellini kaj Giorgione (n. 1485)
• 1582: Oda Nobunaga, japana daimio (n. 1534)
• 1591: Luigi Gonzaga, itala jezuito kaj sanktulo (n. 1568)
• 1621: Kryštof Harant z Polžic a Bezdružic, ĉeĥa verkisto, militisto, muzikisto, diplomato, vojaĝisto (n. 1564)
• 1631: John Smith, angla aventuristo kaj esploristo de Norda Ameriko (n. 1580)
• 1652: Inigo Jones, angla arkitekto kaj scenararanĝisto (n. 1573)
• 1661: Andrea Sacchi, itala pentristo kaj arkitekto de baroko (n. 1599)
• 1714: Paul du Ry, franca hugenota arkitekto (n. 1640)
• 1738: Charles Townshend, angla nobelo, agrikulturisto kaj politikisto de Whig (n. 1674)
• 1788: Johann Georg Hamann, germana filozofo kaj teologo, pietisto, kies penso influis neraciisman aspekton de filozofia-literatura movado Sturmo kaj impeto (n. 1730)
• 1789: Paul Henri Thiry d'Holbach, germana-franca filozofo, enciklopediisto de Enciklopedio aŭ racia vortaro de la sciencoj, artoj kaj metioj (n. 1723)
• 1852: Friedrich Fröbel, germana pedagogo, adepto de Johann Heinrich Pestalozzi, konata de infanĝardenoj (n. 1782)
• 1857: Louis-Jacques Thénard, franca kemiisto, malkovrinto de boro kaj hidrogena peroksido, ricevinto de kobalta bluo, membro de la Akademio de Sciencoj de Francio, enestanta en la Listo de la 72 nomoj sur la Eiffel-Turo (n. 1777)
• 1874: Anders Jonas Ångström, sveda fizikisto kaj astronomo, kunfondinto de spektroskopio, konata de la mezurunuo anstromo (n. 1814)
• 1876: Antonio López de Santa Anna, plurfoja prezidento de Meksiko (n. 1794)
• 1877: Nathaniel Palmer, usona kapitano, malkovrinto kaj esploristo de Antarkto (n. 1799)
• 1895: Friedrich Tietjen, germana astronomo, direktoro de la Instituto de Astronomia Kalkulo (n. 1832)
• 1908: Nikolaj Rimskij-Korsakov, rusia komponisto de romantikismo, membro de Kvinopo (n. 1844)
• 1914: Bertha von Suttner, aŭstra pacistino kaj verkistino, konata de la romano For la batalilojn! (n. 1843)
• 1935: Alfred Roller, aŭstra scenaranĝisto, pentristo kaj grafikisto (n. 1864)
• 1938: Valentin Poljakov, rusia instruisto kaj esperantisto, viktimo de stalinismo (n. 1896)
• 1940: Viktimoj pafmortigitaj de germanoj en Palmiry kadre de Eksterordinara Ekstermiga Agado (AB) kontraŭ polaj elitoj:
  • Janusz Kusociński, pola atletikisto, ora olimpika medalisto pri longdistanca kuro (n. 1907)
  • Maciej Rataj, pola popola aganto, publicisto, marŝalo de Pola Sejmo (n. 1884)
• 1940: Smedley Butler, usona generalo de la marista infanterio de Usono, pacisto (n. 1881)
• 1949: Heliodor Píka, ĉeĥa soldato, poligloto, armea ataŝeo, viktimo de komunista krimo en Moskvo, murdita (n. 1897)
• 1951: Charles Dillon Perrine, argentina-usona astronomo malkovrinta du lunojn de Jupitero (n. 1867)
• 1956: Lajos Kreybig, hungara agrikulturisto, humesploristo (n. 1879)
• 1957: Johannes Stark, germana Nobelpremiita fizikisto okupiĝinta pri spektraj linioj (n. 1874)
• 1967: Władysława Maciesza, pola soldatino de spionagentejo, membrino de la Servo al Venko de Pollando, kiel kurierino raportis al Londono pri fabrikoj de V-1 kaj V-2 en Peenemünde, torturita de gestapo, senatano (n. 1888)
• 1970: Sukarno, unua prezidento de Indonezio (n. 1901)
• 1976: Gyula Csehi, rumania hungara literaturisto, universita profesoro (n. 1910)
• 1992: Joan Fuster, katalunlingva valencia verkisto (n. 1922)
• 1995: Pál Binder, rumania hungara lokhistoriisto (n. 1935)
• 2001: John Lee Hooker, usona blusa muzikisto, aŭtoro de la stilo bugio (n. 1917)
• 2015: Gunther Schuller, usona komponisto, dirigento, kornisto, muziksciencisto, laŭreato de la premio NEA Jazz Masters Fellowship (n. 1925)

