19-a de januaro
Kalendaro Januaro | Februaro | Marto | Aprilo | Majo | Junio | Julio | Aŭgusto | Septembro | Oktobro | Novembro | Decembro |
januaro 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 |
januaro | ||||||
lu | ma | me | ĵa | ve | sa | di |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
29 | 30 | 31 | ||||
aranĝo de 2024 tagoj |
La 19-a de januaro estas la 19-a tago de la jaro laŭ la gregoria kalendaro. 346 tagoj restas (347 en superjaroj).
Je la 19-a de januaro okazis, interalie:
Eventoj
- 379: Romia imperiestro Graciano nomumis Teodosion imperiestro de la orienta parto de la imperio
- 973: Benedikto la 6-a iĝis papo
- 1343: Hereda milito de Bretonio: angla kaj franca reĝoj, Eduardo la 3-a kaj Filipo la 6-a en Vannes subskribis armisticon
- 1354: Pollando: Rzeszów iĝis urbo
- 1419: Centjara milito: angloj konkeris Ruenon kaj tiamaniere transprenis kontrolon super tuta Normandio
- 1511: Francoj konkeris italan urbon Mirandola
- 1795: Batava Respubliko fondiĝis (sur teritorio de la nuna Nederlando)
- 1806: Britio komencis okupadon de la Kabo de Bona Espero
- 1815: Oni eltombigis gilotinitan dum la franca revolucio reĝon Ludoviko la 16-a kaj entombigis kune kun lia edzino Marie-Antoinette, eltombigitan unu tagon pli frue, en Baziliko de Saint-Denis
- 1863: Ludwik Mierosławski iĝis la unua diktatoro de la pola Januara Ribelo direktita kontraŭ Rusa Imperio
- 1871: Francia-Prusia Milito: venko de prusa armeo en batalo de Saint-Quentin
- 1915: Okazis la unua aeratako de germanаj zepelinoj kontraŭ Britio.
- 1918: Bolŝevika Konsilio de Popolaj Komisaroj malfondis Rusian Konstitucian Asembleon
- 1920: Bydgoszcz estis aligita al Pollando
- 1920: Usona Senato voĉdonis kontraŭ aliĝo al la Ligo de Nacioj
- 1924: En Kopenhago fondiĝis Internacia Kanuada Federacio
- 1934: Laurens Hammond patentis Hammond-orgenon
- 1938: Hispana Enlanda Milito: ĉ. 700 personoj pereis en atako de frankista aviadilaro kontraŭ Barcelono kaj Valencio
- Dua mondmilito:
- 1940: Pollando: Guberniestro de Ĝenerala Gubernio deklaris, ke Hitler kaj Goring ordonis totalan ekonomian ekspluaton de Pollando por bezonoj de germana milita ekonomio; SS murdis en koncentrejo Sachsenhausen polan profesoron Ignacy Chrzanowski de Jagelona Universitato
- 1942: Japana armeo konkeris Sandakan, la ĉefurbon de brita Norda Borneo; Pollando: gestapo arestis en Vroclavo kelke da membroj de konspira organizo "Olimp", al kiu apartenis polaj trudlaboristoj en Nazia Germanio, reprezentantoj de germana pola diasporo kaj ĉeĥoslovakaj civitanoj; polico pafmortigisen Lodza geto d-ron Ulrich Izrael Schultz pro rezisto al policano
- 1943: Pollando: germanaj policoj pafmortigis en Kobyle 40 judojn kaj 2 polojn, en Radom 10 virojn, en Ludmiłówka (distrikto Kraśnicki) 9 polojn pro helpo al fuĝintaj sovetaj militkaptitoj, en Stara Słupia (distrikto Kielecki) 8 personojn; taĉmento de Popola Gvardio provizore subigis polican gardejon
- 1944: Pollando: 17 polaj profesoroj estantaj en Usono protestis kontraŭ ŝanĝo de pola-soveta landlimo; germana polico pafmortigis en Varsovio 33 polojn kaj en Dąbrowa nad Czarną 20 ombudsmanojn, alveturigitajn de Tomaszów Mazowiecki; unuo de Pola Enlanda Armeo atakis malliberejon en Lida liberigante pli ol 70 malliberulojn; ukrainoj bruligis en Zasmyki (proksime al Zaslavo) 38 domojn kaj murdis 6 polojn; en Proksima Oriento aperis bruŝuro Defendo de Lvovo en 1939
