Iža

	Iža
	hungare: Izsa
	municipo
	Celemantia - romia soldata tendaro
	Oficiala nomo: Iža
Lando	Slovakio
Regiono	Regiono Nitra
Distrikto	Distrikto Komárno
Historia regiono	Supra Hungarujo
Konata loko	Celemantia
Rivero	Danubo
Situo	Iža
- alteco	111 m s. m.
- koordinatoj	47° 45′ 06″ N 18° 13′ 35″ O / 47.75167 °N, 18.22639 °O (mapo)
Areo	28,021644 km² (2 802,16 ha)
Loĝantaro	1 700 (31.12.2010)
Denseco	60,67 loĝ./km²
Unua skribmencio	1268
Horzono	MET (UTC+1)
- somera tempo	MET (UTC+2)
Poŝtkodo	946 39
Telefona antaŭkodo	+421-35
Aŭtokodoj	KN
ISO 3166-2	501174
	Situo enkadre de Slovakio Situo enkadre de Slovakio
	Situo enkadre de Regiono Nitra Situo enkadre de Regiono Nitra
	Vikimedia Komunejo: Iža
	Retpaĝo: www.iza.sk
	Portalo pri Slovakio

Koordinatoj: 47° 45′ 06″ N 18° 13′ 35″ O / 47.75167 °N, 18.22639 °O (mapo)

Iža, hungare Izsa (en ambaŭ lingvoj pron. iĵa) estas vilaĝo en Slovakio en regiono Nitra, en distrikto Komárno.

Situo[redakti | redakti fonton]

La vilaĝo situas sur ebenaĵo, laŭ traira flankovojo, laŭ maldekstra bordo de Danubo. Kontraŭe troviĝas Almásfüzitő. La plej proksima urbo estas Komárno 8 km. Apud la vilaĝo kanalo troviĝas.

Historio[redakti | redakti fonton]

La vilaĝo estis loĝata dum la neolitiko. La romianoj havis tie fortikaĵon kaj komunumon nomata Celemantia. La unua mencio devenis el 1172 en formo Villa Esu. Tiam vivis vinkulturistoj, poste la vilaĝo apartenis al fortikaĵo de Komárom. La komunumo famiĝis pri fiŝkaptistoj. Dum la turkoj la vilaĝo preskaŭ senhomiĝis. En 1599 hajdukoj de Stefano Bocskay bruldetruis la vilaĝon. Tertremoj okazis en 1763, 1773, 1822, krome estis oftaj inundoj. En 1899 okazis incendio, poste tuj inundo.

En 1910 loĝis en la vilaĝo 2136 da homoj, plejparte hungaroj. Ĝis 1919 ĝi apartenis al Komárom (reĝa departemento), al distrikto de Udvard, poste al Ĉeĥoslovakio. Inter 1938-1945 la vilaĝo rehungariĝis. La unua Arbitracio de Vieno deklaris, ke tiuj komunumoj, kie la hungaroj vivas en majoritato, apartenu al Hungario. Post la 2-a mondmilito la parto de la hungaroj estis deportitaj, la restintaj iĝis senrajtaj laŭ Dekretoj de Beneš. En 1965 okazis granda inundo. Uzino por ŝtrumpoj ekfunkciis en 1991. En 2001 loĝis tie 1589 da homoj (1156 hungaroj kaj 385 slovakoj).

Vilaĝservoj estas dulingvaj infanĝardeno kaj lernejo.

Vidindaĵoj[redakti | redakti fonton]

gotika katolika preĝejo omaĝe al Sankta Mikaelo, en 1599 bruldetruita, en 1721 rekonstruita, poste pro tertremoj ruiniĝis, renovigita en 1774
katolika paroĥo
luterana preĝejo el la 20-a jarcento
skulptaĵo de Johano Nepomuka
skulptaĵo de Dipatrino de 1857
kalvinana klasikisma preĝejo de 1871
romianaj ruinaĵoj de tendaro kaj fortikaĵo el la 1-a jarcento
krucoj de 1788, 1903, 1950
mineralakva fonto 220 m-ojn profunda
monumento pri inundo okazinta en 1965