Specialaj tagoj kaj festoj

• Laŭ Okcidenta astrologio la unua tago sub la zodiaka signo Kankro: ♋ (ĝis la 22-a de julio)
• Romkatolika Kalendaro: Memoro de Sankta Aloizio Gonzaga, monaĥo
• Internacia Tago de Muziko - ekde 1995
• Monda Tago de Rultabulo - ekde 2006

Tagoj de semajno

La 21-a de junio estas (laŭ gregoria kalendaro):

• Dimanĉo en jaroj: 1587 1592 1598 1609 1615 1620 1626 1637 1643 1648 1654 1665 1671 1676 1682 1693 1699 1705 1711 1716 1722 1733 1739 1744 1750 1761 1767 1772 1778 1789 1795 1801 1807 1812 1818 1829 1835 1840 1846 1857 1863 1868 1874 1885 1891 1896 1903 1908 1914 1925 1931 1936 1942 1953 1959 1964 1970 1981 1987 1992 1998 2009 2015 2020 2026 2037 2043 2048 2054 2065 2071 2076 2082 2093 2099;
• Lundo en jaroj: 1582 1593 1599 1604 1610 1621 1627 1632 1638 1649 1655 1660 1666 1677 1683 1688 1694 1700 1706 1717 1723 1728 1734 1745 1751 1756 1762 1773 1779 1784 1790 1802 1813 1819 1824 1830 1841 1847 1852 1858 1869 1875 1880 1886 1897 1909 1915 1920 1926 1937 1943 1948 1954 1965 1971 1976 1982 1993 1999 2004 2010 2021 2027 2032 2038 2049 2055 2060 2066 2077 2083 2088 2094;
• Mardo en jaroj: 1583 1588 1594 1605 1611 1616 1622 1633 1639 1644 1650 1661 1667 1672 1678 1689 1695 1701 1707 1712 1718 1729 1735 1740 1746 1757 1763 1768 1774 1785 1791 1796 1803 1808 1814 1825 1831 1836 1842 1853 1859 1864 1870 1881 1887 1892 1898 1904 1910 1921 1927 1932 1938 1949 1955 1960 1966 1977 1983 1988 1994 2005 2011 2016 2022 2033 2039 2044 2050 2061 2067 2072 2078 2089 2095;
• Merkredo en jaroj: 1589 1595 1600 1606 1617 1623 1628 1634 1645 1651 1656 1662 1673 1679 1684 1690 1702 1713 1719 1724 1730 1741 1747 1752 1758 1769 1775 1780 1786 1797 1809 1815 1820 1826 1837 1843 1848 1854 1865 1871 1876 1882 1893 1899 1905 1911 1916 1922 1933 1939 1944 1950 1961 1967 1972 1978 1989 1995 2000 2006 2017 2023 2028 2034 2045 2051 2056 2062 2073 2079 2084 2090;
• Ĵaŭdo en jaroj: 1584 1590 1601 1607 1612 1618 1629 1635 1640 1646 1657 1663 1668 1674 1685 1691 1696 1703 1708 1714 1725 1731 1736 1742 1753 1759 1764 1770 1781 1787 1792 1798 1804 1810 1821 1827 1832 1838 1849 1855 1860 1866 1877 1883 1888 1894 1900 1906 1917 1923 1928 1934 1945 1951 1956 1962 1973 1979 1984 1990 2001 2007 2012 2018 2029 2035 2040 2046 2057 2063 2068 2074 2085 2091 2096;
• Vendredo en jaroj: 1585 1591 1596 1602 1613 1619 1624 1630 1641 1647 1652 1658 1669 1675 1680 1686 1697 1709 1715 1720 1726 1737 1743 1748 1754 1765 1771 1776 1782 1793 1799 1805 1811 1816 1822 1833 1839 1844 1850 1861 1867 1872 1878 1889 1895 1901 1907 1912 1918 1929 1935 1940 1946 1957 1963 1968 1974 1985 1991 1996 2002 2013 2019 2024 2030 2041 2047 2052 2058 2069 2075 2080 2086 2097;
• Sabato en jaroj: 1586 1597 1603 1608 1614 1625 1631 1636 1642 1653 1659 1664 1670 1681 1687 1692 1698 1704 1710 1721 1727 1732 1738 1749 1755 1760 1766 1777 1783 1788 1794 1800 1806 1817 1823 1828 1834 1845 1851 1856 1862 1873 1879 1884 1890 1902 1913 1919 1924 1930 1941 1947 1952 1958 1969 1975 1980 1986 1997 2003 2008 2014 2025 2031 2036 2042 2053 2059 2064 2070 2081 2087 2092 2098.

---