- 1945: La lasta komendanto de Pola Enlanda Armeo generalo Leopold Okulicki malfondis de Częstochowa la armeon por ne doni pretekston al reprezalioj flanke de soveta NKVD, kiu postsekvis sovetan armeon; Ruĝa Armeo liberigis Kutno, Kruszwica, Krakovo, Pabianice kaj direktiĝis al Lodzo; en arbaro apud Skaryszew (proksime al Kalisz) diversaj policoj pafmortigis 56 membrojn de Pola Subtera Ŝtato, en Sierpc 180, en Płock 85, en Skarlin apud Nowe Miasto Lubawskie 24 judinojn, en Gaworów (distrikto Kłodzki) 11, en Prostki (distrikto Ełcki) 9 kaj en Rzozów apud Skawina 5; germanoj likvidis filion de Aŭŝvico en Goleszów (distrikto Cieszyński); SS pafmorigis sur diversaj evakuaj vojoj malliberulojn de Aŭŝvico: en Rybnik ĉ. 300 kaj en 4 aliaj lokoj 66, krome murdis en Mikołów 20 malliberulojn de ties filio en Monowice; soldatoj de Wehrmacht pafekzekutis en Łaganów apud Proszowice 6 virojn pro senarmigo de 3 germanaj soldatoj; en liberigita Varsovio okazis armea parado antaŭ nova komunista registaro; respondeculo pri trudlaborado en Nazia Germanio diris: Mi elpremos de ili ĉion kaj permesos malsati kaj frostumi, mi ordonis al ili labori sur koto kaj neĝo 10 kaj pli da horoj tage
- 1947: Pollando: la unua postmilita balotado al Sejmo falsigita de komunistoj; alvenis soveta delegitaro gvidata de Aron Palkin, specialiĝinta pri falsigado de skribaj dokumentoj
- 1956: Sudano aliĝis al la Ligo de Arabaj Ŝtatoj
- 1966: Indira Gandhi iĝis ĉefministrino de Barato
- 1983: Foriris Ham la ĉimpanzo, la unua homedo, kiu iris kosmon
- 1993: Ĉeĥio kaj Slovakio aniĝis al Unuiĝintaj Nacioj
- 1995: Unua rusa-ĉeĉena milito: rusa armeo konkeris prezidentan palacon en Grozno
- 1999: En Pollando ekfunkciis Instituto pri Nacia Memoro, kiu okupiĝas pri ĵuĝprocesa punado de naziaj kaj komunistaj krimoj
- 2006: Usona kosmosondilo New Horizons estis sukcese elpafita direkte al Plutono
- 2009: Moskvo: post gazetara konferenco estis pafmortigita konata rusa advokato, defendanto de homrajtoj Stanislav Markelov kaj akompananta lin ĵurnalistino Anastasija Baburova
- 2010: Rusio: Nord-Kaŭkazia federacia distrikto kreiĝis
Naskiĝoj
- 1544: Francisko la 2-a, reĝo de Francio (m. 1560)
- 1736: James Watt, skota inventisto de la vapormaŝino (m. 1819)
- 1798: Auguste Comte, franca filozofo kaj pozitivisto (m. 1857)
- 1807: Robert E. Lee, ĝeneralo de Konfederaciitaj ŝtatoj de Ameriko dum Usona Enlanda Milito (m. 1870)
- 1809: Edgar Allan Poe, usona verkisto (m. 1849)
- 1838: Antal Beke, hungara historiisto (m. 1913)
- 1839: Paul Cézanne, franca pentristo (m. 1906)
- 1851: Jacobus Kapteyn, nederlanda astronomo (m. 1922)
- 1868: Gustav Meyrink, aŭstra verkisto kaj tradukisto, okultisto kaj mistikulo (m. 1932)
- 1879: Boris Savinkov, rusa socia revoluciisto (m. 1925)
- 1889: Sophie Taeuber-Arp, svisa dadaisma artistino (m. 1943)
- 1914: István Barabás, rumania hungara pentristo (m. 2007)
- 1919: Joan Brossa, kataluna poeto, dramaturgo, grafikisto, skulptisto (m. 1989)
- 1919: Giulio Andreotti, trifoja ĉefministro de Italio
- 1919: Miklós Mészöly, hungara verkisto (m. 2001)
- 1920: Javier Pérez de Cuéllar, perua diplomato kaj politikisto
- 1921: Patricia Highsmith, usona verkistino (m. 1995)
- 1923: Markus Wolf, multjara gvidanto de spionorganizo de GDR (m. 2006)
- 1930: Lajos Bács, rumania hungara komponisto, dirigento
- 1930: Tippi Hedren, usona aktorino
- 1937: Zbigniew Jóźwik, pola naturisto, polaristo, grafikisto kaj bibliofilo
- 1945: Ferenc Hitter, rumania hungara redaktoro, lokhistoriisto
- 1945: József Tőzsér, rumania hungara libroeldonisto kaj librovendisto (m. 2013)
- 1946: Dolly Parton, usona kontrea kantistino kaj aktorino
- 1946: Miklós Török, hungara ĵurnalisto, verkisto
- 1957: Mária Petrás, hungara grafikistino, ceramikistino, kantistino
- 1971: Rachel Luttrell, kanada aktorino tanzanidevena
- 1976: Sebestyén András Vetró Bodoni, rumania hungara grafikisto, pentristo
- 1977: Nicole, ĉilia kantistino
- 1979: Tibor Cári, hungara komponisto
- 1980: Jenson Button, brita aŭtomobilisto
- 1983: Justyna Kowalczyk, pola skikuristino, olimpika plurmedalistino
- 1992: Shawn Johnson, usona gimnastikulo
Mortoj
- 1526: Izabela el Aŭstrio, arkdukino de Aŭstrio, reĝino de Danio, Norvegio kaj Svedio (n. 1501)
- 1547: Henry Howard (grafo de Surrey), angla poeto (n. ĉ. 1517)
- 1557: Jacques Cartier, franca esploristo de Kanado (n. 1491)
- 1576: Hans Sachs, germana poeto (n. 1494)
- 1729: William Congreve, angla dramisto (n. 1670)
- 1735: Alexander Mack, germana pietisto (n. 1679)
- 1830: Wenzel Matiegka, ĉeĥa komponisto kaj gitaristo (n. 1773)
- 1837: Samuel Gottlieb Vogel, germana kuracisto
- 1851: Esteban Echeverría, argentina poeto (n. 1805)
- 1864: József Torma, hungara historiisto (n. 1801)
- 1865: Pierre-Joseph Proudhon, franca politikisto, ĵurnalisto, patro de anarkiismo (n. 1809)
- 1869: Karl von Reichenbach, germana kemiisto, geologo, filozofo (n. 1788)
- 1874: August Heinrich Hoffmann von Fallersleben, germana poeto, germanisto, aŭtoro de la nacia himno (n. 1798)
- 1878: Ede Szigligeti, hungara dramverkisto, reĝisoro, aktoro (n. 1814)
- 1881: Auguste Mariette, franca egiptologo (n. 1821)
- 1922: Jákó Ávéd, hungara ĵurnalisto (n. 1843)
- 1937: Alberto de Oliveira, brazila poeto (n. 1857)
- 1938: Branislav Nuŝiĉ, serba verkisto kaj ĵurnalisto (n. 1864)
- 1949: Johannes Biereye, germana pedagogo kaj historiisto
- 1967: Kazimierz Funk, pola biokemiisto, kreinto de la scienco pri vitaminoj (n. 1884)
- 1969: Jan Palach, ĉeĥa studento pri filozofio, kiu membruliĝis proteste al invado en Ĉeĥoslovakion subgvide de Sovetunio (n. 1948)
- 1974: Franz Nabl, aŭstra verkisto (n. 1883)
- 1975: Stepan Ivanoviĉ Kretov, soveta militista aviadisto (n. 1919)
- 1986: Jón Helgason, islanda verkisto (n. 1899)
- 1989: Stefan Niedzielak, militpastro de Pola Enlanda Armeo, kunkreinto de Katina Familio, murdita (n. 1914)
- 1990: Oŝo, barata guruo, aŭtoritato por hipioj (n. 1931)
- 1996: Erich Spitz, ĉeĥa lingvisto, esperantisto (n. 1920)
- 1997: Bulcsu Bertha, hungara verkisto (n. 1935)
- 2000: Hedy Lamarr, aŭstra-usona aktorino kaj inventistino (n. 1914)
- 2000: Bettino Craxi, ĉefministro de Italio (n. 1934)
- 2007: Hrant Dink, armena ĵurnalisto, murdita (n. 1954)
- 2009: Stanislav Markelov, rusa advokato, murdita (n. 1974
- 2009: Anastasija Baburova, rusa ĵurnalistino, murdita (n. 1983)
- 2013: Taiho Koki, japana sumoa luktisto rusdevena (n. 1940)
Specialaj tagoj kaj festoj
- Ortodoksismo: Epifanio ligita kun Bapto de Jesuo
Tagoj de semajno
La 19-a de januaro estas (laŭ gregoria kalendaro):
- Dimanĉo en jaroj: 1586 1592 1597 1603 1614 1620 1625 1631 1642 1648 1653 1659 1670 1676 1681 1687 1698 1710 1716 1721 1727 1738 1744 1749 1755 1766 1772 1777 1783 1794 1800 1806 1812 1817 1823 1834 1840 1845 1851 1862 1868 1873 1879 1890 1896 1902 1908 1913 1919 1930 1936 1941 1947 1958 1964 1969 1975 1986 1992 1997 2003 2014 2020 2025 2031 2042 2048 2053 2059 2070 2076 2081 2087 2098;
- Lundo en jaroj: 1587 1598 1604 1609 1615 1626 1632 1637 1643 1654 1660 1665 1671 1682 1688 1693 1699 1705 1711 1722 1728 1733 1739 1750 1756 1761 1767 1778 1784 1789 1795 1801 1807 1818 1824 1829 1835 1846 1852 1857 1863 1874 1880 1885 1891 1903 1914 1920 1925 1931 1942 1948 1953 1959 1970 1976 1981 1987 1998 2004 2009 2015 2026 2032 2037 2043 2054 2060 2065 2071 2082 2088 2093 2099;
- Mardo en jaroj: 1582 1588 1593 1599 1610 1616 1621 1627 1638 1644 1649 1655 1666 1672 1677 1683 1694 1700 1706 1712 1717 1723 1734 1740 1745 1751 1762 1768 1773 1779 1790 1796 1802 1808 1813 1819 1830 1836 1841 1847 1858 1864 1869 1875 1886 1892 1897 1904 1909 1915 1926 1932 1937 1943 1954 1960 1965 1971 1982 1988 1993 1999 2010 2016 2021 2027 2038 2044 2049 2055 2066 2072 2077 2083 2094;
- Merkredo en jaroj: 1583 1594 1600 1605 1611 1622 1628 1633 1639 1650 1656 1661 1667 1678 1684 1689 1695 1701 1707 1718 1724 1729 1735 1746 1752 1757 1763 1774 1780 1785 1791 1803 1814 1820 1825 1831 1842 1848 1853 1859 1870 1876 1881 1887 1898 1910 1916 1921 1927 1938 1944 1949 1955 1966 1972 1977 1983 1994 2000 2005 2011 2022 2028 2033 2039 2050 2056 2061 2067 2078 2084 2089 2095;
- Ĵaŭdo en jaroj: 1584 1589 1595 1606 1612 1617 1623 1634 1640 1645 1651 1662 1668 1673 1679 1690 1696 1702 1708 1713 1719 1730 1736 1741 1747 1758 1764 1769 1775 1786 1792 1797 1804 1809 1815 1826 1832 1837 1843 1854 1860 1865 1871 1882 1888 1893 1899 1905 1911 1922 1928 1933 1939 1950 1956 1961 1967 1978 1984 1989 1995 2006 2012 2017 2023 2034 2040 2045 2051 2062 2068 2073 2079 2090 2096;
- Vendredo en jaroj: 1590 1596 1601 1607 1618 1624 1629 1635 1646 1652 1657 1663 1674 1680 1685 1691 1703 1714 1720 1725 1731 1742 1748 1753 1759 1770 1776 1781 1787 1798 1810 1816 1821 1827 1838 1844 1849 1855 1866 1872 1877 1883 1894 1900 1906 1912 1917 1923 1934 1940 1945 1951 1962 1968 1973 1979 1990 1996 2001 2007 2018 2024 2029 2035 2046 2052 2057 2063 2074 2080 2085 2091;
- Sabato en jaroj: 1585 1591 1602 1608 1613 1619 1630 1636 1641 1647 1658 1664 1669 1675 1686 1692 1697 1704 1709 1715 1726 1732 1737 1743 1754 1760 1765 1771 1782 1788 1793 1799 1805 1811 1822 1828 1833 1839 1850 1856 1861 1867 1878 1884 1889 1895 1901 1907 1918 1924 1929 1935 1946 1952 1957 1963 1974 1980 1985 1991 2002 2008 2013 2019 2030 2036 2041 2047 2058 2064 2069 2075 2086 2092 2097.